Katalog

Anne: Melek mi. Yosma mı? ALİ ANAVARZALI Estela V. Welldon dan provokatif bir kitap A vnntı Yayınları provokatır bırkı tapydyımladı Annelıktabusunu, onların melek olarak algılanması nı tartışmaya açtı, yosmalıklarından soz ettı Psıkıyatrıst Lstela V Welldon'un kaleme aldığı Anne Melek mı, Yosma mı' Annelıöın ldealleştırılmesı ve Alçal tılması adlıkışkırtıcı ve rahatsı/ edıcı lu tap, kadınların ctnsel gelışımını erkekle rın cınsel gelışımı ıle paralel goren kok lu geleneğe meydan okııyoı ve sessızce geçiştırılen kadınlara ozgu tacız ve sap kınlık bıçimlerını hıç çekmmeden tar tışmaya açıvor Anne Melek mı, Yosma mir1 sayısız odul kazanmış, muhtehi dıllere cevrıl mış, klasık bır yapıt halıne gelerek unı vcrsıtelerın ders programına alınmış Kı tap Batı'da ılk yayımlandığında da sert tartışmaların konusu olmasına rağmen Julıet Mıtchell gıbı unlu femınıstler ta rafından 'llgınç bır tez, kadinlar ve er kekler hakkında yaratıu bır bakış, aynı zamanda curetlı" dıye değerlendırılmış Joseph Sandler, "Son derete onemlı bır kıtap, kadınlarla tedavı ılışkısı îçınde olan herkes okumalı" derken Joyce Mcdougall "Curetlı vekışkırtıcı Bu kı tap pek bılınmeyen gerçeklerı açığa çı karması açısından değıl, aynı zamanda sapkın ve patoloıık annelığı anlamanın ınsanı yonune ışık tutması açısından da kayda değer bır çalışma" dıye değerlen dumış İngıltere'nın unlu gazetesı The Inde pendent'ın eleştırmenı Ronald Hayman ıse 1988 yılının en heğcndığı kıtapların dan bın olarak değerlendııdığı Anne Melek mı Yosma mi'* ıçın 'Sapkınlık kavramına yepyenı, sıradışı bır gozle ba kıyor Dr Welldon,klınıkdeneyımlerın den ustalıkla yararlanarak Freud'un ka dın cınsıyetıyle ılgılı goruşunun bır de ğışkesını ana hatlarıyla çızıyor, sonra da annelerın çocuklarına verebıleceklerı za rarları anlatıyor" dıvor Kıtabın yazarı Lstela Welldon ıse "Bu kıtabın konusu anne olmaktır" dıyor, "tum ıvı guçlerı"nın yanı sıra bazen de "sapkınlık gucu"vle annelık "Anneler bırer melektır, çocuklarına asla yan goz le bakmazlar" ya da "sapkınlık erkekle re ozgudur, kadınlar olsa olsa nevrotık olurlar" gıbı on kabullerı sorgulayan ya zar çocuğunu tacı/ eden veya hırpalayan annelerın yahut fuhşa vonelen kadınla rın da "sapkın" olabıleceğını ılerı suru yor ve ıddıalarına klınık deneyımlerın den kanıtlar getırıyor Çocukluğu yeter lı ana baba ılgısınden yoksun geçen ya da ana babasının cınsel saldırısına maruz kalan kadınların, hem kendıbedenıne hem de çocuğuna karşı sapkın tutum lar gelıştırebıleceğı nı va da tuhşa vone lebüeceğını gosterı yor Kadınların ken dı bedenınde, çocu ğunun ya da muşte rısının bedenınde anne ve babasından ıntıkam alma olası lıklarını ırdehyor Julıet Mıtchell'ın kıtaba yazdığı onsoz dekı sozlerıyle "Artık hıç kımse annelı ğı ıdealle^tırme va da alçaltma kolaylığı na kaçmasın toplumsal polıtıkalar ve psıkolojık anlayış, ınsan olma zorluğu nun merkezındekı nokta olan annelığın yerlı verını almasını sağlamava çalışma lı" ve Welldon'un devıs,ıvle "Bırannenın gucunu kımse kuçumsememelıdır " Bu curetkâr kıtap hakkında dıs, basm da yayımlanmış ya/ılardan bu seçme su nuyoru7 • Anne: Melek mi, Yosma mı?