Katalog

Maskesi diişen Mervem ROSEMARY MILNE I nsan, hskı Yunan'dan gunumuzeguç lıı katlın konusunu ısjeyen nc kadar çok savıda ijiıı tıyjiro oyıınu ve kuı gıı ofduğumı dıısundugunde Anne Melek 1 mı Yosma mir adlı kıt ıp kıınseyı lazlaca s.a şırtmayacak sanıyoı Sanıyoı ya yanılı\or Kıtabakizanfemı nıstlcı oldu Ikı kıtabcvı kıtabı raflannda sergılemeyı reddettı Bu karşı çıkısjaıın ne denı, galıba, kıtabın ana konusunun, sap kın ve tacı/eı anne olmasıydı Kıtaba gos terılen duşmanlık onıın butıın sııçu ye nıden kaclınlarayuklemesı"nden duyulan koıkunun bır dıs ıvurumu olsa gerek Oıada durun bır dakıka1 Butıın sııçun yenıden kadınlaıa yuklenmesı dcdık ya suç /aten hcp kadınlarda değıl mıydı^ An neolmanın kadınlaı a \cıdığı guç veogııç le gelen yalnı/lık Anne olmuş ya da anne olmayı duşunmuşheı kadın ıçındebunu duyumsaı zaten Annelık, cınscllığınden annmış Rahıbe Merytm ımgesıyle yansıtı lan, ınsana kendı benlığını nır yana bırak tıran, doğal olarak lyı bır durum dcğıldır kı O ımgeyı tanıdını/ herhalde Hanı te levızyonların pembt dmlennde ya da bt yazotesırekl ımlaıındagosterılen Geıçek Esteta weildon ne zaman klml nastalarının annelerince tacız edlldlğinden söz etse söyledıklerıne gulunupgecıliyor Oysa vvelldon a göre anneyle cocuk arasında ensest lllşkl sanıldığından cok daha yaygın yaşamda annelık tuılu çeşıtlı bıçımler ala nılır doğal olarak lyı de olabJır, bencılce dt \as,anabılır ancak hıçbır zaman cınsı yetsı/degıldıı Wtlldon un kıtabını otckı luden laıklı kılan da kadınla erkek aıa sınd ıkı guç ılışkıleıı konusunu ana konu ol ıı ık ı^lenıemesı Yazar pek <,ok kadının cıkekleııctacı/edıldıgını vadsimıyor yal nı/ ıvı du^unulmıı^ ustelık dc tamamen kadını meıke/ alan bıı bıamde kadın cın sellıgını kıtabına konu edıyor Odak noktası annelık olan yetı^kın ka dınlık kavramını bı^ımlendıren buyukol çude, kadınlaı ın kendılennın dc annclerı olan annclerın bebeklerı ve çocuklarıyktn edındıkleıı deneyımleıdır Londra'da ça lı^an psıkoterapibt Welldon'un hastalaıı nın ya^adıklaıı guçlııklerı lyıcc anlaması ıc^ın hastalann annelerının u^ ku^ak once sıne dck gıden bır ınceleme yapması gerek mış Kadınlar, ancak sapkın va da tacız kâr davranı^lannı yıllar boyunca hıı, kım senın cıddıye almadığını gordukten sonra Wclldon'a gıdıyorlar Otekı uzmanlar ıse kadınların bu davranıslarını, o /amana dek hep kadınlığın Kahıbe Meryem uyaılı masiyla a^ıklamıs ve guvenlı bıı bı^ımc sokmu'; 'lar (socukken annelerince kıırb.ın edılen onemscnnıeven cınscllıklcııoliinı lıı bıreyscllığı gu^lendırıcı bıcımde onay lanmavan kadınlar, bırer yetı^kın olduklarında kendı mınık bebeklcıı u/erınde ne redeysesınıısız bırgııcc kavu^uyorlar (, o cuk doğumıayan kadın, zedelenmış cinsel lığını vansıtan sapkın ve tacızkâr davraniij larını kendıne voneltebılıyor, yemck ye meylc ılgılı bo/ukluklar lahı^elık ma/o ^ı/nı kadının kcndındcn duvdugu nefre tın bırer gostergesı olııyoı Kadın «,ocuk doğurduğund ı ısc olumsu/ benlık ımge sını bıı sonrakı ku^aga aktarabılıyoı l rkekte genellıkle oldugu gıbı kadında da unscl tacı/ kendını a^ık^a tanımlanmış tek tek cinsel eylemlerle