Katalog

ve BatıMaşma anla yışını belırtmekte dıı Yazısına konu olan ıkınu fotoğraf ıse Ldıth Pıaf'ın fo toğıahdıı Bu ıkı lotoğraftakı kadın durumundan yola çıkarak ve Halıde Edıp'ın Batılı gıyı mının Lizerınde du rarakgelışımı onun Batılı gıyımını vefo toğrahakı duıuşunu belırtmektedır "Tanışım Suat Dervış" yazısında, Suat Dervış'ı anlatmakta ve duşunuşu uzerın deduımakta,FosfoıluCevııyeadlıyapı tının durumuna değınmektedır Belırttı ğı gıbı 'Halıde Ltlıp mandau, Ameıı kancı bır goruşu savunmuş, Suat Dervış ıse komunıst' Suat Dervış ın Cevrıyesı, ona gore, "kadın erkek ılışkısınde erkek lerın kadınları yalnızca 'bır beden olarak algılayarak bu bedenın maJ gıbı sahıple nılışıne ve kullanılışına dayalı geleneksel ve toplumsal bakışımı/ın karşısına, kadı nın da duşunen ve duyan bır ınsan ola bıleceğı goruşunu getırıp koyuyordu" Romanı ve Suat Dervış anlayışını genış bır yelpazede ele almıştır "Çevgı Soysal" başlıklı yazısında, Sev gı Soysal'ın ıçınde yaşadığı toplumu çok sevdığını ve bu sevgısının odağında top lumdakı kadını ozverı ıle kucakladığını romanlarında bu konuya nasıl yer verdı ğını anlatmıştır Ona gore, "Sevgı Sov sal'a dek yalnızca kadınca bır duyarlılık la yansıtılan kadın sorıınu, Sevgı Soy sal'da ansızın toplumsal bır boyut ve bı lınçlenme kazanır" Sevgı Soysal, gerek yaşamıyla gerekse bu yaşamı genelleştır dığı yapıtlarıyla gerçeğı vakafamıştır ka dın konusunda Ayrı bır yazısında da Adalet Ağaoğ lu'nun Olmeye Yatmak romanını ele al mıştır Romanda "geleneksel ve kapalı Turk kadının çağdaş Batılı kalıplara uy durmakolgusu.aynızamandatoplumun batılılaşma ve kıyafet devrımınden 'ne anladığını' gardrop Ataturkçuluğu'nu ve değışık ve kendıne ozgu bır bıçımde ımgelemektedıı Ayrıca, Turk kadının Batılı eğıtım gormesıne karşın nasıl bo ealamalara duştuğıı ortaya konulmuştur "Sessız Ev" yazısında da Orhan Pa muk'un romanındakı kadın durumuna ve olgusuna değınmıştır Yazıda roma nın ozetı verılmış ve Fatma Hanım'ın odağında kadın sorunu belırtılmıştır Ingılıy kadın ya/ar I )orıs Lessınglın Al tın Defter romanı da kadın sorunları yo nunden ele alınmıştır Kıtapta çozuntu ve uğrayan kadın erkek dışkılerıyle bır Iıkte sarsılan sosvahzmı de gorduğumu ze değınmıştıı Btlc Kıtabın ıkıncı bolumundekı yazılar ge nel değerlendırmeler olarak nıtelenebılır Kadın hareketı onun ıçın çok onemlıdır ve "Dunya tarıhı ıçınde kadın hareketı nın ozel bır konumu var"dır Ilkın bu ha reketın ve remınızmın kendı uzerındekı etkısını ortaya koymuştur Dunya olçu sundekı olguyu ıncelemekte ve varılan sonuca değınmektedır Ona gore, bır za manlar, "însan tanımını yalnızca erkek ler ıçın geçerlı goren bır devırdı Kadın henuz ne yasalarda ne de toplumlarda ınsandı Çunku.vatandaş yurttaş bıle sa yılmıyordu Onunyerıyalnucaevınınıçı, kocasının elının altı ve çocuklarının ya nıydı" Oysa, Engels, "kadınların kurtu luşunun ancak evdışı uretıme katılmala rıyla sağlanacağını soyler Ekonomıkkur tulus, cınsel kurtuluşun da anahtandır" Mouern femınistler ıse çok yaniı bır du şunce ıçındedır Kıtapta Marksıst femı nızm uzerınde deduıulmuştur Genışçe bır duzende "Lıberal Femınızm Ustune" de goruşlerını belırtmıştır Bdındığı gıbı, "Klasık lıberal femınızmde yasalar onun de eşıt haklar