/ Lstcla V Wclldon/\cv ScmıaKunt Akba$( an Kurultay/AyrmlıYayınlan 2001/191 \ mekten alıkoyamadığı ıçın bırçok ışten atılmış, yaşamının ılk vıllarında kendını, "bacaklarının arasında annesının doku nabıleceğı, okşayabıleceğı, surtunebıle ceğı 'bır şey'den ıbaret" hıssedıyormuş Yaşamın ondan tek bekledığı, o durmak bılmeyen, sureklı ve kıpır kıpır hareket lılığe tepkı vermesıymış " Başka bır anne ıse ılk çocuğuna karşı şıddet duygularını bastırmak ıçın, ımge lemınde onu kendı bedenının bır parça sı olarak canlandırıyormuş "Kımı gun ler sağ kolunu, bır başka gun bacakların dan bırını bebeğı olarak dıışunu yor"muş Kadın, kızının ısteklerıne kat lanamıyor, onu hırpalamaktan kendını alamıyormu^ Çocuğu hırpalarken kıncı bır doyum duyuyor, ama daha sonra ku suyormus Erkek çocuklar çevresınde kurulmu!; olan psıkolojık kuramların doğal olma yan, ustelık de kadınlara uymayan ıkın cıl bır duşunce olarak kadınlara uygu lanması, sapkınlığın nedenlerını ve etkı lerını penıs, dolayısıyla da her ıkı cınsın yanı kadının ve erkeğın ureme orgenlerı uzerıne odaklamıştır Ancak Welldon, kadın tınını erkek tınının aynada tersıne donmuş ımgesı olarak gormez Lrkek anatomısınde penıs, erkeğın gelışımının erken devrelerınde erotojen bır bolge ha lıne gelır, oysa kadın, kendıne ozgu ana tomısıne gore, yaşamı boyunca butun be denını cınsel bır orgen olarak algılavabı lır Kadın sapkınsa, butun bedenını sap Iun tutunilarını dışa vurmak ıçın kullana caktır Sozu edılen sapkın davranışları da kendısıne vonelecektır Kadının kendı kendıne zarar vermesı ne yol açan sapkınüklar arasında ıstah sızlık hastalığı, aşırı yeme hastalığı, Ken dı kendını yaralama, bunlara ek olarak da Welldon'un kıtabında one surduğu gıbı, kadının farkında olmaksızın kendı be denının bır uzantısı olarak gorduğu be beğını tacız etmesı vardır Welldon'un hastalarından bırının, çocukluğunda kendısınden esırgenen sevgıvı ve ılgıyı çocuğuna verme kararlılığıyla kızının okula gıtmesıne yd da arkadas edınmesı ne engel olması, bu tutumun farkında ol ku hasta, kızının kendısınden ayrılması na dayanamaz Kızıyla aynı yatağı payla şır, onu kendısıyle ensest ılışkıye gırme ye zorlar, ustelık onun buyumesıne de ızın vermez Welldon, annenın çocuğu uzerındekı "eşı benzerı olmayan guç"une, ayrıca bu nun çocuğun gehşımı açısından taşıdığı oneme yeterınce dıkkat edılmedığını CUMHURİYET KİTAP SAYI 636 Sapkınlığın nedenleri JANE O'GRADY D anışrrun psıkıvatr Estela Welldon Anne Melek mı Yosma mP An nelığın Idealleştırılmesı ve Alçal tılması kıtabında, anneyle çocuk arasın da ensest ılışkının sanıldığından daha yaygın olduğunu soylemış, kıtapta kadın cınsellığını kışkırtıu bır açıdan yansıttığı ıçın de femınıstlerın boy hedefı olmuştu Estela Welldon, ne /aman kımı hasta larının anneleı ınce tacız