Katalog

Fatma Gürel'in "36 Baharı"nı okumak, zedelenmiş, ket vurulmuş şu cumhunyet yillarında, Atatürk cumhuriyetine inancınızı yenidcn bılcyccck, kalbinize ışıklar düşürecek, görccek^ınız. . C umhurıyctın kıtlesel açılımında ıkı onemh kurumun ont gc\tığı soyknebılır Halkevleıı Koy Lnstıtuku Koy rnstitııleiının gcrek kııtum ı<,ın den geıeksc dı^ından larklı ya/arların bakışıyla gorece çeşıtlı vapıtlaıa konıı edıldıgı bılımyor Oysa hjlkevkrının bıı olçucle ılgı gordıığıınu soyknıek (,ok /oı' Sekscıı vıl soııra cıımhurıyetımız, Kuı tıılus, Savaş/nın anlatıldığı yenı ycnı ya pıtlarla tac,lanııkeıı halkcvkrı ık Kov Fnsfıtıılerı, hatta bıınıın vanında cmn huııvctın otckı kuıunılaıı oıncksL kon scrvatuvar, Fıırk Dıl Kıırumıı, tınıveiM le vb bııııdan pav alsa fcna mı olıır^ Iştc Fatma (îıııel'ın 36 Bahaıı (Rcm zı, DoıduiKiı Basıın, 2002) adlı vapıtı doncme o/guknmıs; faı klı dolantılaı da gc.zınen bıı aşk lomanı olsa da, ronıan evrenını halkcvkııncdavandııısjvla dık katı c,ıkıyor Kaklı kı va/aı, bıınıı, vapıta vazdıgı "Onso/ 'k dc jjuçlondırıyor dcrc.cktcn 36 Bahaıı'nın daha "()nsoz"undc bıı dııygıı sdı vıkıyor okıırıın ıçını, vumtı s^ıtıp avdınlatıvoı oııu Bıınıın sonııcıında yazarla aranıı/d.ı ılk satndan basjavan bır dııvgu tıtıcjimı ortaya çıkıvot Nedenı anlatıdakı ıçten lık, duıuluk clbettc. Ya/arın hı<,bır su se kapılınadan soyleyeceklerını Mradan yalm ama bır o kadar sıcak, yakıcı, kıı s,atici, deyıvermesi Fatma Gıırcl, 1936'da Edremıt'te ya j;ayan bıı avuı, ınsanın anıiarını, bırkac, mektuplaşmavı bır araya getırerek onın tulııyor romanını 36 Baharı, bu açıdan, orncğınc pck çok kc7 rastladığımı? ya pıya uygun bıı kıtap olaıak alıııabılıı pt kâlâ1 Yazaı, bolunı aralarına yc.rks,lırdıgı çc^ıtlı ga7etchabcrı, dııyıırıı.kııı.uk ılan, radvo pıogramı turunuc doncının top lıımsal yom lışındcn ıpııçlaı ı sergılerken bunlaıın altıııa ycıkştııdığı tarıhkrk (Kasım 195") F.kım 1936) bıı anlamda lomanı sıkılaınava da çabalıvor Almiı laı yapıta dogıudan katılıp bırer aııl ıiı guecınc clonu^tırkuı ıonıan cvruımc bır ısjcvsdlık dc ka/andırıyor cnıkunıı ()ykvsc ılk ıs,, anılara bakmak, bııııl ı 11 t ııtm ıv,ı \onclnick olmalı lomaııdan ıı,(.