Katalog

0 KURL A R A Cevat Çapan 18 Ocak 1933'te Darıca'da doğdu. Darıca llkokulu ndan sonra ortaöğrenimi için aüesiyle Istanbul'a taşındı ve 1945'te girdiği Robert Kole/ı 1953 yılında bitirdi. Yükseköğrenimini îngiltere'de Cambridge Üniversitesi'nin Ingüiz Edebiyatı Bölümü'nde, 1956 yılında tamamladı. Bir yıl Londra'da B.B.C.'nin Türkçe Bölümü'nde çalıştı. 1960'ta asistan olarak girdiği t. Ü. Edebiyat Fakültesi Ingüiz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde, 1968'dedoçent, 1975 'te profesör oldu. 1980'de Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Tiyatro Bölümü'ne geçti. Değişik dönemlerde Boğaziçi, Anadolu, Marmara ve Yeditepe Üniversitelerinde ders verdi. 197879'da Devlet Tiyatroları edebi kurul başkanlığı yaptı. 198182 ders yılında Fulbright bursuyla New York universitesi'nde Amerikan şiiri ve tiyatrosu üzerine inceleme yaptı, aynı üniversitede tngüiz edebiyatı dersleri verdi. îlk şiiri 1952 yılında 'Varlık' dergisinde yayımlandı. Daha sonra 'Yeditepe', 'Seçilmiş Hikâyeler Dergisi', 'Yücel' dergüerinde şiirleri çıktı. Şiinerinde yaşama sevinci, umut, geleceğe dönük bir güven duygusunu olduğu kadar anıîara sinmiş bir hüznü de dile getirdi. 1959'da 'Pazar Postası'nda tiyatro eleştirileri yazdı. Radyo ve televizyon programları haztrladt. önemli edebiyat dergüerinde yayımladığı şiir çevirileri, nazırladığı antolojiler ve Dergimize hazırladığı 'ŞiirAtlası' şayfalarıyla va aynı adı taşıyan antolojileri ile şiir düimizin gelişmesinde ve dünya şiiri ile tanışmamızda çok önemli katkılan oldu. Sevgili 'Cevat Hoca'mıza, bize kazandırdıklan için ne kadar teşekkür etsek az. Bol kitaplı günler!... Arsen Yarman en eski saglık kurumlanmızdan birini ve insanlannı anlatıyor Osmanlı Saglık Hizmetinde Enmeniler ye SUPD Pıpgiç Ermeni Hastanesi Tarihi Arsen Yarman, Istanbul Zeytinburnu semtinde bulunan Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'nin tarihini yazdı. Osmanlı saglık hizmetinde bulunan Ermenilerin de yer aldığı kitap üzerine Arsen Yarman'la görüştük. N. ÇOPUROĞLU smanlı Saglık Hizmetlerinde Emıeniler ve Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Tarihi" adlı kitabınız yalnızca hastanenizin tarihini değil, aynı zamanda Osmanlı tıp tarihinin aynntıh bir değerlendirmesini de içerıyor. Kitabın kapsamtnı nasıl belirlediniz? Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'nin yönetim kurulu üyesi olduğumda hastane ile ilgili bir broşür nazırlamak niyetimiz vardı. Bunun için yazılı Ermenice kaynaklartn dışında Osmanlıca kaynaklara da başvurmak karşılaştırmalı bir tarih yazımı için zorıınlu göriinüyordu. Osmanlı tıbbı hakkında araştırmalara giriştiğimizde imparatorluğa faydalı olmuş Ermeni doktor, eczacı ve botanikçi sayısının fazlalığı dikkatimizi çekti. Araştırmamızı derinleştirdiğimizde Anadolu Selçukluları'nave 1071 tarihinedekuzandık.Bunoktaya ıılaştığımızda Anadolu'daki Ermeni tababet tecrübelerinden, halk hekimliği deneyimlerinden söz etmenin de kaçınılmaz olacağını hissettik. Böylece M.