Katalog

MUSTAFA ALAGOZ eyecan duygusunu doğuran kaynaklardan biri dc şaşkınlıknr. Bu dııygıı, ister başlangıç, islersc so nuç karşısında olsıın, insanı alışagcldigı diişüm e kalıplaı ını kımıaya, yaşam alışkanlıklarını dcğiştırmeye, değcr ölçiile rini gözdeıı geçirıneyc itiyor, düşünscl kavgı ve estctik duyarlılığı ranlandırı vor. Lidebivatın yaşam kaynaklarından birisi dc bıı olsa gerek. "Beyoğlu Rapsodisi" bir polisiye rnman; ancak sndecc gcrilım yaıatnıak, sııçluyıı oıtaya çıkarmak, suçun tarklı boyutlarını işlemek gibi birekscneotuı muyor. Alııııcl Ümit bıı cscrinde, l.ırklı bir kıırgııyla oknyucunun katşisına çıkı vor. Folisivc nitelikte bir anlatım aran lığıyla; öliimsiizlük, var olma hırsı, arka daşlık, aşk gibi insani yanlarımızı sorgııluyor. Koıııana konu olan değişik yaşam kc sitlerini ve kışileri özel biı diinyaııın, Beyoğlıınıın atmoslerinden izliyorıız. I Ier ne kadaı olaylar değişik mekânlarda vaşansa da kahranıanlan anılarıyla, düşiinceleriyle larkJılıklar taşısa da bu. potada harmanlanıyorlar. Beyoğlu nım tarihin dc gczinli yapabilivoruz, tarihi binalann yapılışları vc ışlevleri konusıında bilgi Ier ediııebilivoruz, gclmiş geçmiş kiiltürlcrc ranık oluyorıız, bıırada akıp giden yaşaın sclini, Bcyoğlu'nun kcndinc özgit "ransoılisini" dinleyebiliyoıuz. Sanatçı sı, fuhuş yuvaları, mııhabbct tcllalları, evsizlcri, barlan, kilisclcri, küJtür nıerkezleri, csnaflarıyla; yazann deyimiyle herkesin hem aktörii lıenı de figüranı olabileceği dcnli sınırsız bir dünyanın yaşamına taııık oluyorıız. Roman; Sclim, Kenan, Nihat adında iiç arkaduşın, başka bir ifadcylc üç kaladarın lisc yıllarına davalı dostlıık ıliş kilcıinin scyıi biçinıiııcıe gelişiyor. Şim di yaşları cllilerc dayanmış bıı iiç kadim dost, kiııı lıangi sorunla kanjilaşırsa kar şılaşsın kendi sorunuymuş gibi ilgileiıip dostlukJarını hep diri tutmayı başarabiliyorlar. Selim, babadan kalma tekstil i§i ni daha da geliştirip uluslararası bir marka yaratmış, Kenan da aynı şekilde babasından dcvraldığı sicorta işlcrini büyiitmüş oldııkça varlıklı birisi, Nihat isc ckonomik olarak kcndinc yctecek dıı rumda değil; ancak arkadaşlannın vcrdiöi dcstcklc yaşamını rahatlıkla sürdiirebiliyor. Kcnan grup içindeki en uçarı, kafasına koydugıınu yapan, maceradan maceraya koşan, çapkınlık yapan, iyi yürekli biridir. Selim daha akılcı, iş hayarında dikkatli, evliliğine sadık, şirkctini biiyütüp gücünü daha da pekiştirmek isteven bir işadamıdır. Evli ve "Down Sendromu" rahatsızlığı olan bir çocuğu vardır. Nihat ise bir türlii dikiij tiitturamamış, daha çok arkadaşlarının projelerine ka tılıp onlarla birlikte olmayı sürdüren birisidır. Arkadaşlarına yük olmak iste mcz. Kcndinc bir sahaf dükkânı açarak; şiirc düşkiin, huysıız ve geçimsiz karısı Mclck'lc burayı işletrneye çalışır. Ahmct Ümit'ten bu kez 'Beyoğlu Rapsodisi' H İnsanın rapsodisi den gcriye hiçbir iz kalmayacaktı. Bir riizgâr gibi silinip gi /a g c ç ı ı ı ı , uçağı iı ı deceklim." alcvaln; ama kaza^ l ' l i m yaratlliak, Sliçluyu Kazanm aıdından dankuıtuluı.Alev ortaya çıkarmak, suçun (aıklı öliımsüzlügii yakalalcrıçındcyan.