edıldığınden soz etse, soyledıklerıne gulunup geçılıyor Oysa Welldon'a gore, anneyle çocuk ara sında ensest ılışkı, sanıldığından çok da ha yaygın Tauze uğrayan çocukların, buyuduk lerınde çocukları tatız etme eğılımınde oldukları aıtık kabul eddıyor edılmesı ne, ancak konunun uzmanları bıle bu gerçeğın butun sonuçlarını dıkkate al mayavanaşmıvorlar Kadınlara ılışkın ku ramlar, ıster femınıst ısterkarşıt bakış açı sından olsunlar, kadınları şıddetın ozne lerı deöıl, nesnelerı olarak gorme nokta sında bırleşıyor, boylece de kadınların kurban edılmesını onlemek bır yana, ko laylaştıuyor Kadınların çocukJarına karşı doğal ol mayan duygular besledıklerını fark edıp, uzmanJarın yardımını ıstedıklerı az rast lanır durumlarda bıle, kadınlar bu duy guların annelere ozgu şeflcatten başka bır şey olmadığı guvencesı venlerek gormez Anneler her sevi bilir den gelınıyor Welldon, çocuklarına cın sel tacızde bulunan hasta gruplarıyla yap tığı çalışmalardan edındığı deneyımlere dayanarak, çocııklanyla ensest ılıskıvegı ren kadınların uddıve alınmatfıklarını belırtıyor Babayla çocuk arasındakı cınsel ılışkı ne kadar tatsız gelse de bır bıçımde ka bullenılıyor da, so/ konusu annevle ço cuk arasında bır danışıklı dovuş ya da an nenın çocuğunu hırpalaması olmadıkça, bır annenın kendı çocuğunu tacı/ edebı leceğını kımse aklına sığdıramıvot Well don, sorunun açığa çikarılması ıun tacız zıncırının mutlaka bır verınden kırılma sıgerektığındeısraredıyor Anne Melek mı Yosma mi'' adlı kıtabıyla da sorunu gun ışığına çıkarmak îstıyor Sıstenvrıte gıbı bırtakım femınıst kı tapçılar Welldon'un kıtabını raflarında sergılemeyı reddettıler, gerekçelerı de, kıtabın "bır kez daha butun suçu kadın lara yuklemesı"ydı Kıtabın yazarına go re ıse, cınsel sapkınlık konusundakı yır mı yıllık klınık çalış malarıyla edındığı bılgının sumen altı edılmesı "anne ola rak kadınların so runlarını ınkâr etme planına suç ortağı ol mak" anlamına gele cektı Welldon, ka dın cınsellığının ge leneksel psıkanalıtık vontemlerle cozumlenmesınden hoşnut olmayan bır hareketın ıçınde yer alıyor Cjiderek vavgınlaşan bu hareket ıçınde başı çeken tıp mesleğının uyelerı, herke se standart ınsan sankı erkekmış gıbı te davı uvgulama eğılımınden vakınıyor, er kekler ıçın geçeriı normal/anormal tasa rımlarının kadınlara da uygulandığını belırtıyor Bovlece, erkeklere o/el sapkınlıklar ço ğunlukla kadın doğasına uygun olmadı ğından, Welldon'un tanı koyduğu pek çok soı un uzmanların gozunden kaçıyor Ne var kı, kadınlar sapkınlıklara bağışık değıller, zaten Welldon'un ıçler acısı olgıı tarıhçelerı de bunu gosterıyor Well don, kadın hastalarından bırının anne siyle goruşurken, anne, kızına ve otekı dort çocuğuna masturbasyon yaptığım, çunkubunun "çocuklaraemzıkvermekten daha kolay' olduğunu soyluyor Kıtap yazıldığı sırada hâlâ şıddetlı bır depresyon geçırmekte olan hasta, kendı nı yetke sımgesı olan kadınlara teşhır et madan yansınlmasına bır ornekiır Çun SAYFA 10