gostermıvor bıı nun verıne kadın unsellıgının "butıın be denı kaplayan nıtelığını yansıt ıbılıyor Kadın cınsellığı tek bır cinsel oıganla sınır lıkalrnıvoı h ıtta cinsel bııleijmeylebılt ta ıııamcn ıtade edılmıyoı Ne de olsa penıs kıskanejığı kadınlaı ın eınsel vaılıklarola lak deneyımleııneerkeklerın getırdığı bır tanını valnı/ca K ıdında cınsellık ureme veteneğıne, kadının ^ocuk doğurabıleceğı zamanı hı/ la vc acıması/ea tuketen "bıyolojık sa atı"ne ayrılmaz bıcımde bağlı Kadınlığın bu vonunun ortaya ^ıkarabıleceğı tacizın yaygın amagı/Iı vapısının annenın sapkın olabıleceğıne ınanmak ıstemeyen ekınsel tutumlaıla bıılc^mtsi, anne tacı/ının son su/a dck denetlenemeden sıırmesı anla mın ıgelebılır Fum bunlar Medea ( eres \e Isıs e dek gıden p ıgan anlavı^ların ıırıı nu Burokrası duşkunu vırmıncı vuzyılda, yasal ışlemler yapılar ve toımalıteler top lumları kaygan zemınlerden u/ak tutma ı^levı goı uyor Ne var kı, en dıkkat çekıcı >onu çocuk ça "aşırı tuketını ar/ulaıı olan bır on yı fın sonunda ınsan ıhijkılerıne ılışkın kımı sorunlan daha ıyı du^unmeve ve yetışkın lere yakışır bıçımde ele almaya ba^layaca ğımızı umabılırı/ Umdugumuzolıırsa ger çektcn, kadının bu ılıskıler ağı ıçındekı ko numunu açık vuıeklılıkle değerlendırme mı/ gerekecek Yoksa tacız konusıındakı tartısmalarımı/bıı ı^e vaıamayacak Artık Hahme Meryem ın maskesını çıkarmanın ve maskenın altındakı kadına dıkkatlıce bakmanın /amanıdıı • Klasik olmaya aday bir kitap ZAIDA HALL stela V Welldon Anne Melek mı Yosma mı • Annelığın Idealleştınl * mesı ve Alçaltılması adlı kıtabında kadın sapkınlıklannı anlatıyor Bunun ıçın de çoğunu Portman Klınık'te gordu ğu hastalar ve hasta gruplarıvla yırmı yılı aşkın suredır vaptığı psıkanalıtık çalıijma lardan edındığı denevımleıı kullanıyoı Ya/ar kıtabın ılk bolumundc toplumun kadınlara sapkınlığı vakıştıramamasının nedenlerını ele alıyor Erkek cınsellığının kokenının penıs olduğunu, hedefının ıse erkeğın dışındakı bır yarı nesne olduğu nu one suruvor Ote vandan kadın cın sellıgını tum bedenıyle, ayııca da ureme durtusuyle ıfade edıyor Bundandır kı ka dın, sapkınlık voluyla dus.manca dııvgıı lannı dışa vururken kendı bedenıne va da bedenının u/antısı olan bebeğının bede nıne zarar verebılır Bunun ıçın gereken buyuk gucu ve denetım duvgusunu kadı na annelık vermıştır Boylece Welldon'a gore, kadınlar sapkınlıklarını ıkj bıçımde uygulayabılırler Kadın ya ıstahsı/lık, aşı rı yemek yeme ya da kendı kendıne zarar verme durumlarında olduğu gıbı kendı bedenıne zarar verebılır ya da çoeuğuna fızıksel, cinsel ya da psıkolojık tacızde bu lunabılır Welldon, kıtabın ıkıncı kısmında anne lığı, uçuncude de fahışelığı konu alıyor Kadın cınsellığını de onun sapkın dışavu rumlarını da daha tam olarak algılayama dığımızı, ırdelenmek uzere one surduğu soruların da bu anlayışa ulaşma yolunda bır ılk adım olduğunu soyluyor Kadın sapkınlıklarının tedavı edılrnesı ıçın once bunların psıkodınamık nedenlerının an laşıknası gerektığını vurguluyor Yazar kıtabı boyunea (Alıce MılJeı dı şındalcı) değışık psıkanalıstlerın goruşle rını veorneklennı