ırken boyutlarını isjcmck gibi bir mayı kafasma koyar. vc ölüııılc burun eksene oturmııyor. Ahmet Fotofiraf sanatıyla yaburıın;i gclmi^ken Ümit bu cscrinde, farklı bir şanıda kalıcı izlcr bıkcııdisiylc bir hcrakmak istcr. Sergilcr saplaşmaya girer. kurguyla okuyucıınun açar; ancak bcklcıliği "... () k:ıliiııin karsjisina çıkıyor. Polisiyc ilgiyi görmez; medya ıçindcykcıı, ilk kcz vc sanat çevresi taranitelikte bir anlatım bir hiç olduğumıı fından ciddiye alın anladım. () kadar aracıhğıyla; ölüınsüzlük, var maz. Arkadaijlarıyla para ptıl, mal olma hırsı, arkadaşlık, aşk bcrabcr bir proje ge mülk, ya^adıkla liştirirler. Yaşanmış gibi insani yanlarımızı rım, arıılar filan, cinayet fotoğraflarını lıcpsi lıiçti. Oldii sorguluyor. konu alan bir sergi bd gunnlc hcndcn gcaçmayı kararlaştırırriyc sadece bir hiç lar. linıniyctin arşivinden aldıkları fokalacaktı. Evct, kocanıan bir hiç. Yaşa toğraflaıuaki cinayet olaylarını,yeniden dıgııııı kanıtlayan nc h\v l)dgc, nc bir iz, lasarlayıp iotoğraflarını çekcrler. nc Ac bir işaret bırakacaktım. Aynı ba Romanın akışı bu noktada yön deği^ bam gibi, hatta babamdan da kotıı. Sotiıiı. Çünkü emniyet arşivinden alınan nııçra bir işc yaramasam da o beni bırak fotoğraflardan ikisinde ortak yanlar var mıs,tı gcriyc. üylc ya da boylc onıın adıdır. Kcnan bu iki cinayetin aynı kişi tanı yaşatıyordum. Fakat öldiiğiimde bcn Kenan kcndinc aıt ucağ.vh. bir ka " Beyoğlu Rapsodisi " bir | j s j v c r o m n n ; ancak sadcce po ıafındaıı islcndiğincinanır. Açacaöı scı giyc yöncfik ilgivı arttırmak içitı bu ci nayelleıi çöziimlcıncyc çalışır. 1 Kcnan'ın bu tutkıılıı araijtıınıasıiKİ; ölümsüzlüğü yakalamak istcğinc kapıl mış bir benligin encrjisini, ona yardııı cdcn arkadaşlarının duygularını, farkl dünyalardan insan karaktcrleıini izlcı 1/ Bu sürcçlc daha dcrinlcrdc bir şcylci duyumsarız: "İnsan beni"ni; "doğal bc ni"ni aşıp, kcndisini kcndisinin öz escı yapaıak olan "ozgür bcn "in oluşma sc rüvcııini. Tarih ve duygular iç Içe Romanın başlarında bıı iiç arkadaşin lisc yılları anlatılıyor, aileleri hakkında bilgiler veıiliyor. Vazarımızın ötcki yapıtlarından f;ırklı olarak romanın başında kahramanlar hakkında geniş bilgilcr ve gözlemler cdiniyoruz. Son derece sade, tıpkı giinlük yaşamın sıradanlığı gibi giinliik dillc akıp giden bıı anlatım, önccleri okuyucuya garip gelebilir. Bunıın, ilcride orraya çıkacak olan şaşırtıcı bir şcyin öıtüsii nıü, yoksa romanın normal akışı mı olduğıı konusıında her hangi bir ipucuna rastlamıyoruz. Kcnan'ın başından geçen bir olay bu arkadas grubunun yaşamında öncmli dcğişikliklcre yol açıyor. 'Beyoğlu Rap souisi' bıı nokladan sonra, daha önccki bölümlerle ilgisizmiş gibi bir izlenim dc vererek yepycni olayların anlatımıyla devam ediyor. SAYFA 14 "Bcvoğlıı Rapsodisi"ııdc yaşamın kü çüciik biıiınlcıi; bctimlcmclcr, diyalog lar vc anlatınılar şeklinde tlile getiriliyoı Okuyucuya l>uııuıı nc "anlamı var", dc dirtccck kadar ayııntı görülen sahnclc rin romanın sonlarına doftrıı nc kadar iş lcvli olduğıı anlaşılıyor. Buna kaışılık ha ciııı olarak la/la gözc çar|imayan; anc.