Katalog

2 6 T E M M U Z 2 0 0 2 •Gülsüm Cengiz'in 'Eylül Deyişleri'ni Nİhat AteŞ yazdl 3 sayfada • H . Vasfi Uçkan, Aydın Engin'in gezi yazılarını içeren 'Tango'dan Taliban'a kitabınıtanıtıyor 8. sayfada • Necati Tosuner'in romanını Yüksel Pazarkaya inceliyor n sayfada O Karikatür Vakfı'nın yeni kitaplarını ÜstÜn Alsaç tanittl 15. sayfada Cumhuriyet P A A S I Z E K Siyasi arenada kazanılan biiyük bir zaferin yıldönümü KITAP Lozan'a ışık tutan uç yapıt Lozan Antlaşması Yeni Türkiye'nin bağımsız ve ulusal çağdaş bir devlet olarak uluslararası alanda kendisini kabul ettirmesinin ana belgesidir. 24 Temmuz bu antlaşmanın 79. yıldönümü. Günümüzün şartlarını da gözönünde bulundurarak sürekli gündemde tutulması gerektiğini düşündüğümüz bu belgeleri yeniden ve yeniden dikkatinize sunuyoruz. CUNEYTAKALIN Lozan Banş Konferansı' nda geçen ve TC'yi kuran antlaşmaya hayat veren tartışmalann ve düşüncelerin arşivlerde unutulması olurdu. Yaçayan Lozan 8 Kitap ve 1 Ek'ten oluşan "Lozan Banş Konferansı, TutanaklarBelgeler", Atatürk'ten bir alıntı ile başlıyor. lleride Lozan'ı unutturmak isteyenlerin çıkacağını 1927 Ekimi'nde görmüş olmalı ki, Gazi Mustafa Kemal çok açık konuşuyor. Işte Gazi'nin Lozan hakkındaki değerlendirmesi: "Bu Muahedename (antlaşma), Türk milleti aleyhine asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Muahedenamesiyle ikmal edildiği (tamamlandığı) zannedilmiş bir biiyük suikasdıninhidamını(çöküş)ifadeederbir vesikaaır. Osmanlı devrine ait tarüıte emsali (benzeri) namesbuk (eşi benzeri olmayan) bir siyasi zafer eseridir." (Ekim 1927) Gazi'nin sözlerini Lozan başmurahhası Ismet Paşa'nın sözleri izliyor: Mütecanis(türdeş),yeknesak birvatan; bunun dahilinde harice karşı gayritabii kuyuttan (kayıtlar) ve hükümet içinde hükümet ifade eden dahili imtiyazattan (iç ayncabklardan) müberra (anndırılmış) bir vaziyet, gayritabii bir mükellefiyakı maliyeden azade (uzak) bir hal, hakkımüdafaası mutlak, menabii mebzul (bol) ve serbest bir vatan. Bu vatanın adı Türkiye'dir. O Türkiye'yi bu muahedeler (antlaşmalar) ifade ve tavzih etmektedir. (aydınlatmaktadır) Ismet lnönü Lozan Barış Konferansı'na yazdığı önsöze" Lozan Antlaşması lmparatorluğun tasfiye edüdiği bir Antlaşmadır" cümlecigi ile başlıyor. Ve o Imparatorluğu savaş alanında tasfiye eden komutanlardan biri olarak, genç Cumhurriyet'in uluslararası alanda tanınma kavgası vermek üzere geldiği Lozan kentinin 20 Kasım 1922gününöğledensonra ayakbastığı Casino de MontDevamı 4. sayfada. Seha L Meray'ın rahkri teoMsinde... Lozan Banş Konfaransı, lütanaklarBelgeler L ozan 'la ilgili başlca dev yapıt, Lozan Banş Konferansı'nın kendisidir. Kanla, canla, sabırla, çelik gibi bir iradeyle ve tarih bilinciyle yaratılan bu yapıtın sahibi, "tekmÜ miUet"tir. Yapıtı "millet adına" yazanlarsa, başta TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa olmak üzere, Murahhas Heyeti Baskanı ve Dışişleri Bakanı Ismet Paşa ve arkadaşlandır. TutanaklarBelgeler, bu dev yapıtı gelecek kuşaklara taşıyan aracdardır. Tarihçi Heredot'un Büyük îslcender'e "Tarihi yapan sizsiniz, biz yazıyoruz" dediği söylenir. Yapmayazmailişkisindeönceliğin, belirleyiciliğin "yapma"da olduğunu kim yadsıyatilir? Ancak "yazma' da önemlidir. Hazreti Osman derilere yazdırmayı akıl etmeseydi, Kuran'dan günümüze çeşidi söylentiler kahrdı. K İ T A P SAYI 649 Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin Devletler Hukuku profesörü ve Türk Dil Kurumu eski başkanı Seha Leman Meray'ın Türkçeye kazandırdığı Lozan Banş Konferansı Tutanakları ilk kez 1969'da AnkaraÜniversitesi SBF'ce basıknıştı. Yapı Kredi Yayınları, bu dev çalışmayı 1993 'te yeniden Dasma sağduyusunu gösterdi. Aslında bu görev bir devlet kurumuna düşerdi ama hiç olmazsa biri üstlendi; en kötüsü hiç basılmaması, yani CUMHURİYET