Katalog

2002 Behçet NecatigilŞiir Ödülunü Nâbıga adlı kitabıyla Süreyya Berfe kazandı PELİN ÖZER tırdı bcnı Bu so7euğe bır bulmacada rast ladım ılk ke?, anlamını araştırınca çok hoş bıı şey çıktı karşıma Kısaca, soyunda, so punda, sulalesınde şaıt olmadığı halde şaır olan kışı demekmış Nâbıga Gerçekten be nım aılemde de bcnden başka şaır yok Nâ bıga aynı /amanda Iranlı bır ^aırın adı îjıır lerını bılmıyomnı it ok aradını ama bulama dım Bır gun rastlar da okuyabılırscm çok sevınmm Nâbıga, ses olarak da çok hoşu ma gıdıyor ama doğru telaffuz edebılen az 7999 da Yapı Kredı Yayınlart ndan kal fa adıyla akan loplu Şıırlerınız 1%5'te So yul dergısınde yayınlanan Bır dece Konus masından adlı iiırle başlıyor Yayınlanan ılk iiırınız bu mu ger<lek/cnJ Yoksa onayladıg'ı nızılk şıır mı* tlk şıırım 1961 'de Zeren dergısınde çıktı Bu şıır hep gozden kaçırıyor, unutuluyoı l ok kotıı olduğıı ı<,ın loplu îjıırler'e alma aım o şıırı ü /anıanlar 17 18 yaşlarınday dım Arkadaijların Istanburdaamatorceçı kardığıbırdergıydı llkşıınnımzasıda"S ", o kadar Saçma sapan, uçuk kaçık, ımgeler le dolu bır^ıııdı O zamanlar \ urk şıırıntn en zengın za manlan I iangı ı ikderle yazıyordunuz o ılk 1 jiırltrt, nelcr okuyordunuZ' lİangı dergıde ru^lunuzu ı\pat cttınız' O /aman çok okuyordum tabu Baude laıre'den lkıncı Yenı'ye, oradan Orhan Ve lı'ye Gerçekten çok zengın bır jjiır vardı Sjırlerımın cıddı yayın organlannda yayın lanması Yon dergısıyle başladı Pethı Nacı, dergının kultıır sanat sayfalannı yapıyordu Duymu:) benım şuryazdığımı Rahmetlı babam, I ethı Nacı nın Fransızca oğretmenıy mış Lr/urunı'da Bır gun bana, "Senın ba banın adıMetın mV" dıyesordu "Lvet" de vınce, bu tanışıklık ortaya çıktı Babama sordum ama hatırlayamadı Fethı Nacı benım şıır ya/dığımı Mustata Oneş'ten duymuş MustafaÖneş, bethı Nacı'nın hemşensıdır O zamanlar Pelsefe'de oğrencıyız, daha yo lun başındayı/ Mustafa'yı, şıır yazdığımı kımseye soylemcsın dıye uyannıştım ama o benı dınlemeyıp I ethı Nau'ye çıtlatmış O gunc dek şurlerım hep amator dergılerde ya yınlanmıştı Fethı Nacı benı sıkıştırmaya başladı "Yapma Nacı abı, daha hazır değı lım" dedım ama nafıle Yon dergısı haftada uz bının uzerınde, gazete gıbı satan uddı nr b" dergı, ben 18 19 yaşlannda amator bır şaır adayıyım Fethı abı," Lğer s,en getırmez sen ben sızın eve gelır, babandan alırım şı ırlerını" dedı Sonunda goturdum şurlenmı îçınden bırını seçtı ve yayınladı Şıınn adı "Yoksul Bır Aıle Dedı kı" tmza " H Surey ya Kanıpak" I I , Hıkmet demek Nasıl mahcup oldum, utandım anlatamam Boy lece lk şıırım 1961 ya da 62'de yılını kestn olarak hatıılamıyorum Yon dergısınde ya yınlandı Ilk ımzalannızdan ba^layarak, adınızla ılgılı bır kararsızlık ya^adıg'ınız bellı oluyor SAYFA 12 nuz' Şurlere, kıtaplara ad bulmak hep uğraş S on kılabınızın adını ncdcn Nâbıga koydunuz' I urkçe olmayan bu soz euğu hangı anlamıyla kullanıyorsu Behçet Necatıgtl Şıır Odulu'ne bu yıl Nâbıga adlı kitabıyla Sureyya Berfe deier goruldu Şıır çalışmalarını 1965'ten bu yana surduren ve her kıtabında yenı bır solukta okurunun karşısına