ıı gııcbılnıenın kılıt o£esı Oylc va va/aıın bıı anılardan yola <,ıkıp ronıan sanatııım gcrcksındığı yapıva uygıınluk gosterıp gostc tcmedıgını nasıl anlavaca 193G'da bir aşk Anıiarını okııduğiımıi7 ronıan kı^ıltıı, kcndıleııııe voncltıhııı^ bır ortak so rııyu vanıtlargıbı goııınııvor Nedıı bıı 1 ulası sorur "Kcmal'Ic Marıa aşkı konıı 1 sııntla neler bılıyorsıınıi7' " Evct, bıı soru, romanın ana atardarna c ıı bi(,ımınde (,ıkıyor oıtaya Kenıal, " )3 Harbr'nden (1876()smanlı RıısSavı^ı) artakalan varbil bıı aılcnın ıkı ^ocuğun dan bırıdır (ıalatasaray'dan sonra Fı an sa da tıp okunuı^ ıı/nıanlıgını alıp yıır (İA, dahası kasabasına doncrck hastane de ışııım baijina otunııu^tur Marıa ıse, 1917 Devnmı'nden ka«,ıp luıkıvc'vc gclcn sonıasında kjsabava ycrlcşcn Sıdoıova aıİLSinın ıkı kı/ındaıı buvugııdııı Baba Aleksev, "Saray I o toğıaf F u " adıyla bır iişverı aı,mi!}tıı Halkevı n,ın guckuı bıı tıvırı ncdcnıv !t Marıa'vı tanıyan kun ıl genckı/atıı tıılııı Marıa da KLiııal cLn ho^lanır Koıııan kı^ıknnın anılaıım bı/, kc ıııal k Maııa aijkı odagında okııyorıı/ Yaıu sııa Anadolu'tla dcv ııınlcıın savıı niKiısıı Ktmal'k Rıısya'dackvrımıngo rccc du^manı Maııa nın kaı^ıtlıkJaıı da dujuyor clbct bıı a^kın v^tİLgınc Olc yandan ana ataıdaıııaı olarak bıı aşkı dosc mekle yetınmıvor va7ar, so7 ko nusu a^kın ^cvıesıın. (,<Jıs,kılu, (,atıskılar yerleştırıp farklı dengck ı kurarak da an latıya ışjcklık kazandırıyoı Pervın'ın LOLiıklıık anılaıındakıi(,tcn lık, saflık dıkkat «,t kıcı Bıı anılardan haickuk, o yıllaı da topkınıun nc dtnlı mııtlu n ısı' bıı dayanı^ma ahlakı ı^ıntlt oldııguııu (çikaıabılıyor, dahası toplııııı sal va^amın hangı dLgcılcı uzcııneotuı dııgıınu, bıı dcgtrkryonıındcbırcyleıın tııtum \t davıanı^laıını, butun bıınlann sonutıında bıı ınsanlardakı yıırt sevgısı nı, vıutta^lıkbılıncını, Mustaia Kcmal'lc bırlıktc yaşıyor olmanın getırdığı son sıi7ea gııvcnı go/lcıııiH/dc Lanlandıra bılıyorıi7 Cıuıcl'dcıı bııka», paragraf okumak vctıyor bıınıın iı,ın 1 atına (JLIILI, anıların aktanlışı sııreı ınde kadın kahramanlaıında gorecc <,ok daha ba^arılı sankı KadınJarın anı laıına geldığındc sıra, bunların çok da ha bııvıık ıntclık vansıttığı, kadınca dıı vıılıklatla oıtıık bır kadın beğcnısıylc oıgukndıgı sc/ılıvor çunkıı Anıak, va/aı asıl ba^auyı Pervın'de gostcrıyor bana kalırsa Otckılcrın anı laıı saluplcııııdcıı<,okva/arınonlaıabı iır vakı^tırması bıçımındo sıı yıi7iıne çı kıvoı bıı a/ da Ondt Kcnıal M.