kuJlanıyor, bunlan ken dı çıkarımlarıyla harmanlıyor Oyle kı za man zaman otekılerın goruşlerını vâz.d rınkılerden ayırmak hemdevCelldon'un kuramının açık bır ıfadesını bulmak zor laşıyor Yıne de yazarın olgulaıından çok sayıda orneğe yer verdığı kıtabı okuyucu yu yormuyor, sıkmıyor Ustelık, Ingılte re ae sapkın kadınlarla bu kadar çok de neyımı olan ıkıncı bır kışı yoktur nerhal de Besbellı Welldon, sıkça karştlaştığı bu olgunun nedenlerı uzerıne, duzeneluerı uzerıne uzun uzıın duşunmuş Sonueta ortaya çıkan bu yapıt, bence bır gun kla sıkler arasına gırebılır I um analıstlerın, tum psıkanalıstlerın bu kıtabı okumalan gerektığını dusunuyorum Welldon'un bır sonrala kıtabı, umarım, kadın sapkın lıklarının tedavısı uzerıne olur • Royal South liants llastanesı, South Hampton j|jjlfl^HH| Anneligin idealleştirilmesi ve alçaltılması JONATHAN PEDDER E A vurguluyor Ona gore Freud'cular, kadı nın bu gucunu bıldıklerı halde bılmez den gelmek ıçın kı/ çocuklardakı penıs kıskançlığı kavramını one suruyorlar An nelığın ıdealleştırılmesının sonuçların dan bırı de, psıkıvatrlann anne olma ka rarını sağlıklı bır ışaret olarak gormelerı dır, oysa kı sapkın kadın hamılelığı ge nellıkle bır erkeğı elınde tutmanın ya da ona saldırmanın veya kendı kadınlığını ortaya koymanın bır aracı olarak kullanır Bır kadın anne olmavı olunılu duşun celerle bıle ıstese, anne olmak kadının psıkolojık sorunlarını çozmek bır yana, ağırlaştırabılır Kadın çocuğunun kendı ne bagımlılığı yuzunden yoğun bır guç suzluk duygusu yaşasa bıle, o bağımHığı guç kazanmak ya da ıntıkam almak ama cıyla, ıstemeden de olsa, kullanabıhr Toplumun kadınlara çocukları uzerınde tambırguçvermektenmutlulukduyma sı, ayrıea kımı kadınların yaşamda her hangı bır guç kazanmalarının tek yolu nun annelıkten geçmesı, bu korkunç çe lışkıyı ^ıddetlendırebılır Welldon femınıstlenn saldırılarına kar îjilık olarak kadının toplum ıçındekı ko nıımunu dıı/eltmeve çalıs.tığını soyluyor ısıarla Annelık ıçgudusunun, anne ol manın gerektırdığı mh dıırumunu, onun la bırlıkte çok ^e^ıtlı annelık beeerılennı kendılığınden oıtava çıkaracağı varsayı mı gulunçtur Artık bu varsayımı sorgu lamanın zamanı gclmıştır welldon'ın akıl yuruturken kımı urkutucu sıçrama lar yapmasına, anne çocuk ensestıne, an nenın çocuğunu tacız etmesıne ılışlun go reee az sayılabıleeek orneklerden bııyuk bır kuram oluşturmasına karşın, Anne Melek mı Yosma mP duşundurucu bır kıtap Kuşkusuz bır yandan destek gore cek, ote yandan da tartışmalar yarata cak" CUMHURİYET KİTAP SAYI 636 Gtıç kazanmamn tek yolu nne Melek mı Yosma mı > adlı bu kıtapta uzerınde pek durulma yan Lır konu, kadın sapkınlıkla rı, yırmı yılı a^kın bır sure boyunca ka dın hastalarla yapılan klınık çalışmala ra dayanarak ele alınıyor Kıtabın yaza n Estela V Welldon, Londra'da cinsel sapkınlığın ve suç eğüımının analıtık psıkoterapısı uzerınde uzmanlaşmış Portman Klınık'te Danı^man Psıkoterapıst olarak çalışıyor, ayrıca Avrupa'da meslek sahıbı kadın gruplarıyla grup analızlerı yapıyor Yazar bu ıkı uğraşının bırbırını tamamlaciığını duşunuyor Za ten bu kıtabı yazmasinın