Katalog

Kapak konusunun devamı. *" benonSalonu'ndaötekiülkelerin liderlerine karşı verdiği eşitlik mücadelesini anlatarak devam edıyor: "Mesela Konferansın dili Ingilizce ve Franszca olacak deniyordu. Ben bir de "Türkçe olacak diye ilave ettim".... Konferansı açan tsviçre cumhurbaşkanından sonra yaptığı konuşmanın ardından toplantyı kapatmaya yeltenen Lord Curzon'a bu olanağı tanımamak için kürsüye fırlayan Türk Dışişleribakanı ve Murahhas Heyeti Başkanı Ismet Inönü'nün sesi salonda yankılanır. "Barış isteğiyle geldik, çok haksızlık gördük, adalet içinde bir banş yapılmasını diliyoruz..." Inönü delegelere "Türk ulusunun 1918'den bu yana karşılaştığı sonu gelmez saJdırıları ve acıları' hatırlatır, "Anadolu'ya yönelik sistemli yakıpyıkmalara tek bir özür bulunamayacağını" vurgular. Açılış toplantısına programda olmayan bu konusma damgasını vurur. O ortamda "diplomasi usullerini bilmeyen bir askerin çıkışı" olarak nitelenen bu konuşma, genç Cıımhurivet'in öteki uluslarla eşitlik temelinde bir arada yaşama iradesinin bir ifadesidir.. Güniımüzde kendilcrini Avrupaltlara beğendirmek için ne yapacaklarını şaşıran insanları, diplomatları düşündükçe, Inönü'nün sözleri daha bir anlam kazanıyor. îşîn acı yanı, bu kendini beğendirme ve Batı'ya yaranma çabalarının önemlice bir bülümünün Mustafa Kemal'ın kurduğu ve Ismet Inönü'nün uzun yıllar genel başkanlığını yaptığı siyasal partinin yetkililerinuen ve yandaşlarından geliyor olmasıdır. Yapı Kredi Yayınları'nın 1993'te ilk baskısını, 2001'de ise ikinci baskısını yaptığı "Lozan Banş Konferansı, TutanaldarBelgeler" sekiz kitaptan ve bir 5 haritalı ekten oluşııyor. 12 Kitap; Konferansın Genel Oturumları ve Protokolleri ile başlıyor, Birinci Komisyonun ( ülke ve askerlik sorunları) ve altkomisyonların (azınlıkJar altkomisyonu) (nüfus mübadelesi altkomisyonu) tutanakları, raporları ile,. 3. Kitap; ikinci Komisyonun (Yabancılara Uygulanacak rejim) ve altkomisyonlann tutanakları ve raporları ile, 4.Kitap;Üçüncü Komisyonun (Iktisat ve Maliye Sorunları) ve altkomisyonların tutanakları ve raporları ile devam ediyor. 5. Kitap; 1 Şubat22 Nisan 1923 Görüşmelerine ilişkin belgeleri içeriyor 67 Kitaplar; Konferansın ikinci dönemine ilişkin (23 Nisan24 Temmuz) tutanakları ve belgeleri, Ve nihayet SAYFA 4 Lozan'a ısık tutan iı •• 8. Kitap; Konferansta 30 Ocak24 Temmuz'da imzalanan Banş Antlaşması'nı ve öteki Senetleri içeriyor. Ekteki haritalarda Avrupa Türkiyesi (yani Bulgaristan ve Yunanistan sınırları) haritası, Çanakkale ve Istanbul Boğazlan'nın askerden arındırılmış halinin haritası, bir Oniki Adalar haritası ve Arıburnu'ndaki tngiliz Mezarlığı'nın yeraldığı bir Gelibolu Yarımadası haritası yeralıyor. Milli Eğtim Bakanlığı ve Kültür Bakanlığı başta olmak üzere Türkiye Cumhuriyeti'nin hantal ve iş üretmeyen koca eğitim teşkilatı ne yaptığını biliyor olsa, Lozan TutanaklarBelgeler'in ülkenin en ücra köşesine, en küçük okuluna kadar girmesini sağlamaya çalışır. Ne yazık ki, öyle olmuyor. önce siyasilerin sonra Lozan'ı yaratanların kurduğu partinin yöneticilerinin, sonra Cumnuriyet'in yarattığı işadamlarının unutturmaya çalıştığı, kımi düşünürlerimizin ve kimi entel çevrelerin "ulusdevletin modası geçti' diye homurdandıkları ve "kim takar Lozan'ı" havasına büründükleri, daha da kötüsü Lozan'ın yerle bir ettiği Cumhuriyet düşmanlarının Lozan'dan intikam alma neveslerinin