Katalog

Kapak konusunun devamı. kapılaıını açıp dışarıda tehlıkelerle karşılaşabıleceğını/, ama bır şeyler ya ratabıleceğınız yere gıtmektır îşteben bu yu/den mezhep sapkınlarıyla ılgılenıyo rum Mczhcp sapkını, kılıdı kjrıp dışarıya çıkan vc yııvası olmaksı/ın ışını becercn kı şıdır Barok adlı yt nı bır denemenızde barok \anatla klasık sanat, egtkçızgılerledoğru çız gılerı karşılai/ırıyonunuz Bu tcrımlcrı tdt bıydta ııygulanak, romanlarınıztı barok. ya da klasık dıytbılır mıyız> Nasıl yanıt vereceğımı bılemıyorum, çunku bu duşunceler resım, heykeltıraşlık, mımjı lık gıbı gorsel sanatlar ıçın ıcat edıl mışlerdır Bunlan edebıyata uygulamak çok guç Banasıksıksoıuluyor "Klasıkbırva zar olduğunuzu duşunuyor musunuz'' Ben dc "Lvet, çunku ben klasık bır oku rum 1 " dıyorum Sanıyorum bu, ıyı bır ta nımlama Ama yaşamla ılgılı değerlere çok hayran olduğum açıktıı, guç, ten, sıcaklık ve bes lcnmc benım duş,uncemde temcl oğeleı dıı Pekı ama bıınlaı baıok değerler mi'J Belkı Kokıı alma kokıı alma da barok mu' Bu gıınun toplumunda benı çok kızdııan şev bu toplumun kokulaıa kaışı savaşıdır bu toplum her kokunun kotıı bır kokıı oldu ğunu duşunuyoı Bcn buna karşıvim1 Dc odoratı sozcuğundtn nefret edıyorum ln gıltcı c den y<ı da ABD den gelmış ama gcr çektc I ransızca olmavan sozde 1 ransı/ca sozcuklcıdcn bııı Kokulaı konusunda ı/ın verın de sızc Patııck Suskınd'ın Parfum (Das Parfum) adlı romanmdan soz edeyım Tum bır yıl boyunca bana bııçok kışı şoyle dedı "Bu sı/ın tai7inızda bır kıtap, gerçekten oku malısını/ bunu sız deyazmış olabılırdınız1" Vc bu gun, benden nefret eden bır eleştır men radyoda bırkaç kışıyle konuşmaktay dı, rastlaııtı bu ya ben de arabamda bu ya yını dınlıvordum So/ konıısu olan Sus kınd'ın o kıtabıydı Içletınden bııı 'Bana bıı kıtaptan sozctnuyın, lournıeı nın saç malarından daha kotıı 1 ' dedı Lvet, ben de hcmcn kıtabı satın aldım okudıım ve harı 1 ka bır vapıt olduğıınıı duşundum Ve hâlâ barok bır loman olduğunu duşunuyoıum Lğer okumadim/sa okumanızı salık verı rım Bır başyapıt Okuyac ağjnı Sızııı Lüaplannıza gt lı/ıce, bunların ana hatlartyla klasık, ama barok ay rtntılarla yuklu olduklarını soyltmek ıste rım Gu7el bır bakış açısı Bu tanımlamayı sevdım Bılıyormusunu? ben ıkıyebolme lerı ozellıkle edebıyata uygular gıbı yapıyo rum Orneğın, / < Vol du vampıre'de Andrc Gıde'le ılgılı bır bolumdc yazarları değı şık şekılde ıkıye ayıı dığımı anımsayabılırsı nız "Yazarlarvardırkı " ve"Yazarlarvar dır kı " Ama dıkkadı olmalısınız, çunku her zaman bırtakım yazarlar vardır kı boy le ıkıye bolemezsınız Orneğın, dedım kı, kımı yazarlar kendılen hakkında yazarlar, kımılerı de kendılen hakkında yazamazlar ]ean |acques Rousseau ve AndreGıdeher nangı bır şey hakkında değıl de kendılen hakkında vazaılaı Balzac ve Zola kendıle rı hakkında yazama/lardı Bu bır oyundur Barok ve klasık sanat gıbı, neden olmasın 5 Ama guç şey, çunku rransı? edebıyatında klasık, Racıne demektır Ve gerçekten, Rd une'ın bırçok dızesı heyecan verıcı, ılgı çe kıcıdır, çunku, sankı şaşırtıcı, karmaşıktır "Arıane, kız kardeşım, nangı aşkla yarala nıp, bırakıldığınız kıyılarda oldunuz?" (Pnedre) PaulValery'ye çok şey borçlu yum Ve o, gerçek bır kksıktır, oyle değıl mı? Gostergelerle goruntulerı karjilaştırdtSı nızda, ızleyıanın pasıfolduğu sınema ılem tapları karşılastmyor gıbısımz Ama stz te levızyon ıçtn de yazdınız, oyle değıl mı > Al tın Damla