Katalog

neler yapıyorsunuz bırlıktt ? 'Yaıatıu Okurna' 'Çocuk Kulturu, Ya/ı nı, Tıyatrosu, Medyası' 'Gelın Çocuklar Bır lıkte Dırçunelım'gıbı doğrudan annemle bırlıkte yayına ha/ırladiğımız kıtaplann dı şında ÇYDD bunyesı ıçınde kutuphanecı Prof Dr JalcBaysal ve ddbılımcı arkadaşım Pıoi Dr !jtyda Ozd'le bırlıkte ydlardırçağ daş oğrctımın temellerını araştıran kıtaplar yayimladık Kırklı diMplınlerden gelmemız bı/ıgerçektençokuıeticibırbetaberlığego tıırdu Doksaıdı ydlann başmda bas,lattığımi7 ku ram ve uvgulama ağırlıklı bu çalışmalarla o yıllarda onemlı hırbaşlangicı vaptıgımı/ı du şunuyorıım Rugun ue Cjjlışmalanmızı uçlu ol.ıı ak .ıııııem ve aıkadasım Şeyda debırlık te suı duıuvoı uz Ozellıkle varatıcı oğrctıme bır model olusturan Bır Kıtap Ha/ırlıyo ru/kıtabı çokbııyııkbıt ılgıgordu 'jugıın lerde de o/ellıkle Aııadolu'dakı on ııç ıle on yedı yasjanndakı gençlerı hedef alan on laıın soıunlarına ço/um urctmevc çalışan bır çalıijmanın i(,ındeyi7 Bu urerıcdığıne ve vapıtıhğın ı her zaman buvıık saygı ve hay ranlık dııvduğum Sevgdı luıkan Saylan'm bır oncMisıydı bız de dort elle sarddık Bıh yotsıın oıtak çalıs.malar kolay olmuyor, en a/ından ben buna çok yatkın olduğumu dıı şunmuyorum Ama annemın dengelı ve uyumlıı kışıiığı bıınaolanak verdl Bu açıdan kaışilıldı etkılt^ım ıçındegelışen kolektıf bır yaıaüedıkian ve uretıcılıkten soz edebılırım sanırım Bunu anneme borçlu oldıığıımıı/u duijiınııvorıım \cn uzu)i sıın tıyatro eleşttrılırı dı yaz dın sonra \oiuklarw dunyasına ığıldııı ama orada da yarahcı drama vı oyunlar uzerıne gtt tın vı dı lü'dt bır lıyatro Bolumu knrdun Ne zaman başladı bu tııtkıt m \enı kınılcr el kıledt> I lyatroya ılgım çok kuçıık yasta başladı Anneunnenı Senıha Bedıı Goknıl Goet he'clen Sehdler'den, tbscn'dcn oyunlar çe vırıvordu Okul oncesı donemınne çevırdı ğı oyıınları masallaştırarak anlatırdı bana Anlatırken buyıık el kol haıeketleıı ve mı mıkleı le loldeıı tole gırer oynardı Okuma ya basladıktan sonra Kİasıklerı çocuk kıtap larıgıbı okıımaya aynı ?amanda da tıpkı an ncannem gıbı oynayaı ak canlandırmaya baş ladım Mııhsın 1 ıtuğııılanneannemmatka da^ıydı çotııklaıı çok sevdığı ıçm bana her zamaıı buvuk bır ılgı gosterırdı, buyuklerın sofrasma katılır tıyatroyla ılgılı konuşm ıl ı rı can kulığıvl) dınlerdım Unıversıte yılla rında kendım de oyıın çevmsı yaptlğıın gıbı tıvatıova ılgmı de çok yoğunlaşmıştı Dost lar Fıvatrosu'nun pıovalarına gıdıyor bır oyunıın sahne du7İeminde olııştuğuna bu yıık bır heyecanla tanık olııvoıdum () do nernde senın de oynadıgın Sevgılı Zelıhd Beıksovun ıse başrolde olduğu Breeht'ın 'Kafkas Iebeijir Daıresı'nı ve Peter Weıss'ın 'Soruşturma' oyıınlarmın provalarını ı/le mıştım Yıllar sonıa senmle ve /elıha ıle dostlııgumu/ ba^Iadığında o yılları sık sık anatını Geneo Lıkal a ıse çok haytaııdmı, zanıaııJa bu duygu u/un vdlara dayanan te mellı vt urctıeı bır dostluğa donuştıı Bu dosthığun ban ı cok şev kartlğmı duşunuyo rıım Yetmısjı vıllarda uyumsu/ tlyatıo uze rıne