sozkonusudur" Bu konu ları çok ıyı saptayan "Kadınlara Karşı Her Turlu Ayrımcılığın Onlenmesı Soz CUMHURIYET KİTAP SAYI 636 leşmesı" genış olçude hakları koruyucu nıtelıktedır Kıtapta eğıtımın onemı uze rınde de durulmuştur Ozellıkle Turk kadınının egıtımı ele almmıştır Turkıye'de goçun ortava çıkardığı sorunların da ka dın hakları ıle ılışkısı onemlı gorulmus tur Partılerde kadın azlığı buna karşılık bırcok kadın derneğı olması da genış ol çude ve kadın demeklerı bırtık bırcık sayılarak ortava konulmuştur Avrı bır yazıda sıyasal paıtılerde kadın komısyon ları konusıı da ırdelenmıştıı Kıtabın sonuna genış bır kavnakça da eklenmıştır Tansu Bele bu kıtabında kadın hakla rı ve kadın haklarının zaman ıçınde na sıl gelıştığı, gunumuzde durumun ne ol duğu konularını ıncelemış ve gerçeklerı saptayarak bıze yol gosterıu olmuştur • Kadın Yazın Sıy a&tJ Fanw Hek/ Pen cen )avıttlaıı, htanbul 201)1/ 149 J Orhan Pamuk versus A. H. Tanpınar TATYANA MORAN ar Istanbul a yakı^ır' dıye, çok eskı bır deyım gelıyor aklıma Herhaldebunu.çok eskıden okuduğum kıtaplardan çıkar dım Tabıı o /amanlar kar yagdığında Çamlıca'nın tepelerınden boğaza kadar beya/ yamaçlar guneşte parlardı Karşı tarafta ıse buvuk açık alanlar, camılerın kubbelerının ııstu parklar, Istanbul'u masaldan çıkmış bırkente çevırırdı Lodostan, vagmurdan, sısten ve soğuk al gınlığından şıkâyetçı olan eskı Istanbul lular, kar eelse de saölam havasıyla, mık ropları oldurse derierdı Yapıla^ma ve motorlu araçlara teslım olan Istanbul, artık kar ozlemı çekıyot Ancak bu sene lstanbul, kargelmeden once başka bır Kar' ın ıstılasına uğra dı Orhan Pamuk'un son romanı Kar'ın çıkmasıyla elektrık ve telefon dıreklerı, otobuslerın uzerı, vapurlar ve meydan iarı donatan "Kar" yazılı reklam tabela larıyla ınsanlar "Kar"dan bıktırıldı Us telık de televızyonu açtığınızda yıne Kar'ın reklamıyla Orhan Pamuk un ko nuşmasından başka bır şey yok Bır gun ıçınde uç ayrı kanalda çıktığını bılıyo rum Herhalde bu tıcarı amaçlı reklam cılık faalıyetınden onemlı bır "kâr" da beklenmıştır Ancak ben, kendı şahsıma kıtabın bır tıcarı meta olmasına bır tur lu alışamadım Nıtekım bızım buvuk yazarlarımız Yaşar Kemal ya da Azız Ne sın gıbı vazarlar, bovle bır reklamcılığa asla yonelmezdı Yazdıkları kıtaplar hak kında gazete ve dergılerde çıkan yazılar onlara yeterdı Bu yuzden de bu tıcarı amaçlı reklamları gorunce ısyan edıvo rum Bır kıtabın reldamı peynırın ya da sabunun reklamına benzememelı Boy le bır reklam kampanyasının masrafları, ınşallah kıtabın satışından çıkarılır Nıhayet aralık ayının 17'sınde Orhan Pamuk'un bu kıtabı çıktıktan beş gun sonra, 22 Aralık'ta Cumhurıyet gazete sınde "Saatler Fanpınar'a Ayarlı" baş lıklı bır tam sayfa haber vayımlandı Ha beıde dev başlığın altında Tanpınar'ın çok sevdığı sıyah kedısıvle buyukce bır resmı sağ tarafta o gunlerde başîayan fanpınar ıçın etkınlıkler lıstesı ve bıra/ aşağuia Orhan Pamuk un Tanpınar uze rıne bır va/ısı Îşte bu yazıyı okııyunca şaşkına dondum O gune kadar Ianpı nar hakkında son deıece olumlıı, hatta huımetkar laflarını esırgemeyen Pa muk(*), bu vazıda ona saldırıyor Onu kuçumseyerek kendısını gulunç duru ma duşuruyor Tanpınar'ın yenıden par layan şohretı, onun şerefıne duzenlenen