Katalog

Necati Tosuner, son iki romanıyla epey ses getirdı. Yüksel Pazarkaya, bu iki romanı birlikte ele alıyor YÜKSEL PAZARKAYA ecarı Tosuner Yalnulıktan Devreti Kıralık lomaıundan sonra şımdıdc Bana Sen Soylc romanıyla yırmın u yu/yıl modern romanının (postmodern 1 dcğıl ) ozgıın ıkı ozumsemesını ve olgıın orneğını ortaya koyarak 1 urkçe'de roma nın yırmınu yu/yılını noktalıyor I urkçesı, anlatım ve deyış o/ellıkleıı ve o/gunluklerıyle bu ıkı roman, benım goru sumc gore okurun clıne geçtığı gunden başlayarak yırmıncı yuzyıl 1 urk romanı nın vazgeçilmezı olmuştur Lıberal pıyasa ckonomısının ve şohret stratejısının medya sal gereklerıne baş vurmadjğı ıçın, çıkar çik maz yenı baskı yapmamalarıysa, Necati I o suner'ın değıl, medyasıyla, okuruyla, eleş tınnenıyle toplumumuzun ayıbıdır, yanı bı zım kendı ayıbımız Ama bu Necati Tosu ner'ın onemıne halel getırme? "Bana Sen Soyle" de, "Yalnızlıktan Dev ren Kıralık" gıbı, yırmıncı yuzyılın son do nemı yaşamında odaklanıyor I ler ıkı ro manın da kışılen obek olarak aynı ve Istan bul nufusunun orta kesımınden "Bdna Sen Soyle" romanının eksen kışılerı Beyhan ıle Pervın belkı eksenın ağırliK merkezı bıraz daha Beyhan taratına kayıyor Ikısının or tak yanlan, birlikte kurduklan bır çocuk yuvasını yonetmelerı Beyhan altı aydır eşı Lkrem den ayrı Ayrılmayı kendısı ıstemış Ekrem, ışyeı ınden Cjulşen ıle ılışkı kurmuş tur Pervın de uzun suredır eşı Kadır'den ayrı yaşıyor ve resmen ayrılmak ıçın başvu rusıınu yapıyor Kadır çapkınlık havasın da, ışyerındenNımet Hanım, fuğçevb ka dınlarla ılışkı arayan bır etek delısı, ama amca kızı da olan karısı Pervın'ın resmen ayrılmak ıstemesını de kendıne sankı yedı reme/mış gıbı havalara gırıp horozlanmak tan gerı kaımıyor Pervın'ın, aılesındcn ay rılmış Serdar Je ılışkı kurmaktakı çekın genlığı, kuşağının bır duyuşu aynı /aman da Necati Tosuner'den bir olgunluk dönemi romanı Bana Sen Sövle N Kurgu ustalığı Roman kışılerının ıkıncı eksenını, bu ıkı kadının çocukları oluşturuyor Beyhan ın oğlu F ırat ıle kı/ı Pınar, Pervın ın oğlu Okan Bu gençlerın ılışkı kurduklan kışıler de bu eksene dahıl Ayrıca yan kışılerle ro man orgusu ıçınde yaşam ılıskılennın dğı oluşuyor Kısdcası, cksenlerı belırtılen ro manın kışıler obeğı, yaşamın ıçınden bır ke sıt, ama kesılıp alınmış ızlenımı vermıyor 1 am tersıne yaşam gerçeklığının doğallığı na okuru da çeken bır kurgu ustalığını ko tarıyor yazar Kesıtı kesıt değıl de butun gı bı yansıtmanın ustalığına erıyor kışılerıyle ve kışıler arası dışkılerle Necati Ibsuner Belkı sonda soylenmesı gerekcnı başa çe kcrek şoyle bır saptamayapmak ıstıyorum Yaşam sonsuz boyutuyla eşzaman bır olgu Roman kurgusu ıçınde, eş/amanlılığı an cak yıne sanat dolu bır kurgu ustalığıyla yansıtabılırsınız