doktoı a yapmak ıçın Berlın'e gıttlğım de oradakı ı,ok canlı ve harekctlı tıyatro ya samının ıçıne katılma olanağı buldıım Çun ku benım Bcrlın 'e gıtmemı sağlayan da tıyat roculardı, lstanbul'da Schıller lıyatro su'nun ^ef dranıaturgu AJbert Bessler'le ta nı^mı^tını, o da benı Berlın'e çağırdığı gıbı tıyatronun tum kapılarını a^mıştı Orneğın Beckett Schıller lıyatrosıı'nda Godot'u Bekleıken ı sahnelerken provaları uleyt'bı lıyordum Sonıa Beıhneı Lnsemble, Stha ubuluıe, o doneme alt anlatacaklarım bu say falara i>ığmaz Soz eskılerden açdmtşken, 20 2 5 ydlık bır dosllu&nırıuz ı ar \emnle Duşuntıyorum da buvunhu toplunnal' yozlaşmantn DP ıklıda rı donemtmh tılılan lı mı llı rı o ytllarda kok salıyordn Ama hırşeyı karştntltrtyedonuk bır tımut Uji&ı vardı ıçımızde Çarpıklıkların duzelcceğıne sorunları btzını kuşağırt çoze teğıne manıyorduk 12 Lylul dcn sonra bu umutlar da yıkılds )oksa ben mı karaıma rım? Sevgılı Dıkmcn çokuntu elbette var, bu nun getırdığı bır bunıklıık da var Goren ve duşunen bır ınsan olarak bu duyguyu hıçbır zamaıı yok sayamazsın ama dızgınleycbılır C U M H U R İ Y E T K İ T A P SA YI sın Çunkıı ınsan kendını bu duyguya ka pıp koyarsa, bır yerde kendıne <,elme tak mış olur Çehov'un oyunlarmdakı kı^ıler gı bı sureklı olarak halımı/e bakıp ağlaşabıhrı/ tabıı ama bundan ne kazanatağı? kir* Cîunu mu/ ya7inımi7a bakıyorum da, bırçok ro manda ya da oykude ya postmodenı soyle mın etkısıyle ger< eklerden bıı kaçış var, ya şadığımı/ dunyayla ıızak yakın ılgısı olmayan yapay uıs>anlar, yapay dunyalar, sabun kopuğıı ya^antılar ya aa nıç bıtmeyen bır yakın ma, aglama ve bunıklıık Oysa olumlu dıı şunmek gereklyor, ıçımi7dekı yapıcı, uretl cı guçlerı keşfetmek Batıa gore ya^amın aıuamı bu, dengeyı ve ıç huzuru sağlayan tek olanak da bu Senınle dostluğumuzdan so7 edıyorsun, U7imyıllara dayanan çok ya pıcı ve venmlı bıı flostluk olmadl mı bu? ()/ellıkle de unıverMtedekl ve febtıvaltltlu çalı^malaıuıuzı duijunerek soyluyorum bu nu Bente yapıtılık karamsarlı£a geçıt ver mıyor lW2'dı ll! I dı bıvıJt taÂıdn u nde lıyat ro Rolumu nu kurdun vc ^ok emı k vı rdın liu ıinıdıı benım hıç aklımdu yokken akade mık kıırıyc rı bırak/ığım ycrden devam ttrnt mı dı sağladın bırlıkte <,ali}/nayı oııererek Sonra oylegerekltve Almanya yagtttın sS/w J/ d( bı ıı u'Vı rek tnşa c/ttğımız o holumu sur duru\orumgtrn vı dmamtkıkıbtmızlı llıp \ı pırıl pırıl asıslanlar Çok tyı oğjrenttler al dık smavlavt bı nw çok tyı yetifttrdtk Ama, hılıyorsun ]()')K de bır şok yajadık Ogun denbu yana lıyatroI U fttrmenlığı vı Drama lurjı Holumu ozı l yelerıık nnavtyla oğrıua alamıyor Bırak ozel yetınıg'ı, mıslık lı\ı u mezımlarına kapılanmız ardına kadar açık Guzel Sanatlar Lısesı mezunlan bu bolume gırmekıçın zorhımrken meslek lısesı mı zun ları kalsayıavanlap nedemylı kolayıagırebı lıyorlar Durıyaııın her yanında bınzırı bolumlır sınavla oprıncı alırken vı bız bunun tersı bır durumla karşı karşıyayız Ne kadar ters ışleyen bır mekanızma Bır verde