Ö. 7. yüzyıldan başlayıp Cumhuriyet'e dek uzanan bir süreçin çok temel tıbbi celişmelerine değindik. Öte yandan kitabın kapsamının bizim planladığımızdan daha geniş olması bir anlamda tıp alanının temel bir özelliğinden kaynaklanıyor; ilkçağlarda tıp bilimi astroloji, fizik, coğrafya, kimya, din gibi alanlar henüz aynsmamıştı ve tıpla ilgilenenler bu alanlarda da önemli eserler vennişlerdi. Sözgelimi Anania Şirakatsi'nin 7. yüzyılda yazılmış Coğrafya kitabı bunun en parlak örneklerinden biridır. Anadolu tıp tarihinin ilk dönemlertne ilıskin hilgilere ulasmak güç olmadı mı? Elbette zor oldu ve yoğun bir çaba gerektirdi ama çok enteresan bilgilere ulaştığunız için araştırmanın keyifli yanları da oldu. Sözgelimi Hititler döneminde yaşlı hekimlere emekli parası ödendiğini, Kars'a yakın Avan bölgesinde delgi yöntemi ile operasyon geçirmiş oir kafatasının bulunduğunu, Bizans imparatoru Büyük Konstantin in su ile cüzzamdan kurtulüuğunu öğrendik. Yine ilk cüzzam merke2İnin Prenses Ahvita tarafinda 260 yılında kurulduğunu ve bunun Avrupa'dan neredeyse iki yüzvıl daha erken gerçekleşmiş olduğunu gördük. Anania Şirakatsi'nin daha 7. yüzyılda, Galileo'dan çok önce, Coğrafya kitabında yeryüzünün yuvarlaklığına ilişkin ifadeler kullandığını; Kraliçe Zabel'in 1241'de Sis'de (Kozan) kurduğu hastanede kadınerkek ayrımı yapılmadan saglık hizmeti verildiğini öğrendik. Tıp literatüründe önemli bir yeri olan küflenme teorisinden 12. yüzyılda bahseden Mekhitar Heratsi'nin açıklamaları için ise20. yüzyılda, "Hiçbirhekim bulaşıcı ve mikrobik hastalıklar hakkında gerçeğe bu kadar yakın açıklama getirmemiştir' şeklinde değerlendirmeler yapılmıştır. Anadolu nun çok eski lababet tecrübeleri de Osmanlı tababet tarihinin kesişme noktalarını da belirleyebildiniz mt, yoksa böyle bir kesişmeden söz etmek çok nıu güç? 1071 'de karşılaşan ve çok uzun bir süreçte birlikte yaşayan iki halkın tıp tecrübeleri625 "O TURHAN GÜNAY Imtiyaz sahibi: Çağ Pazarlama Cazete Dergi Kitap Basım ve YayınASvi temsilen Cumhuriyet vakfı adına ilhan Selçuk • Yayın Danışmani: Turhan Günay Sorumlu MüdürFikretllkizccörselYönetmen: Dilek llkorur o Baski: Sabah Yayıncılık AŞ oidare Merkezi: Türkocağı Cad. No: 3941 cağaloğlu, 34 334 Istanbul Tel: (212) 512 05 05 O Reklaıti: Publi Media CUMHURİYET nin kesişmemesi gibi bir ihtimal söz konusu olamaz. Hem Anadolu Selçukluları hem de Osmanlı döneminde tıp alanında önemli katkılarda bulunmuş pek çok gayrimüslim ve Ermeni nekim bulunmaktadır. Örneğin I. Keykubad'ın ölümcül bir mahiyet alan boyun çıbanını iyileş tiren ve onıı öliimden kurtaran gayrimüslim Cerrah Vasil'dir. Göz Arsen Yarman "İlk kez bu kltapta yayımlanan bircok Osmanlı belgesl bulunuhastalıkları alanında yor (fermanlar, doktor reçetelerl, kartvlzltler, hastaneler hakkında reslmbüyük üne sahip olan ler...)" dlyor. Ermeni hekim Amirdovlat Amasyalı ise Fatih Sultan Mehmed'in kaç kuşak boyunca saray hekimliği yapan şahsi hekimliğini de yapmıştır ve kendi adı ile Şaşyan ailesinden Boğos Şaşyan ise dört paanılan Amasya Tıp Okulu geleneğini başlatdişahın hekimliğini yapmıştır. mıştır (Cahillere Gereksiz adlı tıp kitabı çok Kitabımzda çok yoğun ve bir kısmı oldukmeşhurdur). Ayrıca