arttığı bir sırada, Lozan'ı ulusun tarih bilinci ilehalkın sağduyusu vevicdanına emanet etmekten başka bir çare kalmıyor. • * Lozan Barış Konferansı, TutanaklarBelgeler/ YapıKredı Yayınlan, 2. Haskı 2001/Çeviren. Seha L. Meray/4 cilt, 8 Kitap, 1 ek. Antla$ma Ismet Inönü tarafından Imzalanıyor (yanda) ve antlasmaya katılan Itllaf Devletlerl temsilclierl Lozan Tutanak Belgeleri Luneyt Akalın eha L. Meray Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin unutulmaz Devlet Hukuku profesörüdür. Türk Dil Kurumu'nn eski başkanıdır. Cumhuriyet Üniversitesinin temd direklerinden biridir. Her dersini başlı başına bir gösteriye çevirmeyi bilen, Türkçeye çok hâkim, belagati yaman bu değerli hoca, 6O'lı yılların ikinci yarısında kafayı Lozan'a takmıştı. Fakültenin ikinci katındaki odasının kapısından kafasını uzatıp koridordaki birisine bir şey sorduğunda, soru çoğunlukla Lozan Antlaşmasında geçen bir terimle ilgili olurdu. Tertemiz beyaz gömleği üzerinde olmak üzere koridorlarda bir oraya bir buraya koşuştururken elinde çoğunlukla Lozan Tutanakları'nın prova baskılan bulunurdu.. O yıllar hareketli yıllardı.... Fakültede yeni yeni olaylar yaşanmaya başlanmıştı. Işgaller, boykotlar vb.... Bu olaylar Seha L. Meray'ı hiç mi hiç ilgilendirmiyor gibiydi. Oysa, öğrencilerini tutku derecesinde sevdiği bilinirdi. Varsa yoksa prova baskılar, koridorlarda hızb nızlı gidip geliyordu... Bir yandan da ağır ders yükü, öteki sorumluluklan vb.. Meray'ın Fakülte'nin olağan naynuyunun üstesinden gelmeye çaîışan hocalardan biri olmadığını biliyorduk bilmesine ama çalışmanın kapsamını da kıymetini de idrak edecek durumda değildik.. Seha Meray'ın sabahakşam boğuştuğu çalışmanın cesametinin bilincine sonradan vardık. Yapı Kredi'nin bastığı 8 kitaplıktakım yaklaşık2500sayfaçekiyor!. Bu işe kencıi atılmış olmab Seha L. Meray. "Değerli arkadaşı Prof. tlhan Unat'a gönül borcunu ödemek üzere" özellikle teşekkür ettiğine göre, sevgili hocamız Ilhan Unat'ın da dikkatedeğerbirkatkısıolmuş. Ama o dev yayının altına tek başına girdiği anlaşılıyor. "Alnının akıyla çıktı" gibi bir ifade, çok yavan kaçar. Lozan'ı Türkçeye kazandırmak, en başta, Türkçeye ve birkaç yaoancı dile kusursuz hâkımiyeti bilinen Seha Meray'a yakışırdı.. Seha Meray "Lozan Tutanakları"na yazdığı önsözde SBF Yayın Komisyonu'na teşekkür ediyor. Tutanaklan yayınlamaya karar verdiği için! Şaka yapar gibi! SBF Yayın Komisyonu'ndan geriye bu kadar önemli kac yapıt kaldı acaba? : Birşey daha dikkatimi çekti. Ilhan Unat dışında başka bir teşekküre rasuamadım Meray'ın önsözünde. Çok sevdiği ve genç yaşta aramızdan ayrdan çabşma arkadaşı Doç.Cem Sar'a armağan ettiği bir kitap dışında, başka kimseyi anımsatmamış . Içine mi doğmuş acaba? O yularda çevresinde dolanan kalabalığın giderek dağılabileceği, çabşma arkadaşlarından ve asistanlarından kimilerinin gün gelip Lozan'a dudak bükeceği, çok sevdiği Mülkiye'li kurni kuruluşların gün gelip Lozan'ın yarattığı "ulusdevlet"i tartışır nale geleceği, nihayet Lozan'ın hayat verdiği "ulusdevlet"in, nereye gideceği belE olmayan bir Avrupa macerası uğrunda, başlarında eski öğrencilerinin (Mesut Yılmaz, Volkan Vural ve dışişleri bürokrasisininin bir bölümü ) de bulunduğu bir kadro tarafından yıkıma mahkum edileceği, Seha L. Meray'ın içine mi doğmuştu acaba? • Seha L. Meray, 68'li Yıllar ve Lozan Tutanakları S CUMHURİYET KİTAP SAYI 649