Bu yuzden, Necati Tbsu ner, bolum bolum eksen kışılen donuşum lu değıştırerek hcm eşzamanlılığı art arda gelen anlatılarla verıyor hem de yaşamın dondurulamayan akışını, çok boyııtlu orgu sunu 1 ler alt bolumde anımsamalarla ge nye donuşler ıç deyışlerle duşlemler, yaşa mın ve /amanın çoğulcu yonsemını kurgu laştırıyor Bunu da kışılerın ve ıçınde bulun dukları toplumun yaşam akışını ronıan kur gusu ıçınde oldukça kısa bır zaman dılı mınde yoğunlaştıraıak yapıyor yazar Ro man, hassas bır zaman ddımıne, 1999 yazı na yerleştırtlıyor 1999 yazı çeşıtlı açıdan hassastır Bır kez yu/yıhn vebınyılın son yılı, son ya/ıdır Sonra yuzyılın son guneş tu tulmdsının o/ellıkle Furluye'de soylence sel bır yoğunlukta yaşandığı zamandır Ve Tuıkıye toplumunu derınden sdrsan, allak bullak eden ve ardından sıhnmez bıçımde bellcğe ve zıhne yerleşen buyuk depremın yandır Vc dolayısıyla Tosuner'ın romanı belkı de Furkçenın en guncel zamana yer leştırılmış romanıdır Buna cesaret ıster Ama yalnı/ca cesaret değıl, oylesıne bır kur CUMHURİYET KİTAP SAYI 649 gıı akişı ve ustalığı ıster kı, roman Bu bır yıl ıçınde Salım Bey ol navada asılı kalmadan, hem ya muş, Lkrem ışınden aynlarakor /ınsal bır toplurn ve ınsan gerçek tadan yıtmış, Beyhan ın kanser lığı olsun hem de yıllar sonra bı den goğsu alınmıs I ırat asker le okunabılsın den donmekle kalmayıp bır de kendıne ev tutarak ayrılmış genç losuner ın usta bır oykııcu ol kı/ Pınar da evde tek başına kal duğuııu bılmeyen yok ama o/el nıış dolayısıyla can attığı gıbı lıkle son ıkı romanı 1 , 1 yurekten 11 1 kendı kendınden sorumlu ol kutluyorum onu I urkıye yaşamı muş, yanı buyumuş Tosuner, nı, hem butun doğallığı ve ken sanatın can damarını, yaşamın dındenlığı ıçınde roman geıçek bu hassds anlarında yoğunlaşa lığıne getırıyor, hem de okurun ro rak yakalıyor Ama ustalığı, belırttığım gı man gerçeklığındekı yaşamı yoğun olarak bı, bu ışı dılın evrenmde doğal bır akışım algılamasını sağlıyor olarak yansıtıyor, yaşamımızı nasıl algılıyor Tosuner romanını uç bolumde kuruyor sak, dıl ortamının yaşamını da bıze oyle al 23 alt bolumlu 120 sayfalık ılk bolumde kı gılatıyor Yaşam ayrıntılardır Sanatçı Tosu şılerın bırkaç gunu, cok katmanlı bıryapıy ner'ın yaptığı gıbı, hassas donuşumlenn ge la kurgulanırken, okur hıç /ora koşulmu rılımınden yararlanarak, okura avrıntılann yor Lkrem'ın babası Salım Bey'ın olumııy tadını verebılıyorsa, artık o oykulemının ve le başlayıp, cenazesının kalkmasıyla son bu anlatmanın ustasıdır "Aynntılar nasıl da luyor bu bolum Bır yandan da Salım Bey'ın onemlıdır, bır bılsen Pınar' " (S 15) Almanya'dakı dığer oğlu Zıya, romanın ulantı mekânı Afmanya'da karısı Yıldız, Lkrem'ın olumuyle bıterken, aynı za Hatıce, kız, damadı Lrhan vc çocuklarıyla