Katalog

r yapılatak, fotoğraf çeküecektı Yapılan lar tekrarlanacak tekrarlanacak tek rarlanacaktı " (7) Iekrarlanan etkınlıklenn boğutuluğu konusunda, romandakı onemlı karakter lerden, aslen felsefe oğretmenı olan spor yazarı Tufan Abı'yı dınlemek gerek Çok başarılı ve unlu bır Alman otomobıl va ıışçısı Italya'dakı yarışta olur Herkes ka za olduğunu duşunur Ancak yarışçının menacerı bıınun bır kaza olmayıp, onun kendını oldıırduğunu soyler Çunku baş kaları ıçin heyecan verıcı olan mesleğı, onun ıçın bellı aralıklarla tekrarlanan bır dongu olmaya başlamıştır "O, bu pıst lerde çok yanş kazandı Ama sıyah asfal tın uzerınde bır yerlerde yaşamın anla mını kaybettı" (8) Adnan onceden dınledığı bu olayı unutmuştur Ta kı ruyasında yarışçıyı go rene kadar "Onu, bızım apartmanın merdıvenlerınde kayarken gordum Merdıvenlerden hızla kayıyor en alta ınınce de koşarak yukan çıkıyor, yenıden tırabzana bınıp kendını aşağıya bırakı yordu 'Ne yapıyorsurP' dıye sordum 'Yarışıyorum,' dedı 'Bu nasıl yarış?' dedım Bunun uzerıne elını surucu gıysılerı nırı ıçıne sokarak kuçuk bır bılgısayar çı kardı 'Şu anda dunyanın yetmış ulkesınde benım gıbı yetmış kışı yarışıyor Perfor mansımız bu bılgısayarla olçuluyor Kı mın bırıncı olacağı bu şekılde tespıt edı lecek ' 'Bu yarış ne zaman başladı?' dıye sor dum şaşkınlıkla 'Park etmedın mı?' dedı, 'Sen kapıdan çıkınca başladı' 'Pekı, ne zaman bıtecek?' 'Sen eve donunce "' (9) Yaşamımız tıpkı "Kukla"da anlatıldığı gıbı hırslı yarışlarla cangıla donuşmuyor mu1* Eğıtımde, ekonomıdc, sosyal ılışkı lerde hep bu olumune yarış yok rauı1 VEDAT GUNYOL Bu marazı yarış duygusunun benlıkle rı sannası, toplumsal ve bıreysel ılışkıle rı kuşatması, ınsanın ruhsal dunyasını olumsuz yonde etkder Bu turden yarış ların yarattığı gerılımın yıkımlanru gun luk yaşamımızda sıkça goruyoru/ Yal nızlık, guvensızlık, kendını saklama, yu zeysel ılışkıler ve tedırgınlık Shakespe are'ın "Olmak ya da olmamak" şekhnde ortaya koyduğu temel ınsanı sorun, va roluşumuzun nâlâ merkezınde duruyor Sanıp olmak olmanın yerıne geçebılır mı? Evet ya da hayır demek yerıne sahıp olmaya kılıtlenmış yaşamın ınsanı getır dığı noktaya bakmak yeterlıdır Gordu ğumuz sonuç Yıkımdır Yalnızlıktır korkudur tedırgınlıktır çokuntudur "Sahıp olduğun kadarsın " Işte mo dernıst anlayışın ınsan ılışkılerındekı kı lıt olçusu budur Insan, ınsanın karşısın da kışilık değerlerıyle değıl, olanaklarıy la, sahıp olduklanyla anlam ıfade edıyor Oysa "olmak" ıle "sahıp olmak" arasın da sağlıklı bır ılışkı kurulabılır Anadolu bılgelığının yuce gonullu ınsanı, sufı îs maıl Emre'nın şu sozlen bu konuya açık lık getırıyor "Çalışacağız, kazanacağız, olanak olursa altından koltuğa oturaca ğız ama altın koltuğu aklımıza oturtma yacağız " Bızı bırbtrımıze yakınlaştırmayan, or tak duyguların paylaşunını artırmayan, nesnelerı elde etmeye koşullanmış, zo runlu ılışkılerın urunu bır yarış, ınsana mutluluk verebılır mP Modernızm tutarlılık ıddıasındadır her nesneyı, her duşunceyı, her olguyu bır dızge altına sokmaya çalışır Oysa ya şam boyle değıldır "Hıç kımse yaşam yolculuğunda başından sonuna kadar tutarlı kalamaz, tutarsızlık tıpkı olum gı bı yazgımı/da vardır (10) Saf, mutlak bır tutarlılık ya da tutarsızlık olamaz Bunlar bırbırlerınden doğar ve bırbırle rıne donuşurler lutarlılık tutarsızlık dı yalektığının nasıl ışledığı bır yana, asıl sorun ınsanların kendılerını tumden tu tarlı olmaya mahkum etmelerıdır Gu duler, sezgıler, ozlemler hıçbır program, amaç ve kural tanımaksızın ıç dunyamı zın devındırıcı