çeşitli ilaç terkipleri yaça orijinal görsel malzeme de dikkat çekiyor. pan ve akrabauinler yazan Ermeni hekimler Evet, ilk kez bu kitapta yayımlanan birdebulunmaktadır. Bunlardan biri de 18. yüzçok Osmanlı belgesi bulunuyor; fermanlar, yılda şeyhülislama 3 8 tür ilaçtan oluşan bir ecdoktor reçeteleri, Kartvizitler, hastaneler hakza sandığı hazırlayan Tokatlı Boğos'tur. Yine kında resimler... Surp Pırgiç Ermeni HastaTokat ve Sivas okullarının meşhur hekimleri nemizin arşivi bu açıdan gurur duyulacak bir Asar Sebastatsi (SivasL), Bünyad Sebastatsi, zenginlikte. Eczacılık ile ilgili pek çok belgeKalust Amasiatsi (Amasyalı) ve Arzuman Evye, eczane resimlerine, ilaç şişelerine, dönetogiatsi (Tokatlı) gibi helcimlerden söz edilemin gravürlerine yer verdik. Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'nin kurulusunda Osmanlı yönetiminin tavrt nasıldı? Ay Peki aynı gelenegin 19 yüzyılın ortalartnrıca hastanenin kurucusu Kazaz Artin'in olda kurulan Mektehi Tıbhiye gibi modern Osdukça önemli bir tarihi şahsiyet olduğu anlamanlı tıp eğıtim kummlartna yansıdıg'ı da söyşılıyor. Buna rağmen bu kadar az tamnmasım lenebılir mi? nasıl yorumluyorsunuz? Rahatlıkla söylenebilir, zira ilk modern tıp 1700'lü yıllardan beri Beyoğlu ve Narlıkurumlarının eğitim kadrosunda dikkati çekapı Ermeni hastaneleri îstanbul'da hizmet kecek sayıda Ermeni hoca görev almıştır. veriyorlardı. Ancak modern bir hastanenin Mektebi Tıbbiye'de bu durum son derece kuruluşu, Sultan II. Mahmud ile yakın ilişkibarizdir çünkü bu okulun eğitim dilinin uzun si olan Kazaz Artin Amira Bezciyan tarannbir süre Fransızca olması Ermeni ve diğer dan gerçekleştirilmiştir. Osmanlı yönetimigayrimüslim hekimlerin okuldaki etkinliğini nin hastaneye tavrı son dereceolumludur; II. artırmıştır. Burada ders verenler arasında Mahmud, Âbdülmecid ve Abdülaziz hastaAntranik Efendi, Kaspar Efendi, Nahabed neye et ve ekmek yardımında bulunmuş, verRusinyan, Serviçen, Agop Handanyan, Istedikleri fermanlarla çeşitli kolayüklar sağlapan Ârslanyan, Hovsep Nurican, Cıvan mışlardır. Ananyan gibi isimler bulunmaktadır. Bunun dışında sarayda ve devlet görevlerinde hizKazaz Artin'e gelince, dönemin en önemmet vermi^ birçok Ermeni nekim de bulunli sarraflanndan biridir. II. Mahmud ile dostmaktadır: Sarkis. Garabedyan, Senekerim Miluğu vardır ve pratik zekâ sıyla imparatorlunasyan, Kapriel Sevan, Krikor Mozyan, Dikğu güç durumlara düşmekten kurtarmıştır. ran Peştimalciyan, Nazaret Dağavaryan... BirIktisat tarihçisi Haydar Kazgan'a göre, "En önemli reformları yapıp yürüten, ülkenin başkenti ile önemli belgelerin Rusların eline geçmesini önleyen bu insanın adını anmadan maliye tarihimiz yazılamaz." Son olarak şunıarı da belirtmek isterim ki, bazıları Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'nde de çalışmış olan birçok Ermeni hekim Balkan, I. Dünya ve Kurtuluş Savaşlannda çeşitli cephelerde Osmanlı ordusuna hizmet vermiş ve şehit olmuşlardır. • Osmanlı Saglık Hizmetinde Ermeniler/ Arsen Yarman/ Surp Pırgiç Ermeni HastanesiVakfı/817 s SAYFA 3 Arsenvarmanla ropörtaj sırasında.... K İ T A P SAYI