yakında televtzyonda gosterıl meyecek mı1 Hayır îzın verın de neler olduğunu an latayım lelcvı/yon yapımusı olan Marcel Bluwal benden bır senaryo yazmamı ıste dı Ben de bır senaryo yazdım, Altın Dam la Bluwal çekım ıçın yer aradı, malıyetı he sapladı, ama onerı televızyon şırketı tarafın •" 'Meteor'lann yazarı Michel Tournier ya'nın, modern sporlann , Club Med'ın bı lıncı ıçınde I um bunlar goruşumuze bır şeyler kattı ve bunlar Defoe nun zamanın da yoktu liununla bırlıktı, soylemek tstedtg'ınız ieyler var Romanlannızdu yalmzca olaylar yok, duşuıucler de yer alıyor Duşuncelerı olan okurdur dıye duşun 1 muyor musunuz Okur her zaman sahıp ol duğu duşuncelenn okuduğu metınde bu lunduğunu duşunur Incıl'de Isa der kı 'KUÇUK çocukların bana gelmelerıne ızın verın " Lvet Levus ( arroll ,Vıctor Hugo var, çotuklukla ılgılı arkamızda on doku 7iıneu yu/yıldan kalma tam bır mıtolojı vaı ve lncıl ı bu mıtolopnın ışığında okııduk Ama, on yedıntı yuzyıla gen gıdersek, Bos suet, lsa'nın o so/unu şpyle yorumlamış "Goruyorsunuz, İsa lekclenmekten koık muyordu Avare avaıc dolaştığı duşunule meyecek, Romalı ışgal ordusu askerının, taşlanarak oldurulmeve mahkum zına yap mış kadının, fahışenın kendısıne vaklaşma sına ızın verdı ve o kadar alçakgonulluluk gosterdı kı pıslıkleıı, budalalıklaıı, kıısur laıı yuzunden ınsanlığın en aşaöılık, en ığ renç varlıklan olan çocuklarla arkadaşlık et tı 1 Ve her /aman onlaıın sevıyesıne ındı' ' Bossuet şunları eklemış "Ve İsa ınsan ya şamının en buyuk ıkı kuçuk duşurucu şe yını kabul ettı, çaımıhta oleıek ve bıı ço cuk olarak 1 ' lşte goruyorsunu/ okur her zaman haklıdır Bossuet'nın neden soz et tığını bılmedığını sovleyebılıı mısınızP İsa nın gerçekten çotuklara hayran olduğu nu, çocukların bırer tertemız kuçuk melek olduklannı soyleyebılır mısınız> Bunu İsa değıl, Vıaorllugosovledı 1 (Guluyor)Go ruyor musunu/ ha' Pckı bıznn toplıınınnııızda bıztm yuz ytlımızda yazılmış olan bır $eydt n \ozctsıkJ Lvet, belkı yu/ yıl, ıkı yuz yıl sonra, Av rupalılarnurusartışınedenıyleyokolacak lar ve I ransa da, Ingıltere'de vb vaşayan Çınlder, Araplaı Mıchel Tournier nın kı taplannı okuvacaklar belkı Ve kendı yo mmlannı yapacaklaı Çeşttlt kulturlerden soz açlm/şken, kı taplartntzın nıdcn ABD dc tutıdmadıg'ını merakedıyorum Belkı Ingılızcemn sızın us lubunuza uyınadıg'ını dıışunuyor\unuzı> Bılmıvorum Ben en buyuk başarıyı gençler ıçın yazdığıni kıtaplarla elde ettım Lvet, ne ya/ık kı dunvanın her ulkesındt 1 ransa dahıl, gençlere yonelık kıtaplaı ıçın buvukbırengelvar Sııadanbıı yayınevıva zarların yeteneklı, orıjınal olmalarını ıstı yor, surprız ya da şok yaratıcı olmalarına onem vcrmıyor çunku bılıyor kı yetenek L,ori)inal olmak yaratıcılığın bır parçasıdır Ama çocuk kıtaplan yayımlayan yayınev lerı buna da onem vermıyor lam bır uy gunluk uzerınde ısrarla duruyorlar 1 Ve her ulkenın kendıne ozgu bır uygunluk turu var Orneğın, ABD'de Walt Dısney mode lıne uygunluk soz konusu îlk romanım ( u ma ya da Pasıfık Arafı ABD'de Doubleday Yayınevı tarafından yayımlandı Double day'ın buyuk bır çocuk bolumu vardı, do layısıyla Vendredı ou la vıc sauvagt ı da on laraonerdım, arna kabul etmedıler Sonun da bu kıtabı çocuk kıtapları yavımlamayan Knopf Yayınevı bastı, bunu bır tur merak la, entelektuellerı eğlendıreıek değışık bır şey olabılır duşuncesıyle yapmıştı Ama be nım duşuncem hıç dc boye değıldı1 I ran sa da Vendredı