Katalog

1 ı •5 * Esen Çamurdandan Çağdaş Türk Tiyatrosundan Şiddet Görünümleri Şiddet ile Oynamak Esen çamurdan'ın 'Şiddet ile Oynamak' adlı kitabında incelenen yapıtlarda temelde yansıtılan, içinde yaşanılan düzende bireysel olarak var olamama durumudur. "Sıkıştırılmışlığına bir çözüm getiremeyen, 'Hayır' demeyi bilmeyen, edilgenliğe boyun eğen bir kültürün kırılma noktasında duyulan sessiz çığlıklardır" oyunlarda anlatılanlar. Şiddet ile Oynamak, çağdaş Türk tiyatrosunda şiddet olgusunu irdelcyen bir çalışma, geçen ekim ayında MitosBoyut Yayınlarından çıktı. Kitabın yazarı Esen Çamurdan, Önsöz'de, günümüzdc şiddet kavramının çeşitlenip genişlediğine, ince ayarlı boyutlar kazandığına değindikten sonra, onu asıl ilgilendirenin, oldukça sık rastlanan dolaysız ve açık şiddctten çok, örtük ve dolaylı şiddet olduğunu belirtir. Oyun seçiminde bir ölçüt de, ele alınan metinlerin gerek yapı gcrekse biçim açısından tiyatronun sınırlarını zorlayan türden olmaları. Bu bakış açısıyla altı yazardan (Sabahattin Kudret Aksal, Melih Cevdet Anday, Adalet Ağaoğlu, Sevim Burak, Murathan Mungan, Turgay Nar) on yapıt (Kahvede Şcnlik Var, Önemli Adam, Olüler Konuşmak Isterler, Müfettişler, Kozalar, Sahibinin Sesi, îşte Baş Işte Gövde îşte Kanatlar, Taziye, Mahmııd ile Yezida, Çöpliik) inceleme kapsamına gırmiş. Esen Çamurdan'ın metinlere yaklaşımı, öteki çalışmalarında olduğu gibi, genelden özele gidcn bir yol izler: Once yazarların, daha ilk aşamada, (perde açıldığında) seyirciye gösterdikJerine bakılır; Ş seyirciyle ilk karşılaşmanın, onunla kurulan ilk temasın önemi vurgulanır. Ve yavaş yavaş, yine sahnede görülenden yola çıkarak, görülmeyene, görünenin ardında yatana ulaşılmaya çalışılır. Oyun ilerledikçe, sahnede gösterilen yerin, yiiklendiği anlamlar doğrultusunda, uzam nitelikleri kazandığına tanık olunur ve birçok öğenin aslında göründüğü j»ibi olmadığı açığa çıkartılır. Böylelikle clc alınan oyunlardaki uzamlar, "Kamunun açık uzamı" olarak değerlcndirilen "Dış uzamlar" ile "Evler", yani "Gündelik döngüsel zamanın yerleri" adları altinda iki ayrı bölümde ıncelenir. Taziye'nin kasrı, Kahvede Şenlik Var'ın kahvesi, Ölüler Konuşmak îsterler'in vapuru, Çöplük'ün çöplüğü ilk kümede yer alırken geriye kalan oyunların tiimü ikinciyc girer. Her oyunun uzamı tüm zamansal boyutları ve göstergeleriyle incelcnir ve tüm dış ve açık uzamların kısıtlı, dar vc kendi içlerine kapalı oldukları saptanır. Genelde kayda değer hiçbir şey olmayan, sıradan yaşantılar izlenen evler de dışarıdan yalıtılmış, soyutlanmıştır. Sonuçta, ne tür olursa olsıın, tüm uzamların temelde kendi içlerine kapalı oldukları çıkar ortaya. Oysa kapalılık, ya da kapatılmışlık beraberinde kıstırılma duygusunu getirmektedir kı bu da insanlık durumunun en aşağılayıcı, en tiksindirici olanıdır, şiddetin ta kendisidir. Kişiyi anonimleştirir, kimliksizlcştirir, hiçleştirır. Esen Çamurdan kapatılmışlık, kıstırılmışlık saptamasının ardından oyun kişilerini irdeler ve onların, içinde yaşadıkları toplumsal düzenın kuşatması altında bulunduklarını gözlemler. Çoğunlukla örtük ve ılımlı gibi durmasına karşın, ku Yunan u y g a r l ı ğ ı hem ç ı k ı s noktası olarak hem de arar. e r e k o l a r a k i n s a n ı e l e a l ı r . Onur g e r e k s i n i m l e r i n d e n dogar, onun yararını ve onun ilerlemesini Bunu basarmak için, h m dünyayı h m insanı, birini e e ötekisi araczlıgıyla asarak aydınlığa çıkarır. O a n Mutüı bir altm çağoUbsysa eskiden Niçin bir kez daha obmum? Her şey döaüp doİafip Gclmiyor mu rski yerine? göre insan ve dün^a birbirlerinin aynalarıdır... devamı için bakınız: ANTÎK YUNAN UYGARLIĞI Prof. Dr. Andre Bonnard'm kaleminden bütün kapsam ve derinliği ile Antik Yunan dünyası. Taner Timur'un önsözüyle phfc©nlx Ütopya Karşısında Türk Romanı... 'Kısaca, ötopya bağlamında bu kitap daha çok bir soru ve sorun krtabıdır; yanrt değil. Ütopyalar uzerine okumuş olan okurlar bu tutumun yine bîzzat utopyacılılctan, Zamyatin soyundan bir utopyacılılctan kaynaklandığını duşunebilirler. Sonsuz sayının olmaması gibi," son ve mutiak soru diye bir şey yoktur ve böyle bir soru olmadığı ölçude de böyle bir yanrt da olmayacaktır. Verilen her yanrt aslında yenî bir sorudan başka bir şey değildir* Pbocnn Styaset BSuaı DKBE ph#enix SAYFA 12 9754665721 « & J I M . JSK «• Wriht tefee ftJP. : •> Çevıren. Kerem KurtgOzU, 3 cılt, 904 sf., 6 0 YTL EVRENSEL BASIM YAYIN /nyını ıliKın l o p l u m r u damarı Tarlabası Bulvarı Kamer Hatun Mh Alhalun Sk Nu 27 Bcyoqlu ISt ANBUL I 0212 361 09 07 Ipbül • F 02\J 1A1 0? 04 • E bılqı(de»ren5(.|bd'iim rom C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY i 7 7 4