bır nedenının de, klınık çalışmalarında cıddı sorunla rı olan kadınların yaşadıkları guçjukle rın benzerlerını bır olçude de olsa mes lek sahıbı kadınlarda da gormesı oldu ğunu soyluyor Anne Melek mı Yosma mı^, yazarın çok sayıdakı çeşıtlı deneyımlerının bır urunu Kıtapta pek e,ok klınık ornek de var Dr Welldon, kıtabını yazarken.ka dın olmanın yararını gorduğunu duşu nuyor Bence, psıkanah? ve grup analı zı alanlannın her ıkısınde bırden ç,alış ması da onun n,ın bır ustunlıık olmuş Ustelık Guney Amerıka kokenlı olma sı, olaylara bır yabancı gozuyle bakma sını sağlıyor Boylece hem yazar nesnel lığını korumakta gu^luk eekmıyor, hem de hastaları ona daha ranat a<,ılıyorlar Welldon kıtabının onsozunde "Kadın cınsellığını ve aıle dınamığını tam anla mıyla anlayamıyoruz" dıyor Lle aldığı konuda soylenebılecek son sozu soyle dığını savlamıyor, daha çok, dıkkatını çeken kımı sorunlara ılışkın ılk sozu soy leyebılmış olmayı ıstıyor Kadın einsellığı Freud ıçın bır gızem dı Bırbılmece, karanlık bır kıtaydı Fre ud, kadın meslektaşlarından kendısını aydınlatmalarını ıstemıştı Freud'un ıs tedığı o aydınlanma ıun çok sayıda ın san çalıştı Bu kıtap da kadın einsellığı alanına yapılmış en canlı, en aydınlatıcı katkılardan bırı Freud'un "fallus"u merkeze alan, babanın ve hadım edılme korkusunun onemını vurgulayan ozgun kuramlarının yenıden ele alınması, an neyle bebek arasındakı ılk etkıleşımle re gereken ılgının gosterılmesı gerekı yordu Sapkınlığın daha çok erkeklerde gorulmesı eskıden berı hadım edılme kaygısı kavramına bağlanmıştır Well don, bu bakış açısını genışleterek, hem kadının hem de erkeğın sapkınlığı dışa vurmak ıçın ureme ışlevlerını ve organ larını kullandığını one surer Sapkınlık, erkekte daha çok penıste odaklanmışken, kadında ureme organlarıyla bırlık te butıın bedenle ıfade edılır Dephı aynhk Welldon, burada ıştahsızlık, aşırı ye me, kendını yaralama ve fahışelık gıbı kendıne zarar verme sendromlarını ele alır, tum bıınların kadınlarda daha sık gorulduğunubelırtır Ustelık "Annelık, kımı kadınların sapkın ve saptırıcı tu tumlannı çocukları uzennde yaşama ge çırmelerı ve kendı annelerınden oç al maları ıçın kusursuz bırer araçtır " Kıtabın dıkkat çekıcı adı, "anneye meleklık ya da yosmalık yakıştırılması arasındakı neredeyse evrensel olan, de rın ayrılığı" yansıtıyor Daha cıddı olan altbasjıkla da aynı ayrım açıklanıyor " Annelığın Ideaîle^tırılmesı ve Alçaltıl ması" Kıtapta, annelığın idealleştirilmesi yu zunden bebeklerın hırpalandığı gerçe ğının 1%0'lara dek yadsındığı, o za mandan berı geçen yırmı yılda da anne nın çocuğunu tacız edebdeceğı olasılı ğının kabul edılemedığı savlanıyor Na sıl kı bır babanın çocuğunu tacız edebı leceğını daha kolay kabul edıyorsakjo casta'yı hesaba katmaksızın Ödıp'ı suçlamak da kolayımıza gelıyor Madalyo nun bır yuzunde bu bıçımde ıdealleştır me, dığer yuzunde de anneyı fahışe ola rak alçaltma yer alıyor Hukuk alanın da, fahışe muşterı ılışkılerınde kadınlar (erkeldere ozel) yasalarla cezalandırılır ken, erkekler ve onların duygusal sorunları goz ardı edılıyor • Kllnik örnekler SAYFA 11