ırıa a^kını i7İıyoru7 va, altta deı ııı bıı vataga halktrvlcıının ct kınlıklcıını yLrlcştırıyor ya7ar Boylece bıı vandaıı vııtaıcasına bu aijkıokutuyoı bı/t orı vınd ın bıınııı vareden,otesın dc bfblcven, butun kasabalılaıa vasanıa ıımııdıı vcrcn onlardakı yurttasjık bı lıncinı gclı^tıron, onlatı uygar kcntlıkrc donıı^tııren, kadın erkek varlıklar olarak kcndı VLtcnckkıını kc^fettııcn,kadınca, erkck^e dııvarlıkJaıını besleven halkcv krını gırck kııraın ba{*lamında k etkınlık anlamında satıı aralarına d ıncvı savsaklanııvor Doğrusu, bu Halkevi Yılları aJımlanırkcn halkevlerıyle ılgılı aktari lan hıçbır vcrının, ronıan dokıısııyla gt recının aykırı kaçmadıgını belırteyın: Orncğın Kemal'k Marıa a^kını alevlen dırccek pıyanonun lstanbul dan satı alınıp sıkıntı ıcındc kasabaya getırılış halkevınde ılk ke7 bır klasık muzık dııı lctısının sunulu^u yalnı/ ı^lcvscl degı ınsanı ho^nut dııygulaılabaımalayanay ııntılaı avnı /amanda Ronıan L\ ıcnınde^apka kuıslaıındaı sahııc (,ali'}nıal ııına uzanan bıı tli7i Lt kınlık i(,ııuk kınu bılgıkıın satır arasın si/dırılışı L\A hıçbıı tahatsi7İık vermıvo goıebıldıgııııcL 0 zaman Ktmal Maııa a^kını okıı mak, cumhuııVLtın ctı oncnılı avdınlan ma gırışımlerındcn balkevlerının de gL ıck fclsck gcıcksc etkınlık anlammd 7oıunlıı olaıak alımlarınıasını gUiııvo okur ı^ın Devrını vaııan va da onlaıa aıdıl olaı Kcmal gıbı ıılkııcıı kışılerın nc kadar \al nız oldııklaıını vuıgulavan bıı kıtap av nı /amanda 56 Baharı Bıı a<,ıd ın trajıl bır a^kın tonıanı da ckncbılıı vapıt i(,ııı Bıryantladcvrım ınancıyla bıınıın gclıı dığı ozguıkıkk'i oıtanıında kcııdısı u^u ck mutlıılıık ongoııısu t ısı\ ın bıı kcmal, otc vanda bunıın olanaksı/lıgın gostcrcn bıı ^cı^cvc üıyclını kı okııı, bıı ta^la ıkı kui} \u rııyor \ Icm ,ışk romanı okııyoı, henı tl< onuıı ıkızı bıı "ıılkıı lomanı" Bu aı.ı da An.ıdolu A\dınlanmasi ka\gasi vtTıi ınsanlaım bııvıık i(,tcnlıkk vıııcklılık lc sııı dıırdııgıı ^alışmalaı ın L\A tanıklıgı nı vapıvoı T atma (ıiıtcl kaliıamanlaıın anılaıın dan kalkarak bıı atular dcmctı dcğıl m man oıtava kovtıvor Ya/arın bıınıı hak kıyla kotardığını soylcmck olası Kımlerın anıiarını aktarıyoı bı/c va zarr1 Tunı ronıan kıijilcrının deftıl elbct1 Anılarıyla yıi7 yıi7e geldığımi7 kahıa manlar Puvın, muzık ogretmenı Nıya 7i, Halkevı Başkanı avııkat l'ahsiıı kaıı sı Mua/zez, Uskudarlı Hoca'nın kızı Sa adet, ga7etecı Zıya, başhekını Bfdıa Goıuldıığu gıbı, bunların sayısı uçıı bc şı gcçmıyor Sozgclımı anncsının ya da anneannesının dt^ıl Pervın'ın.kızkardeşılkbal'ın dcgınansın'k karısının anıiarını okuyo rıi7 romanda Kemal'ın va da Marıa nın duyguları, arkadaslarının vcya yakınla rının tanıklıgıvla aktaıılırken kendı dıı ^ııntckrı bırbırkrınc