çıkan Sureyya Berfe, yıne bırbırınden guzel şıırler yazıyor 1998'de yayınlanan Kuhumun adlı kıtabında "Bılmedıgım bır yolda / yafonur altında / geçıp gıtseydı hayatım // Tesellı edıyorlar / Inşallah bundan sonra" dıye yazan, "En sevdıgım yerler / adı olmayan tepeler" dıyen şaır, htanbul'u terk edıp Foça'ya yerleştıgınden bu yana Ege'nın gozkamaştıran ışığını, Ahmed Arıf'ten aldıgı soyadının anlamını şıırıne yansıtmayı başarıyor Ucuz soz oyunlanna, a^dalı anlatımlara, yaldızlı soylemlere kapılmadan halk ozanının doğallığıyla şıır soylemeyı (yazmak eylemı bıle onun doğallığına yakışmaz gorunuyor) surduren Berfe, hıç terk etmedığı ıronısım, yaşam sevıncını, ofkesını, tepkısını, aoğaya ve ınsanabuyuk aşkını dıle getırıyor Şaır, son kıtabı Nâbıga'da kısa şıırın en guzel orneklertnı verıyor yıne Bu kez daha da eksılterek, arındırarak, sozun, duşuncenın sırrına ermeye çalışarak 20 yılı aşkın suredır "Şıır Çalışmaları" adını verdığı kısa şurlerı yaznıayı surduren şaır, doğanın seslerını, kokularını, renklennı ustalıkla katıyor şıırıne Turkçenın doğal muzığını, Anadolu'nun zengın sıfatlarım, ınsanın en yalın hallerını, duşuncenın çıplaklığını sunuyor Sureyya Berfe, Nâbıga'da, şıırın hafızasım zorluyor ( emal Sureya da sızın Berfe soya dım Ahmcd Arıf'ten nasılaldıg'ı nızt anlatıyor anılarında Busoya dı deg'ıyklıg'ının ayrıntılarını anla lır mısınız' 1965 yılının bahar aylarıydı Memet I uat ın evının olduğu Al tunı/dde'de çıh kale ma<, yapıyor dıık Kımler vardı Memet abı ben, Haldun laner, C cmal Sure ya, Ulku lamer Adnan Ozyalu ner, Murat Belge, Lrdal O?, Orhan Kemal Turgut Uyar Yenılen takım yenen ta kıma Arabın Yerı'nde yemek ısmarlardı Bı ralar ı<,ılır, menemen yenır Bır nedenle Hadı nedenını de soyleyeyın sıze çunku ba bam oldu Eğer hayatta ofsaydı soyleyemez dım Babam Acıbadem'de bır Anadolu Lı sesınde oğretmendı Yon dergısınde H Sureyya Kanıpak ımzasıyla yayınlanan şıırımı oğrencılerı ona gostenp, "Bu şaır sı/ın neyı nız oluyorr1" dıye sormuşlar Babam şıırı okumuş ve "Boylebın yokbızım aılede " de mış Banam memurdu, bıraz korkaktı ya kında emeklı olacaktı, Yon dergısının çızgı sı bellıydı 'jımdı gen donup baktığımda onu anhyorum Oğrencılergelıpbana,' Sanabır sır vereceğı? ama bu sır senle beraber top rağa kadar gıdecek" dedıler "Bu sır bcnle toprağa gıder ama babam hayattayken ağ/ı mı açmam ama benden once olurse soyle rım" dedım Soyadımı neden değıs.tırdığımı soranlara, Kanıpak soyadını sevmedığımı benım kanımın başkalarının kanından rark lı olmadığını duşunduğumu soyledım Ba bama bır şey soyfemeden soyadımı değıştır mcye karar verdım lşte o gun Altunızade'de maçtan sonra toplandık, kadro muthış, ta mam dedım şımuı tam 7amanıdır soyadı bul manın Herkes bır soyadı onerıyor, Ulku Ia mer "Şenşur" dıyor falan, olacak ış değıl Derken yanımda oturan Ccmal, "Berfe" de dı "Ben" kar demekmış Berfe de karlı dag larda, guneş doğmadan, şafak sokmeden on cekı ılk, hafıf ışık anlamına gelıyormuş Çok gıi7el Ben bu adı ıstedım ama Cemal Sure ya Ahmed Anftcn 17ın almam geıektıgını soyledı Çunku Ahmed Anf bır gun evlenıı