nkumuştum, yaıatıulık guuı nu vaı olana karçı <,ıkmakta buluyor Şoylc dubunuyorum ınsan tum gucluklere ve en gelkre karşın gene de bır ^eyler yapabılece ğını duşunuyorsa kalıp savaşmalı, duşun mııyoısa kendını koıumakaduıa yıpratma ınalı Ku^kusu/ bunu hemen gotebum(.k de kolav dcğıl Ama bız senınle bırlıkte bu ışc soyunduğıımu7da scnın de altını çı/dı|*ın gı bı pırıl pırıl gençleıle karşılaşmıştık, yanı mı/da vetı^eıı doktora yapan ve bugun 11 vatıo Bolumu'nun temel dıreğıııı olusturan geın, arkada^lanmi7dan soz cdıyorum De mek kı bır sevlerın temellerını ıttık Onlan n ısıl bır gelccek beklıyor bılmıyonım ama umııtluvum Ote vandan lıvatıo Bolu mu nde ben ayrıldıktan sonra basjdonduru (.u bıı hızla gclıijcn altvapısal deöıijiklıkler gcr(,Lkten urkutucu Otorıter ve nıycrarşık bır vapılanm ı ıçınde onca emek verdığımı/ bu bolumıın ^okertılmeye ^alı^ılması Bel kı de ^u a^amada akademık oğretımı bır tuı halk oğtetıını olarak gormek gerekıyor Gen(,lere tıyatıo bılıncını ajjilamak, tıyatro yu sevdırmek Son yıllarda ağırlık verdığıın yaratlcı oğretım çalışmalarıyla da, eöltımde tıyatro varatıcı va/ma vb ^alışmalar yap ınak, ıstedığım bu 'Duiunme Korkusu, Du $unm<yı Oğrcnme ve Ogretme' ve 'Eğıtım de Yenı Arayıslar' kıtaplarında bıı sorunla ra somut orneklerle çozum uı etmeye çalışı yoaım So/gelımı proje ağırlıklı çalı^ınalar, oğretımde çocuk kıtaplanndan yararlanıl ması yaratıcı okuma, yaratıcı drama vb ça hşmalarına ornekler cetınyorum Bılıyor sun, çağdaş oğretım anlayışı yaratıcı oğretı mı temel alıyor Burada ama^ deneyerek, ya şayarak oğıenme yoluyla genıs lutlelere ıılaijabılmek, yanı bızde ge^erlı olan czbercı ve otorıter oğretımın tam tersı Işte bıı anlayi şın yeı leşmesı ıçın çaba harcamakgerekıyor Pekı bıraz da Almanya'dakı ya$amından soz edcbılır mıydın^ Euen Unıveriitısı'nde Turk {ocukları ıle nasıl bır eğı/ım ststemı ızlıyorsunuz'' Tttrkçe Ög'retmenlıg'ı Bolu mu'nu tercıh etmemn îebehı nedır1 Alman ya da yabanıı ışçı" torununu eğtlımın pen lereunden bakarak bırazanlatırmnın 1 Coz lemlenn nedtr? labıı bu arada Almanların da muthtş ırkçı bır toplum oldugu kenn, oyle değıl mi') Çağdaş bır oğretım anlayışı Almanya'da kı sıstemın temelını oluşturuyor Bu a^ıdan bızdekı gıbı oğretım sıstemıyle mucadele etfnem soz konusu dcğıl Ama bılıyorsun 7 20 Var olana karşı çıkmak j Tiyatroya ilgl... oradakı hedef grubıım uçuncu kuşak, Al manya'ya yerlesmıs olan goçmen ışçdenn çocukları, dcı dıllı, ıkı kulturlu yetışcnler Bu çotukların çoğu gettodan gelıyor, kendılerı nı bıı tonlıımda var edebdmek ıçın çoğu ke/ kendı îçıne kapalı, dıntl ya da mdlıyelçı gruplar oluşturuyorlar Pek çoğu yetersız ko şullarda, yetersız okullarda okumuş, Alman ya'nın onlara sağiadığı sosyal ve kulturel olanaklardan yeterınce nasıbını alamamış Avrupa nın gobeğındeler ama bunun ayır dında bde değdler Sıntnlı btr konuşmamızda Turkıye'dede buyuk kentlerde yaşadı^ımız bırcok sorunla rın farklı boyutlarla orada da yasandtğt soy ledığını hatırltyorum 1 Ibette kı oyle I arklı kulturlerın ve sos yal kesımlerın çatısmasının yarattığı sorun (ar bunlar, ıç goçle bırlıkte ortaya çıkan so runlar Bu açıdan bence Almanya dakı ge lışmeyı de Almanya'nın ırkçdığıyla açıkla mak çok basıt olurdu Sorun gerçekten çok daha karmaşdt, konuşmamızın başında so zunu ettığım yenı kıtabımda "îzler, Burada ve Orada 'adlı roman denemesınde bu sonı nun I7inı surmeye ve boyııtlarını çıkarmay.