ya/dıkları mek tuplaıda dık gctııılıyoı yalnızca lyı bır sc\ım bıı SAYFA 16 AmlapıylaRomanKişileH Fatma Gurel 1936 da Edremıt te yaşayan bır avuç insanın anıiarını bırkaç mektupla$mayı bır araya getırerek öruntuluyor romanını Kııı,uk bır Anadolıı kcntındc, halkcv etkınlıklcıı sııasında va^anan bıı a^ka doğıııdan ya da dolaylı olarak t.mıklıl vapanlaıın agzından bıınıı aktaımak d kıfcv u ı bır h ıv.ı vaıatıvor kıı^kıısıı/ 1 atına CTUICI anlatısında anının tk dıkodııva dayalı tt nic lındı n dc vaı aı la nıyoı goıulduguncc ()ıncgm o/ııcl ba kısjar c kleyıp romana bıı volla kiskanı, lıklaı <,ckcmcme/lıkkı, lııı/ıırsu/luklaı tcdırgınlıkkı katıp so/ konıısu askı hc| sıcak tulan okuıu bu anlamda <,ı kcn bı odak halifu de>nu^tuımı.vı ba^aııvoı Nc kı anı dcnıldıgındc, <,ok daha dcrın It rc ıncn lomın kı^ılcıının ıııhsal k.ıt manlaıınııı cnıkoııu aıalandıgı bıı bi(,c mı dc dıı^undııuıvoı bıı ms ma < )vk va aıııktıl cgcı ıonıan dısıplını ıt^ınc vtılc> tıımc/scnı/ sonıi(,ıa .ıı ka aı kava siıalan nıi!} bıı dcdıkodu dı/ısı ı,ıkma/mı orı.ı ya' Dcinck kı anı ıonıan kılınmak/ouın da ( )vsa bıınıı bır o!c.uck /cdckvcn tıı tunıla kaı^ılasjiyoıuz vapıtta Anılaııı yogıın bıçımck dcncllc nmc difi orr ul ı Anılaıım aktaıanlaı CJJCI ıonıan kılı ramanlaıı\s ı va/ ıul ın gcuksi/ avııntı laıı, vıgma bılgıkıı huıdava cAacak la/ lalıklaıı dcgıl kı^ılciın n, dunvalaıını c k vcıccck, cıı gı/lı kıvı ko^ckrıntkn apa c,lk olmasa d.ı kımı ıpıı^latını sı/dlltccı I vakla^ıııılaı btkkıııc/ mıvı/J Kavnak(,.ıva dayalı kımı lonıanlauL va/aılaım, kmdılcıım kol.ıvc ı ka|itııı vcıdıkkll bıı tıı/ak bu bllgıkndıımc, ı^ k\sı/ bılgı aktarnıa va/arların avııdın. vaımadan du^tugu bıı /ayıllaınava vo ac.abılıyor 7aman 7aman Sonıa bır roman kahramanının anlat tıgı ayııntı, bıı başkasıııın anısı ıcm zo lunlu olsa da okıırıın bıınıı aıtık bılıvoı oldugıı, ıonıan kahraınaııı ıı,ın bıı /o lunluluk ta^ısa LU vınclcmcltrlc okıııı bogmamak geıektıgı unutulmamalı Romanın cn sıkıntılı, cn sorunlıı van lieııcc bıı, anılaıa dayalı okı^ıı ncdcnıy k hcrkcsın kcndıncc onem vcrdıgı av ııntılara va/arın, dcnctımı cldc ıı bırakı^ gclıı}igu7cl vt ı a^maya goııul ıııdııı^ı Ama si7, vınc dc scvgıvlc kııcaklanıa ya ha/ıı olıın ^6 Bahaıı nı 36 Baharı'nıokumak 7cdclcnmi!;,kci vuı ulmuiî !ju cumhurıvct yillarında, Ata rıırk (iımhuııvctıne ınancinı/ı venıdcı bılcvccek, kalbınızc î'jikl ıı dıışıınuk goıcccksını/ • KİTAP SAYI 7 Anıyı Roman Kılmak C U M H U R İ Y E T