manda buyuk depremle romanı noktala bırasmakatmanoluşturuyor Ekrem'ınay yan son ve uçuncu bolum, ağırlık merkezını gunlerde kımseye haber vermeden ışın nı kesıntısız olarak uçuncu kuşağa kaydın den ayrılarak ortadan yok olması, once yor Tıpkı yaşam gerçeklığının doğallığı onun alışılmış lcısa kaçamaklarından bırı ıçınde, annelerden, annelerın dışkılennden olarak algılanıyor Ama ışınden kesın ayrıl kopmuyor Ikıncı bolumde babasının ıntı ması ses vermemesı, babasının cenazesı hannı, annesının aynlmasına ve bu yuzden ıçın aranıp bulunamaması, yavaş yavaş po bdbdsının mutsuz olduğuna bdğldyan Pı lısıye bır katman gıbı gelışıyor Ikıncı bolum nar, ıkıncı bolumde amelıyat geçırerek bel Ekrem'ın sahıle vuran cesedıyle başlıyor kı de olumden donmuş annesını suçlayıp, toprağa verılmesıyle bıtıyor Cesedı ük go ona ofke duyuyor Bu dd kuşaklar arası bır ren koylulenn onu tanımamalan yuzunden, hassas nokta ofarak ıkıncı bolumden uçun okuru da mcraka suruklemesı, ıkıncı bolu cu bolume, ıluncı kuşaktan uçuncu kuşağa mun gınş bolumunde, bınncı kısmın gırış donuşumu kurgusal olarak da sağlıyor Ve bolumundekı Salım Bey'ın olumuyle koşut bu donuşumde nem guncş tutulması olayı bır kurgu sergılıyor Ama meraklı akışım ve nın, hem de buyuk depremın, romanın surukleyıulık, sesı soluğu gunlerce kesılen uçuncu ve son bolumunde toplum ıçın, Lkrem'ın salt adıyla sağlanıyor, ucuz bır po genç ve ortak kuşak ınsanlar ıçın bır eğre lısıye yaygaracılığına tenezzul edılmıyor tıleme (metafor) olarak ışlevlendırılmesı, yazarın altı çızılmesı gereken bır başka sa Buna koşut bır katmanı da, Beyhan'ın nat maharetı Anneler arasındakı yakınlık, bırdenbıre goğsunde keşfettığı ve once ya Pınar ıle Okan arasında da daha çocukluk kınlarından gızlı tuttuğu, tomografıyle alın tan başlayan bır duygusal yakınlığı getınyor ması gereken ur saptanınca, ıçıne duştuğu Burada cıa son kerte hassas bır ılışkı soz ko ruhsalçalkdntılar oluşturuyor labııbukat nusu, bır sevgı ve arkadaşlık var ortada, an man hastalığın ıfşası amelıyat ve nekahat cak bu genç bır erkekle genç bır kız arasın devrelenyle gelışıyor Ve en çalkantılı, en dakı doğal cınsel sevgıyı de ıçenyor mu? coşkulu, en seruvenlı bır yapaylığa teşne Okur roman boyunca belleğının bır koşe olabılecek butun bu ınsan ve yaşam halle sınde de hep bu soruyu ve merakı, ınsancıl n, yasamın kendındenlığıyle, doğal gıdışıy bır meraklanma olarak taşıyor "Lerçeveye le dılleşıyor, kurgulaşıyor ve yapuaşıyor ro yalnı/ca Pındr'ld Okdn'ı dlinca, dunya gu manda Hemen ner sayfada dıle ve anlatı zel gorunuyordu " (S 350) ma ydnsıyor bu ozellık Rastgele bır ornek Bu merakta elbette Okan'ın doğuştan sa olsun dıye 207 sayfadan şu tumce "Sankı katlığı etken Pınar, Okan'ı erkek arkdddş sormakta guçluk çeken