ı çalışıyorıım Kuşkusuz bu gençlerın ıçınde şansh olaıdar da var, kendı yeteneklen ve dı renç guçlerıyle ya da belkı bınlennın yardı mı ve destcğı de gettonıın dışına çıkanlar Sa nırım son yıllard \ ıçrenlıkle bağlandığım, sevdığım, dayanıklıklanna ve eesaıetlerıne hayranLk duyduğum bu genç ınsanlan keş fetmib, olmasam, onlara bır yaranm dokıına bdeceğıne ınanmasam, artık ıınıversıtede ça llşmayı ıstemezdım Ama elbette kı amacım daha genış bıı kıdeye de ıdaşabdmek, getto nun claı cfuvarlarını kurmak, ıçerıye bol te mızhavagırmes.ınısağlamak Sonuçta oğret men yetıştıren bır kıınımda çalışıyorum ve mesleğınde başanlı olan, çocuklan ıçten se ven, kendısıyle ve yaşadığı toplumla banşdt ınsanlar yetıştırmeyı amaçlıyorum En son genç arkadaşım Dr Fakıye Çavuş'la bırhk te yayımladığımız 'Yaratıcı Yazma'da bıı gençlerle yaptığımız yaratıcı yazma atolye çalışmalarının bır sonucu Bu kıtapta butun bır uçuncu kuşağın profdım gorebılıyorsun tleı ıye yonelık bır projemız de doğrudan oğ retmenlerın kullanabdeceğı yaratıcı yazma kıtapları hazırlama Benım hem bııradakı, hem de Alman ya dakıgençlerımızdegozlemledığım, daha ışlendnıemış buyıık bır yaıatleı guılguçlerı nın olduğu ama bunun yeşerebdeceğı bır or tamı bıdamamış olmalan Alman gençleny le ortak yapılan semınerlerde bakıyorum bu gençler hîç de bı/ımkder kadaı yaratıcı ve netışımsel değılleı ama daha dıreııçlı, dlslp lııdı ve çalışkardar, başladddan ışı hıç dekolavına kaçmadan sonuna değın goturebdı yorlar ve en onemlısı de eleştırı ve ozeleştı nden korkmtıyorlar, eleştınyı hıçbır zaman kışısel almıyorlar Oysa bızler belkı de bukenara ıtılmış olmanın acısıyla aşağdık kompleksınden bır turlu kurtulamıyoruz Almanya'dakı çalışmalarımda amacım bıı gençlenn kendılennı keşfedebıleceklen ve gelıştırebdeceklen bır ortamın oluşmasını sağlamak Bunu ne kadar başarabdırım bılemıyorum ama en azından bır sure daha denemeye değer dıye duşunuyorum Orayla bura, burayla ora arasındakı kopru ımge sı şu sıradakı yaşantımı bence ıyı aile getırı yor Oğretımde proje ağırlıklı çalışmalar bu nu desteklıyor Bu sure Essen'de benımle bırhkte çabşan Tıyatro Bolumu mezunlanmızdan Emre Erdem'ın gınşımıyle Berlın Grıps Tıyatrosu ve ÇYDD ışbırlığıyle gelış tınlen eğitimde tıyatro projesınde Yalova'da kı deprem bolgesuide oradakı oğretmenler ve gençlerle surdurulen çalışmalar ya da ge ne Tıyatro Bolumu 'ndekı arkadaşlanmız dan fakıye Çavuş'la bırldcte surdurduğu muz yaratıcı yazma atolye çalışmaları, The ater An der Ruhr'la yaptığunız ışbırbğı bu na ornek verıyor Bunun dışında ekonomık olanağımız hıç