se, oğlu olursa, adını Berfe kovacakmış Ara dım Ahmed Anf 1, durumu anlattım, "Senın yuzunu kara çıkarmam merak etme, namus su7İuk,ahlaksi7İık deyyusluk, su luluk yalakalık etmem" dedım () boyle ^eylere çok onem venr dı "Al ulan" dedı, "tepetepekul lan senın olsun" Aradan yıllar geçtı, Ahmed abı evlendı, cocu ğu oldu, ijimdı Dıyarbakır aa ya şıyor Adı, 1 ılınta B( r/e soyadını ılk ne zaman kullandıntZ'' 1 urkıye Mıllı Talebe Federas yonu'nun duzenledığı şıır yarış masında bınncı olan "Kasaba" adlı şıınmle bırlıkte kullandım Kalfa'da yer alan ılk \ıınnız, "Bır Geıe Konu^mastndan"da, "Şıırımbuznumun ıçn de yaşar" dıye yazmtşsımz 22 yaşında bu dı zeyt yazmı\ bır\aınn son kıtabma baktıg'ımız da yaşamla, zamanla vehuzunh kurulan ılı\ kınınnasıldeg'ı^tıhnıgoruyoruz 60ya$ınle last okunuyor Nâmga'da Bu kıtabınızda ar lık lyıce tortulanmı^, dıbc (,okmuş bır huzun var Cıcnıllıg'ın '\aira. buznu yertnı sczılen, sızdınlen huzne bırakıyor Hu/un heı ^aırın baştacı, vazeeçemedı ğı duvgu Ama tabıı huznu gençken algıla yı^ınız anlatışını/ayn, bu yaşlardakı ayn Bu yaslardakı hıi7un gençlıktekıne benzemıyor ek Gençken ozenıyorsunıi7, ıttıre kaktıra uluyoiMinuz hıi7nu Deneme gıbı oluyor tum bunlar o yaşlarda, bakalım nasıl yaza cağım bır hu/un şıırı dıyorsunu7 22 yaşın da ufak tetek huzunler yaşarsınız ancak Olumu duşunen ama ya^ama da sıkı ttkı baglı olan \ıırler var wn kıtabınızda "Yenı a<,an her $eye / her $eye tek lek hakıyorum her bahar / nasılanlayacajltm yaşlanaığtmı" Olmeden onıe / daha onte / ruzgânnda yu rusem / dımnteye kadar" dıyorsunuz Dog~a yı, akan zamanı kuıaklama telaşı okunuyor (hlekı lumalgılartnızla, coşkıınuzla, dıngtn lıg"ınızle kabullenmışlıg'ınız, yalnızlıg'ınız ve kalahalıklığınızla koüanmzı tamamen açmış sınız hayala Olumlu, olumsuz yanlartyla, verdıklerıyle, aldtklarıyla btrharış yapmışgı bı\ınız hayatla Allmı^ yaşıma dog"ru yakla iirken / hayatı bıraz dahafazla / scvetek ka dar ya^lanıyorum / Calıba Kuhumun'la başlayan bu arınma surea Nâbıga yla suru yor tkıytlonu; l (H,a yaılkyerle^tıg'ıntzdekonu\lug"umuz deg'ı\ımm ızlerını \nrlennizde Şiirin hafızasım zorluyor ü Sürevva Berfe C surmek mumkun Fo^a'nın ışığt ştırtntze dı tyıce yerleşmıs sankı Çok tanalıcı bır noktaya parmak bastı nız I oça'da yaşamaya başladıktan sonra ls tanbul'da ıyı çalışamadığımı anladım Hı ça'da daha vcrımlı oldum Istanbul da çok U7un sure yaşadım, lazla bır beklentım yok tu orada Mulk edınme hırsım da hıç olma dı /amanla orada ya^amak ağır gelmeye baijladı yorgunoldufiumuhısscttım Vennı lı olamıyordum dıkkatım dağıhyordıı, ıste dığımgıbıokuyamıyoı,ya/amıyoıdum Ben bu şehrı terk etmelıyım dedım 1 oça ya ılk geldığımde, çok /or okuduğum kıtaplaun ne kadaı anlaşılır olduğıınu goıdum Oylc bır sessızlık kı yoğunlaşmamanı/ ıçın hıçbıı neden yok Yanan sıgaı anın sesını duy uyor sunu/ "t^tcsana /aman, mekân.oıtam Yaz duşun.ncyaparsanyap ' ÖLdımkendıken dıme tlk donemıntzde, toplumsal ştırın guzel or neklenm vertrken yazaıgınız şıırlerde bır halk ozantedanızvar Bukıtahınızda sıfallaryara tıyorsunuz, halk}iırıformdan ^oksoztukler