bır Kadır oluyor olarcik da beğenıyor m u ' Sorusunu ıçeren Oysa, Kadır ofkelı, ıçın ıçın kendını yıyor, bır merak Okan, Hemıngway hayranı bır patlddı patlayacak Amd her sayfada bu tur yazı heveslısı, onemlı bır yazar olmak ıstı dnldtım orneklerıyle ydşdmın akışı, dılın akı yor, yeteneğı de var Pınar ona bu yuzden şına geuşıyor Ya da amehyattan sonra has nukteyle Lrncsto adını takmış Romanın tanede kendısını zıyaret eden oğlu I ırat'a, yazanna da bır gonderme, bır ım Yazdrın yaşamlarının son bır yılını hassds noktasın alter ego'su (Tosu dan ozetleyen şu ner'ın yakın dostları tumceler, yaşamı di Lgemen lîerkoz'e ve dıle taşıyor "Geçen 1 Sulhı Dolek'e gon yıl.ya Senıgonder dermelerı de hoş ) dıkten sonra on gun Ama Pınar'ın baba guneye ınmıştık sı Lkrem de eskı Dcdene de gel de "reklâm va/an" Io mıştık lstemcmıştı suner e bır gonder Salım Bey Keşkc me mı' Bu belkı ge gelseymış Pınar rckmez Ya/arın ye bır an once buyu lek cebı gıbı bıldığı mek derdındeydı bır mesleğı kahra Hadı buyusun ba manlarından bırıne kahm şımdı Bır vermesı elbette ye çocuk vardı, Pı rınde ve akılcı Aynı nar'ın ardında dola zamanda rekJâm ol nıp duruyordu 'Bız gusunun, romanın yandık, Beyhan, konuşlandığı 7& tıepten yandık 1 man, mekân ve top demıştı Lkrem lum açısından belır Gulmuştuk Boyle leyıcı bır etken oldu olacağını kım bıl ğu vurgulanıyor sın1 Kımın aklına gelırdı, boyle bır yd Uçuncu bolumun sonra, hepımız mekân oldrak, Istan Hepımız, boyle Necati Tosuner'in en güçlü. en usta ve en özgun bul'un tatıl uzdntısı (S 217) yanı ama dill ve anlatımıdır Çındrcık'd yerleştı rılmesı de bır donuşumu gosterıyor Hem genç kuşağın artık gobek bağının kesıldı ğını goruyorıi7, hem de kuşaklaı arası ger gınlıkler Tbu tatıl yoresınde bır araya gel meyleyumuşatılıyor dolayısıyla bır yandan yaşamın her şeyıyle surduğu ımlenırken bır yandan olumlerın hastalıklatm aynlık ların otcsınde sevgılerle dostluk ve arka daşlıklarla genç kuşağın gelecck umudu ımlenıyor Çmarcık da bunun ımgesı olu yor Necati losuner ınenguçlıı cnustavecn ozgun yanı ama dılı \ t anlatımıdır lurk çe'nın başka dıllerle karşılaştırınca da, en 7engın yanı olan cvlem yonsemlerının bu dcnlı yerınde ve ustaca bu dtnlı ışlcvle kul lanıldığı roman ve anlatı azdır bı/ım ya7i nımızda Bundan yararlanarak bırkac say falık bır alt bolumde bıle bakış açılarını hem rahat değıştırıyor hem de yoğunluk lu olarak yansıtıyor lç ses, duşıın, duşlem ıç soyleşı (aslında sanal soyleşı ama bılgısı yarla bır ılışkısı yok bu sanallıfiın, kışı ıçı sa nallık) doiayısız soylemı dolaylılaştırmak ya da bunun tersı, saptanıayı soruldştıımak ya da bunun tersı, yazıyı sanat yapan hune n ve yoğunluğu getırıvoı Romanda anlatan ben (oykuleyen ben) uçuncu kışı Ancak, Iurkçe'nın yonsem