etkınlıkleı, eskı kıtaplarıyla bırlıkte ^ım dıye kadar basılmamış olan notlarının basılmaya başlaması vs Pamuk'un her zaman "Prımus Interpares" olma ıddı asını rahatsız etmış anlaşılan Bu yazı sıyla Pamuk, "Prımus Interpares" ola mama korkusuyla Tanpınar ı sıfıra ın dırmeye çalışıyor Şımdı musaade edın, Tanpınar'ı değıl de Pamıık'u, kendı deyımıyle "bırazcık" eleştırelım Şıır hakkında buyuk laflar eden ve okurlara "Tanpınar'ın şıırlerını okumayın" dıyen Pamuk, Tanpınar'ın şıırlerını beğenmıyor olabılır Fakat on ların "kotu" olduğunu ılan ettıkten son ra, ondan bunu ıspat etmesı beklene cektır Ama Pamuk ne bunu yapabılır, ne de Tanpınar'ın şaırlığı uzerıne doğru bır malumat verebılır Pamuk'a gore Yahya Kemal'e takılıp kotu şıırler yazan Tanpınar, bır sure son Kumların Örttüğü Yollar BEKİ BARDAVİD I Genel değerlendirme kı Avusturyalı IİV JtTtld ve aramı/dan VIMW< ınvehte IVfıff bır Eşkenaz Kuminrın öftttoü Yollnr Yahudısı.bırkıtap yarattılar Dunya Sefaradlarına ve ıçımızden bırı Dr Robert Schıld ol duğu ıçın Turkıve YanudJenne onur veren bazı Sefa rad şaır ve şıırlerını olumsuzleştıren uç dılde bır antolojı doğdu Bır Sefaı ad An tolojısı 'Los Kaminos S'tncheron de Arena' veva 'Kumların Orttüğu Yollar'. Yaratıcıların adları şoyle Dr. Armin Eidherr: I ılolog, şaır ve vazar Salzburg Unıversıtesı vazın hocası ve Yıdış Dılı çevırmenı Antolo]inın metın seçkısı ve Almanca çevırmenı Avustıırya koordı natoru Prof. Gerald Nitsche: Istanbul St Georg Lısesı oncekı hocalarından Alman Edebıyatı ve Sanat oğretmenı Yayımcı ve baskı sanatçısı Antolojının vayımusı ve resım duzenleyıcısı Dr. Robert Schild: Lkonomıst ışletmecı ışada mı Şalom gazetesı koşe yazan ve tıvat ro eleştırmenı Kıtabın lıkır babası ve Turkıye koordınatoru Uç sanatçıvı, 'Los Kaminos S'tncheron de Arena' başlıklı Sefarad Anıolojısı ıçın kutlarız Turkçe başlığı 'Kumların Orttuğu Yollar' bır sılanın çok engın bır nostal jının urunudur Aslında2001 vılı Dıller Yılı' olmasına karşın, Judeo Lspanvol veya Yahudae yok olma tehbkesı ıle kar şı katşıyadır Bu dılın gelecek nesıller ıçın varolabılmesı nasıl sağlanabılır, bı lemeyız Ancak Israıl'de uç yıl once ' Asosıasvon por la Promosyon del Ladı no' adı altında eskı bır cumhurbaşkanı olan Yıtsak Navon'un kurduğu bu dıl akademısıne çok ı§ duşuyor Elbette on ce yazı bırlığı, sonra da yenı sozcuk ya ratımı sozkonusu 1492'de Ispanya'dan Osmanh ya gelen yaklaşık 100 000 Ya hudı'ye bu dıl once yeterlı ıdı Antak yıllarla, yuzyıllarla yenı sozcuk gereksı nımlen doğarken her dılden katılımlar oldu, çoğu Turkçe, sonra da Fransızca, Italyanca, Ibranıceye varana değın başka dıl sozcuklerınden yardım ısten dı îşte 2000 yılının Yahucîıcesı Yahudıce veya JudeoEspanyolun yıt memesı ıçın butun dunya kollarını sıva mış, bu konuda buyuk bır sevgı, ınat ve yorulmaz bır çalışma ıle elınden gelenı yapmaktadır • U> k Hlb h> < ra şıırden vazgeçıp omrunun sonuna ka dar şıır yazmamıştır Bu asılsız ıddıasına cevap olarak ancak s,unu soyleyebılırım Olumunden kısa bır sure evvel Ianpınaı, asıstanı Turan Alptekın e vazmak ıstedı ğı şıırlerın ısımlerını bıle vermıs,tı Zaten Tanpınaı kendısını her zaman romanu olarak değıl, ^aır olaıak goımuştu Orhan Pamuk un ıddıasının tersınc Tanpınar'ın