olmadığı halde gelıp bızde soyleşı yapan yazarlar, sanatçdar, oğretım uyelen de destek oluyorlar O&re/tmtn yanı sıra hem araştırma ağır lıklt kuramsal kıtaplarla, hem de kurmaca agırlıklı kıtaplarla da bu kopruyu kurmaya çalıştığtn soylenebılır mı> Örnegın Alımla ma Yazın , tmece kıtap Çağdaş lurk Yazını ya da son aylarda çıkardtğtn 'Nâzım Ihkrnet Oyunları' kıtabtnı duşunuyorum Evet yazın ıncelemc ve araştırma kıtap ları burada okuyucusunu bulurken, orada da yazın alımlamastna ve Turk yazınına gı nşkıtaplan olarak temel kıtaplaroldu 'Nâ 7im Hıkmet (3yunlan' orada Nazım Hık met uzenne oğrencılerle bırlıkte surdurdu ğum çalı^maların bır sonucuydıı Çocuk kıtabtn Cergedan ()yunu twıç re'de çıktı Dtğer kıtaplarınm da Almanıaya çevrtlmesı duşunulebılır mı> Belkı, bıınu doğal olarak çok ısterdım Orneğuı 'Gergedan Oyunu' fsvıçre'de ta nınmış bır yayınevınde çıktı ve basında kap samlı tanıtım ve eleştın yazılarıyl ı ve ıadvo programlarıyla I urktye'de .dı^ık olıııadığım bır yankıyı uyandırdı 'Yerler, Yollaı.Yuz ler'ırı ve yenı kıtabım 'Izler'ın de Alman ya'dakı sorunlara farklı bır bakış getırdığı ıçın Almancayaçevnlebıleceğım, yanı orada kı okuyucuyu aa pekâlâ dgılendırebılece ğını duşunuyorum • dikmcn.gurun@istfest.org Kitaplan tanbu/19/b 2 baskı Mıtoiboyııt l')')6 UyurriKU/ Tiyatroda Gerçekçilik, U.. Düşiinme JCorkusu, Diısünmeyi Öğrenme ve Öğretme, Istanbul 1987, 4bashı Papırus 2001 Tiyatroda Devrim, îstanbull98S, 2 baskı Mıtosboyut 1995 Eleşfirinin Eleştirisi, Utanbul, Mı~ tosBoyut 1992, 2 Baskı 199H Tiyatroda Yeni Arayıslar, Istttnbul, Duzlcm JV92 Tiyatroda Düsünsellik, Draınaturji Sorunlan, Utanbul, MıUnhoyut 1W> Das Nashornspiel, Zümh 1997 Gergedan Oyunu, htanbul, Yapı Kredı Yayvtlan 1997, 2 basfa (,ınar 2000 Eğitimde Yeni Arayışlar, htanbul, Adam 1998 îkibİn Yılına Doğru Tiyatro, Istanbul, Mılos Bnyut 1998 BeştlıH ve özeleftlrt Konuşan Çınar, htanbul Adam 1998 Gelin Çocuklar Birlikte Düşiinelim, Jistanbul, Adam 1999 M Alımlanıa Boyutlan vc Çcşitlemdcpri, Yaztn, Utanbul, Papırut 2000 I Düşiinme Korkusu, htanbul, 4 baskt Papırus 2002 N&zım Hikmet Oyunları, htanbul, Papırus 2003 rinokyo Kral Ubü'nün Ulkesinde, Utanbul, Çtnar 200 i Bugünden Dünc Dünden Bugünc (Nazatı Ipiiroğlu tle btrlıhe), htanbtd, Papırus 2001 ttnece yayınlar: Çağdaş Türk Yazuıı, htanbul, Adam 2001 Şeyda Ozil, Jale Baysal, Nazan tpşiroğlu ile birlikte Ç Y D D Yayınlan: Yaratıcı Toplum Yolunda Çağdaş J Egitim Utanbtt'' ""» " \uflage 199' y Auflage 199 Çağdaş Külturumu/, htanbul.Cem 1990 ; Yaama Uğraşı, 1991, 2 haskt.Cem 1993 Çağdaş Eğitimde Sanat, ( em 1992 Şeyda Ozil, Nazan İpşiroğlu ile birlikte: Bir Kitap Hazırlıyoruz, Papırus 2000 .. Faldye Ozsoysal ile birlikte: Yazma Uğraşı, Yaratıcı Yazma, Etsen 2002 Nazan j^pşiroğlu ile birlikte: Çocuk Kültürü, Utanbul, Mavıbu' lu/,1997 Yaratıcı Okuma Utanhul Ozdıleh 2000 bnedncb Durreıımatt, Yargıç veCelladı,lnkılap 1987 Max hrıub, Biyografi, Cem 1992 Vaclav Havel, Bildirim, Cem 1992 Çeviriler: k SAYFA 5