ıl gözlcm vc düşünce derinliği açısıııdaı kapsamh sövlcmlcr ronıana özniinlııl kazandırıyor. Daha kitabın başlaııiHİ; cümlc arasında gcçcn bir diyalog, sana mı, sansasyon mu sorunıına parnıak ba sıyor. "Çekeceğimiz fotoğralın sanatsal nitc liğinin konunun cazibesi altında kaybo lacagını söyleyerek başladım... " Bıırada; yüzcyscl ilgi uyandırmayla sanatın sınııları arasında tcnıcl bir ayrı mın blçüsünc rastlıyoruz. Kııllanılaı aracın çarpıcılığı mı, cscrin sanatsal ni tcliği mir" Elbcttc idcal olan ikisinin bü tünselliğidir. Günlük sıradaıı bilincimi zin ııyuşukluktan kumılması, algılanmı zın yenilenmesi içiıı çarpıcı olan araçlaı vcyöntcmlcrcgcrck duyulabilir. Oncm li olan tek yanlılığa düşmcmcktir; çıın kü günübirlik ilginçliklcrc yüziinü dön nıiiş iiriinlcr cstctik duyarlılığa yol açmı yor. Tcrsine içgüdülerı kışkırtarak, gcli)^ geçici ışıltıları pazarlayarak tinscl voz laşmaya neden olııyor. "Çoğunun gcrçck hikâycsi ncydi, hiç bir zamarı bilmcycccktinı, nc var ki, (otoğraflara bakarkcn, acı kadar nıcıak dı duyduğumu itiral etmcliyim. Bıı dııygıınıın kökcnindc nc olduğıınıı da çöziimleyemiyorunı. Sıra dışı olayları, totoğrai karclerindc dç olsa izlemenin veıdiği ü ginçlik nıi? Oldürületı insanların cr mahrem anlaıına tanık olmanın gctirdiği ayııcalık mı? Riskc girmeden lıcyccan vaşamanır gizli kcvfi mi.') Bclki hcpsi liırdcn, bclk; dchiçbiri". (S.6C>) Dısımızdaki diinyayla ılişkimızdc genel olarak yanılsanıulı bir tlüşimcc vardır. Sanki bilincimiz mııtlak olarak aktif, dıijimızdaki diiııya isc cdilgcn sanılıyor. Sürecin bir yanı böylc, ötcki yaııı isc daha cdilgcnmiş gibi görünıiyor. Oysa ıkı y;in da aktıf'tır. Biıiııç, ıılgıya gcç tiktcn sonra ncsncsindcn konuyor, kcndini anlamaya başlıyoı. Sıradan bir ııvaran, bilinci canlandırarak insanın kcndi üzcrinc döniip dcgcılcııdiı ınc yapnıasına yol açıyor. Bir ııyaran, içımızdcki Pandora kutusıınu açan ınaymuncuk işlcvi görüyor. Romanda da aynı gerçcklc kaışılaşıyoruz. Cinavet lotograliarma bakan Sclim nur.ık dııygusunun ayaklandıgını, gidcrck buııuıı kökcninin nc olabilcrcğinı sorguluyor. İnsanlaşma; kcndini vaı ctmc, duvguların vc bılıncin yctkinlcşmcsı bıı noktaıla ba^lıvoı, sorular sorııp yaıııtlar aramanın tatlı hcvccanı ya.şanıyor. GöpiinüfIer ve öellrleyiciler Ahmet Umlt'ln romanına konu olan değlşik yaşam kesltlerlnl ve kişlleri özel bir dünyanın. Beyoğiunun atmosferlnden izllyoruz. Her ne kadar olaylar değlşlk mekânlarda yasansa da kahramanlan anılarıyla, düşüncelerlyle farkiıiıkiar ta$ısa da bu potada harmanlanıyorlar. Tasarımlama, dcncyim, dcğerlcinlirmc; mutluluk, acı, scviııç,... buıılara ba.şka kavramları da cklcyclıılıriz; ancak bıı kiivıamlarııı lıiçbirisinc doğaıla rastlanmaz, bunlar sadcco ınsanda bulunııılar. Biı sanal cscri doğal olavları vc cansız ncsndcrı anlatsa bilc onıı ınsanla ılişki lcndirmck durumundadır. Hclc rüvalar! İnsani vc ontın yaşamını anjamnmızda vazgcçilmc/. ipuçlarıdır. A. Ümit diğcr cscrlcrindc (SisvcCiccc, Patasana, Kuk la) olduğugibi "Bcyoülu Rapsodisi"nde dc rüya nlgusunu etkileyici bir şekilde K İ T A P C U M H U R İ Y E T SA YI 7i