yaşarken ve ya/arken onem semedığı romanları ve makalelerı hıç ol mamıştır lanpınar, roman, şıır makak her ne olursa olsun yazdığı her şeye bu yuk onem veren bu yazardı Fakat onlaı dan hıçbır zaman bahsetmezdı Ve her halde yaşasaydı, onların reklanıcilıgını yapmazdı Pamuk'a gore Tanpınar, ınsan olarak hep bır kenarda kalmış, alçakgonullu ve "kendını hep yenılgıye layık gormuş' Bunu gulerek okudum Tanpınat mute vazı ama son derece kuvvetlı bır kışılığe sahıptı Hıçbır zaman kendısını yenılgı ye layık gormuş değıldı Hıçbır zaman (coşeye sıkıştırılmış olmadı Isteseydı sı yasete devam devam edebılırdı Fakat vazarlığı ve serbest bıçımde konu^mayı seçtı Unıversıte kursusunden ve maka lelerınden çıkan sesını hayatının sonuna kadar duyurdu Kımseden ne korktu, ne de çekındı Adnan Menderes, Fatuı Ruş tu Zorlu ve Hasan Polatkan'ın ıdamları na karşı cıktı Bu vuzden de bazı sol çev relerın efeştırısıne uğradı Dığer taraftan Mıllı Bırlık Komıtesı tarafından solcu dı ye unıversıtedekı gorevlerınden uzaklaş tırılan oğretım uyelerını, son derece sert bırmektupyazaraksavundu Enındeso nunda Mıllı Bırlık Komıtesı kararını de fiıştırıp bu oğretım uyelerını almaya mec bur oldu Batı'ya yakınlık... Tanpınar ın Batı ya yakınlığı ıse onun Batı kulturunu ve Batı'nın eskı çağlardan ben geçırdığı kanlı mucadelelerı, ıstıla ları, dın savaşlarını ve tum zor donemle rını ıyı bılıyor olmasına dayanıvordu Ama o, hıçbır zaman Batı uygaılığına koru korune havran değıldı Derslerın de her zaman Batı ve Doğu arasındakı t arktarı bırbıı ıne paralel bıçımde goster dığını ve geçmışın sanat ve edemyatta vardığı sevıyeyı asla ınkâr etmedığını bı lıyoruz Kendısıyle bu meselelerı konuş tuğum zaman ' onların bu sevıyeye gele ne kadar atlattıkları badırelerı bır gun bız de atlatırız Yalnız çok çalışmamız ve çok oğremmemız lazım" derdı Ayrıca edebıyat alanında Gıde ve Valery'yı be ğendığı halde onların kopyası değıldı (Valery zaten Verlaıne'ın, Mallarme ın ayarında değıldı Bır ara parlayan Gı de ın yıldızı da çabuk sonmuş, nalbukı Proust'un şohretı eskısı gıbı surmektey dı) lanpınar'ın romanlarına gelınce, on ları bır yamalı bohça gıbı goruyoı Pa muk Oysa kı, dunvanın en başaıılı vc unlu lomanuları, kalabalık' romanla rın yazarlarıdır, orneğın Balzac, Cervan tesvs Ama Tanpınar'ın 'kalabalık" olan bır tek romanı vardır zaten Saatlen Ayarlama Enstıtusu Tanpınaı 'ın bır ro mancı olarak zayıflıklaıı bırazcık tartış mah" dıye yazıyor Orhan Pamuk !}up hesız kı Pamuk, bunu yazarken Tanpı nar'ı ya hıç tanımamış va da kasten okur lara onun değersızlığını aşılamaya çalışı yor Mızaç bakımından Tanpınar ıle Pa muk arasında bence bır uçurum var Or han Pamuk'un Tanpınar'a olumsuz yak "Saatier Tanpınar'a Ayarlı" laşımı, Tanpınar'ın değerınden hıçbır Kumların Orttuğu Yollar Çağdaş Sefarad Şaırleri Antolojisi/ Emırgan Yaytnlart Edıtıons/l 7'J s şey kaybettırmez Tanpınar'ın dunyası na gırmek, onu anlamak kolay değıldır Hele Orhan gıbı humouı 'u olmayan, ınsanlık ılışkılerıne değer vermeyen, de rınlığıne ınemeyen bır yazar ıçın ımkân sızdır Modern olsun, post modern ol sun, her çağ kendı modern aşamaların dan geçer Ama iluzur gıbı bır roman, "Her şey yerlı yerınde" gıbı bır şıır her zaman ueğerını korur • SAYFA