lcgtrtyorşıınnıze Ozelltklc Koyaşkt"adlı $/ irae bunun en guzel orneklertnı verıyorsu nuz Toca'ya gıden yolu, o yoldakı koy adla rtnt ve kokuları duşununte daha ıyı anla^ılt yorbuyır Ornek vermekgerekırsc Cıozle rt dıpstz koy', ' kulakları çıvtlı<,am', burnu sog'ulgedıg'ı", 'yanaklan derdımı deşmıpı nar", "yuzu kayalıdere", "ellerı ser^eoren ' "parmaklart \aı,aklı ıg'dectk", "strtı yoğuno luk", "kalçalarıkarpuzkaldtran" 'lyldayan dentzgeıem, çımen yajlmurum / kıru karttıı dolum / Kurbag"alı Dere dekı tahta koprum kıraltk sandalım I Baharlan damı akan odam, gulgıbı kurultug'um teztg'ım I Bır tek sozcuk yazamadıg'ım en eskı de/lc rım saman kâg'ı dım" 1 lem modcrn bır dıvan şaırı gıbı gu zelı halktan sıfatlarla lammlıyor, hc m de halk ozanı gıbı dog'a^lama turkuler soyluyorsu nuz Muhıbbî'nın Hurrem Sultan'a gazelı dunyada ya/ılmış en onemlı a^k şurlennden bırıdır Nasıl dayandıokadınoşııre 1 Kanu nı Hurrem Sultan'a "Karaman'ım Bag dat'un" djyor Aldığı yerlerın adını verıyor Benbunuokuyunca, nasıl anlatabılırımsev dığım kadını dedım ve ortaya " Koya^kı' ad lı şıır çıktı I oça'ya gıden yola, ışığa gelınce Sımdı sue bır kopya vereceğım Başka şaır fer belkı vermez ama ben vcrecegım Atlas dergısı Furkıye bolgelerının haııtasını verı yordu pafta pafta Lge Bolgesf nı ıkı sayı ha lınde verdıler ü harıtalarda butun koy ad lan var "Koyaşkf şunndekı tum sıtatlar ora dan taradığım koy adları Bazı sozcuklerı bırleştırdım ama uydurduğum so7cuk yok Bır ınsanın çok sevdığı bır sevgılısı olursa bu koylerden hangısını ncresıne yakıştırır, ne rcsı ıçın soyler dıye duşundum, epey uğraş tım ve ortaya bu şur çıktı Bır şımmzde "Ne bılgnlık / Adsız ççek bulamıyorum"dıyorsunuz Sankı \on"ılkba harı yaşar gıbı toşkuyla yaşıyorsunuz bahar lan Bu tulku bır yanıyla ya^ama, bıryanıyla 1 olume bağ,lanıyor "Ölnıek / Yaslandıg'ım ıçın deg'ıl/ sa<Imalıg'ına mandıg'ım ıçın / ad dıye alıyorum senı dcmtşsmız bır şıtrınızdc Ya$ın, şaırlıjltn gctırdıgU bır ustduyarltlıkla 1 olum hakkmda nıler soylerstnızOlum so7cugu yok dıkkat edersenı/ sj ırımde Olum dıye bır şey yok, olmek \aı Gerçekten saçma Olum olmasa mıydı' Ia bu onu demek ıstemıyorum Ama sırf hayat hayat, hayat Olmek de var Olmekten korktuğum, çekındıgım ıçın değıl Bunu da hesaba katmak lazım Zaten bundan sonra artık olume gıdıyoruz, doğuma değıl Mer dıvenı altmışa dayadık, olume gıdıyoruz ufak ufak Ama ne kadar hayatı sevcıek gıdersenız olume, o kadar ıyı Btr şıtnnızde Melıh Cevdct Anday'tn so zunuodunç almışstnız "Ştırbasdonmeunden ba$ka nedır kı}" Sankı son şıırlerınız hep es rıklık ıçınde, o basdonmesıyle yazılmıs. gıbı Ege'de yaşamaya ha\layalı hırkaç yılolması na kar^ın kanıksamamı^sıntz orada yaşannı yı Sankı yenı gttmıs gıbnınız I oça'ya Okuyanlar kırılmasın ama bazen bana, "Hıç sıkılmıyor mıısun oralarda''" dıve so ruyorlar Olurmu boyle bır şey Bensıkılmaya gıtmedım oraya Bır ışım var benım, şıır lenmı, yazılarımı ya/ıyorum Zaman zaman gunun yetmedığı oluyor Orası kuçuk bır yerolduğu ıçın arkadaşlara anlatamadım ılk zamanlar çalışmam gerektığını ama zaman CUMHURİYET KİTAP SAYI 636