enerjılerıdır Dışlaşmak ıçın bızı eyleme zorlarlar Dığer yandan, toreler, yasalar, ahlakı kurallar, gorev ve amaç gıbı dışsal guçler, ıçsel eğılımlerle çatışma durumundadır Kışuığımızın "ben ego" gucu her ne kadar bu çatış mayı akılci bır duruma getırmeye çâlışsa da tutarlılığın garantısı değıldır "Aktıf ben"ı gorev, amaç, kural vb adına baskı altına aİmak, ınsanı boğmaktır Onu, ne fes alan bır makıneye çevırmektır Dığer yandan 'ben ozgur bıreyım" yoğunlaş ması, ınsanı sadece ıçgudu varlığı duze yıne ındırger Içgudulerı nıcelık anlamda daha çok ve çeşıtlı nesneyle doyurma amacına yoneltır Ozgurluğu de keyfılık le karıştınr "Kendı çızdığı alanda mutlu olmasını bılen ender ınsanlardan bırıydı " Ad nan'ın yakın arkadaşı Anf'ın ılk kansı hakkında sade ve ozlu bır gozlemı tma jına uygun bır kışılığe sahıp olmadığını, "layık" olduğu koşullarda yaşamadığıru duşunmesı ınsanı mutsuz eder Bılgelık le, bılgılılık aynı ıçenğı taşımazlar Bdge lık, uyuşukluk değıl, etkın bır duruştur Doyumsuzluk değıl ama bır arayıştır Koşullarla kendını barışık kılabıimek, ıktıdar olmadan yonlendırebdmektır Bu anlayış da, modernızmın egemen ol, one çık, daha fazlasını ıste, ılerle gıbı hırsı kışkırtarak, ınsanı kendı bencılhğı ıçınde hapseden onermelenyle çelışmektedır Bu anlamda "Kukla"nın, modernızme, ıddıasız gıbı gorunen ama koklu eleştırı ler getıren bır roman olduğunu soyle mek abartı olmaz Beden yıkanır, ruh arınır lrade, bılınç ve nıyetın ışbırlığıyle benlık temızlenır Bu bır sure durumdur Hoşnutluk duya bılmek, ılışkılerde hoşnutluk yayabıl mek, an kışılığın yetkınlığıdır 'ademı bılırler adem ıle " Otekısız kendın olu namaz Dostluk arkadaşlık kavramı, he sap kıtap dışı, çıkarsız, sadece kışısel nı telıklerın uyumu ve bırbırını uretmesı bıçımındekı ılışkıyı ıfade eder Adnan'ın en yakın arkadaşı Arıf ıçın soyledığı şu sozlerde olduğu gıbı "Bınnı gormek sı ze ıyı gelıyorsa, onu dınlemekten, ona anlatmaktan hoşlanıyorsanız, çırkınlığı, aptallıklan onu kuçumsemenıze yol aç mıyorsa, guzellığı, zekâsı bır parça sızı kıskandırsa da, gurur duymanızı sağlı yorsa, onunla abuk sabuk konular hak Kinda bıle sohbet etmek sızı rahatlatıyor sa, onu arama gereğı duyuyorsanız, onu duşunduğunuzde yuzunuze rahat, genış bır gulumseme yayılıyorsa sorun kalma mıştır, o kışı arkadaşınızdır Onun zekı, aptal, ıyı, yeteneklı, kotu, zalım, kaba, nazık, guzel, arkın, unlu olmaf.ının hıç bır onemı yoktur Arkadaşlık butun bu nıtelıklerın ustundedır çunku Yeter kı masumıyet yok olmasın Evet, bu mese lede masumıyetın onemlı olduğunu du şunuyorum, çunku arkadaşlık ıkı kışının bırbırını etkıleyerek çocuklaşabılme ye teneğıdır" (11) Ilışkılerı, olaylan, nesnelerı amacına ulaşmak ıçın araç olarak goren ınsan, kendı kendını de bır şeylerın aracı olarak gormekten kurtulamaz Her adım, her etkınlık, her ılışkı, çıkar abşverışıne ın dırgenırse ne olur? Bu sorunun yanıünı gormek ıçın "Uygar Batı"nın gunluk ya şantısına bakmak yeterüdır Uyuşturucu yaygınlığı, ıntıharlar, yalnızlık, psıkolog lann dıvanlarında yaşam sevıncı arayışları aynı surecı çevremızde de gormuyor muyuz> "Araçsal akıl" duygularımızı, dostluk anlayışlarımuı, kategorıze edıp, bunları da araca donuşturmuyor mu? ın sanı ılışkıler uzerıne değerlendırmeler yapılırken ıçten ıçe şu sorgulamayla kar şılaşıyor muyuz^ "Toplumsal saygınlı ğım artar mı^ Bana meslekı ış olanaldarı yaratır mı? Amaçlarıma hızmet eder mP Çıkarlarıma uygun duşer mı?" Kuşku Işık Kansu Çocukluğa Yolculuk dykusel röportajlar Arınma Çocukluğa Yolculuk, • Kerım Afşar'dan