ofanakldrıyla, alt bolumden alt bolume de ğışen anlatılan kışının (kışılerın ama genel de her alt bolumde donuşumlu olarak ro man kışılerınden bırının hem kendı yaşa mı, hem de bakış açısı, duyuş ve duşunuşu gehyor), evet anlatan uçuncu kışı, ner bo lumde anlattığı kışının benıne gırerek, onun bakış açısına yerleşiyor, bır sanat hu nennı daha ustalıkla kotarıyor Anlatan, her anlattığı kışının benlık ve bılıncıne, ruhu na ve duygusuna kayıyor Romanda dolay sız konuşmalar, soyleşıler de onemlı bır yer tuttuğu ıçın, buralarda anlatıcı olarak uçuncu kışı kendısını salt genye çekıyor Butun bu yazı ve anlatım sanatları, huner lerı, anlatıma açı ve yonsem çokluğu, anla tım zengınlığı getırıyor Dıldekı yoğunluk, yıne ustalıkla uygulanan retarde moment'ın sıkça elenmesı ve buna koşut yer yer elıp tık (kesık) tumcelerle desteklenıyor Kurgu duzeyı derınleşıyor Doğrudan dıl olaıak soylenenle, dıle donuşmeden soylenen de derınlığın boyutlarını kuruyor furkçenın eklerıyle yapılan dıl oyunlannı, retonğın hecelık oğelennı dıl kurgusunda ustalıkla yapıtaşı olarak kullanılıyor Zamandakı çe şıtlemelerle eşzamanlığı da sağlıyor Zamdnldr arası geçışlen, ıç ve dış sesler arasındakı geçışlerı okudukça, bunlar bır Batı dılınde, orneğın benım ıkıncı dılım olan Almanca'da nasıl venlır dıye çaresız takıldı ğım çok oldu Elbette venlır, o dıllenn de ğışık zengınlıklen ışlevlenır, ama Turkçe'nın ve Ibsuner'ın ozgunluğu ve /engınlığı ne kerte yıter, o dd bır başka soru ve sorun Necati Tosuner'ın "Bana Sen Soyle" ro manını (bundan once dc "Yalnızlıktan Devrcn Kıralık romanını) lurkçenın anadılımın kevfını çıkara çıkara okudum Su gıbı, yaşamın kendındenlığı gıbı ralıat ça okunan bırçok boyutluyu yazı dokusu nuydratıyor losuner Bu yuzden, Turkçe'yı hem çok sevıyorum, hem de bu buyuk sev gımde benı haklı çıkaran losuner gıbı ya 7arlara sonsuz gonul borcu duyuyorum Okura da yayıncıya da bu sızın ya/arı nız ve sızın ya^ınınız nc denlı a/ sanıp çı kıyorsunu/ dıyt de bıra/ sıtem etmek ıstı yorum Pek bayıldıöımı/ Batı dıllerındc I o suner ın bu romanları (elbette o dıllenn ya zarı olmak koşuluyla) kısa surcde on hın ler, belkı yuz bınler basarak olay olur ya zarı da ovgulere ve odullere boğulurdu Ikı romanı toplarsak 670 saytalık bır başyapıttır ortaya konan Ve bana kalırsa, yenı basımlannın 670 sayfalık tek bır kıtap olması gerekır Bu yapıt, yuzyılın ve bınyı lın sonunda 1 urk toplumunun (12 mılyon luk bıleşımı olan Istanbul'da) yan yana ve ıç ıçe yaşayan uç kuşağının yaşamı duyum samasının ve algılamasının aralarındakı ın sansal ılışkılenn romanıdır Mutlaka okunmalıdır • Bana Sen Soyle / Necati losuner / Do $an Kıtap / 370 s Yalnızlıktan Devren Kiralık / Necatı lo suner / Dogan Kıtap / 300 s SAYFA 1 1 (hpnlük ve zenainlik