Ahmet Taner Kışlalı'ya, Ayla Kutlu'dan Mumtaz Soysal'a, ulkemizde farklı alanlarda farklı özelliklerle tanınmış kişilerin, çocukluklarının yaşamöykülerine olan izdüşumlerini ele almaktadır. Gazeteciyazar Işık Kansu'nun çalışması, ulusal kimliğin ana çekirdeğini, tarihsel, kültürel ve dönemsel çizgileriyle betimleyen, fotoğraflarla bezeli bir belgeseldir aynı zamanda. Soğuk Savaşın Kanlı Mirası dgar Allan Poe ıle baslayıp, Ingıltere'de Artur Conan Doyle ve Agatha Chnstıe, Amerıka'da Dasnıell Hammett, Belçıka'da Georges Sımenon gıbı buyuk yazarların yapıtlanyla, okurun merakını çeken, beğenısını kazanan polısıye turun Turkıye'dekı usta temsıicısı Ahmet Umıt'ın sekızıncı kıtabı Yazarın ılk yapm "Sokağın Zulası" bır şur kıtabıydı Onu "Çıplak Ayaklıydı Gece" adlı oyku kıtabı ızledı "Çıplak Ayaklıydı Gece' benım de junsınde ulunduğum Fent Oğuz Bayır Duşun ve Sanat Ödulu'nu kazanmıştı Bu kıtap, Ahmet Umıt'ı yazın dunya mızatanıtan yapıt oldu Ardından "Bır Ses Boler Geceyı" adlı romanı, "Masal Masal Içınde" adlı masal kıtabı, "Sıs ve Gece", "Kar Kokusu" romanlan," Agatha'run Anantan" adlı oyku kıtabı ve "Patasana" adlı romanı yayımlandı "Kukla"da, Turkıye'mızde soğuk savaş gunlerınde baslayıp, yavaş yavaş gemı azıya alarak surdurulen solcu avtnın hem ıç/nem de dış yuzunun tuyıer urperten oykusunu anlatıyor Alçakça oldurulen aydınlann, gençlenn, katıllennı kımlenn nasıl koruduğunu, bu yasadışı kışılenn neden yakalanmadığmı gozler onune senyor Her ağzını açtıklarında devlet, bayrak, rnulet adını dıflerınden duşurmeyen bu çetelenn, para ve guç elde etmek ıçın nasıl entnkalar kurduklannı, yerı geldığınde nıç çekınmeden sırahlannı kendı arkadaşlarına ve kendılerını yonetenlere çevırdıklerını, sağlam bır kurgu eksenınde sunuyor "Kukla" bıyografık bır roman değıl ama son derece gerçekçı yapıt Roman kışılen, yaktn zamanda tanıdığımız çetecılerı çağrıştırıyor ama yazar bırebır onları an latmıyor O kışılerden yola çıkarak yepyenı roman kışderı yaratmış Turkıyemızde yaşanan otuz yıllık kanlı seruvenın, ınsanlann ıdeallerını, ınançlannı nasıl değıştır dığını, bu kışıLkler aracdığıyla bıze sunuyor Romanın başkışılennden Doğan'ın şah sında bır ulkucu mılıtanın değışımını derın psıkolojık çozumlemelerle aktarıyor Gazetecı Adnan'ın ışınden atılmasıyla başlayan roman, bırbırıne bağlanan olay lann akışıyla bızı adına KontrGenlla da denen orgutun dennlıklerıne goruruyor Ulkenın uzerıne cınayetler yumağıyla çoken, Tevnk Fıkret'ın deyımıyle bır dudı muannıt'ın (ınatçı sıs) bıraz aralanmasıyla bu kanlı orgutun ıçınde belıren çatışma yı gozler onune serıyor Romanın başında yer alan Pınokyo ıle polıslenn kovalamacasını anlatan alınü romanı çok guzel ozetlıyor Pınokyo'nun ardına salınan azgın kopekle bırlıkte çıkardıklan toz duman altında goz gozu gormez oluşu, yanı gerçeklerın kayboluşu, sadece romanı değıl, aynı zamanda gunumuz Turkıye'sındekı durumu aa açıldıyor Kukla, Turkıye'de bu turde vayımlanan romanlar ıçınde, gerek ıslenışı, gerek kur gusu, gerek kışılıklenn yaratılması, gerekse de Turkçesının guzellığıyle Dirıncı sınıf bır yapıt değerlendırmesını hak edıyor Bu, bırıncı sınıf romanla karşılaşmış olmanın verdığı sevıncını paylaşalım dıyo rum E ilgi Yayınevi Meşrutıyet Cad 46/A Yenışehır Ankara • Tel 312434 49 99 Bllgi Dağıtım Nariıbahçe Sok 17/1 Cağalofllu Istanbul • Tel 212 522 52 01 Bılgı Kitabevi SakaryaCad 8/AKızılay Ankara.Tel 312434 4106 www bılgıyayınevl com tr • o posta ınfo@bıtgıyayınevı com tr C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 638