ou la vıe sauvage 1 mılyon 500 bın adet satıldı ABD'de 2000 basıldı, ama tıımu satılmadı Goruyor musunuz'' Yalnızta vabancı ulkclerde, gençlerın oluş turduğu başlıca okur kıtleme ulaşamadım I ransa'da sorunlanm oldu, ama ben ora dayım, savaştım I ler zaman okullara gıdı yorum, oğrencıler de buraya gelıyorlaı Ge çen hafta, tatıle gırmelerı dolayısıyla ve odul alacakları ıçın ıkı okul bana geloı Bın Be sançon'dan otobusle gelmıştı Buıada pık nık yaptılar ve benımle ıkı saat bırlıkte ol dular, onlarla sohbet ettım İ7in verın de sı ze Lourbevoıe'da bır Ine kıtabını gostere yım Onlaıı gormeye gıttım, onlar da benı gormeye geldıler Cjoruyorsunuz ne yazı yorkıtapta Mıchel lournıerılebuluşma", "Mıchel Ioumıeı bızı karşılıyor", vb Bır oğrencınınyaptığı bır resım var Burada da ıkı fotoğıaf Gorebılırsınız, burada benım CUMHURİYET KİTAP SAYI 628 Gençlere yönellk kltaplap Mlchel Tournier Meteorlar ın en çok sevdiği kltabı olduğunu bellrtlyor Kendlslyle yapılan bir söyleşlde söyle söyiuyor " Meteorlar ı yeğllyorum cunku en cok bana alt olan kltap dan reddedıldı Boyle olatağını yarı yarıya beklemıştım Sonuç olarak senaryodan romanı yaz dım Ama ben televızyona ya da sınemaya tumuyle karşı değılım lelevızyonun sanat değıl, araç olduğunu duşunuyorum Sıne ma ıse bır sanattır, ama, ı/leyen lennpasıfolmalannedenıyle va sat bır sanattır lıyatroya ne dersınız'' 1 lyatro bıraz daha ıyı, ama hâ lâ ıkıncı deretede bır sanat Bır salonda, bır koltukta, karanlıkta olmanız, bır mesa) la bombardıman edılerek ıkı saat kımılda yamamanız, bır derece daha aşağı bır ko şulda bulunduğunuzu gostenyor Llbette bu, sınema ıçın, tıyatro ıçın olduğundan daha gerçek, tıyatro salonu sınema salonu kadar karanlık değıl, sınema salonunda 17 leyıtı gerçekten hıpnotıze edılmıştır Be nım sınema ıle kavgam buradan kaynakla nıyor Ama kıtap soz konusu olduğunda, bır gorev ustlenmışımdır, patron benımdır Benım ıçın bır dosttan çok bır kardeş olan ( laudeLanzmann'laaramızdakorkunçbır tartışma geçtı Shoah'vn promıyerını ı/lemem ıçın bana bır davetıye gondermıştı Dokuz buçuk saat1 Gıtmek ıstememıştım Ona dedım kı "Gıdemem Bır salonda doku/ buçuk saat oturamam ' Olurum Olmemı ıstemezsınızherhalde'" Kuplerebındı Bunun uze rıne ona Altın Damla'y\ gonderdım Benı telefonda arayıp dedı kı "Ne kadar da kus tahsın 1 Bana kıtaplannı gonderıyor, ama hlmlenmı ızlemeye gıtmıyorsun " Ben de ona "Ikısı hıç de aynı şey değıl1 Ben sen den yatak odanda bır koltuğa oturup bıtı rınceye kadar kıtabımı okumanı ısteme dım, oyle değd mı' Kıtabımı okumak zo ! ıında değılsın, onu alabılırya da bırakabılırsın bır yokulukta ya nına alabılıısın, scrbestsın, kıtap sınema hlmı değıl Sınema ınsanı kole vapıyor Benım ıçın, sınema hlmı ı/leyen bınnı sımgeleyen bır goruntu var (lotkıvork Orange da Delı gomleğı gıydınlmı^, bır koltuğa bağlanmış, başı ekrana doğru çevrılmı^, bakması ıçın gozlerı açık tutulmui} bırı lşte sı ze fılm ızleyıcısı Bunu kabul ede Le Vol du vampıre de okurun ozgurlu ğunden veokurun "orlakyarattst"adını ver dtğınız ieyden ioz tdıyorsunuz Bır şey oğ retme arzunuzla okurun ozgurluğu arastnda bır çelijkı gormuyor mmunuz? Kıtaplanmda bır şey oğretmeye çalışmı yorum, kurgusal kıtaplarım dışında Kur guyla kurgu olmayanı karı^tırmamak ge rek Le Vent Paradttyi da Pelıtesproses la n yazdığımda kurgu soz konusu değıldı, ama bunlarda bır şey oğretmek ıstemedım Oysa Altın Damla ya aa Kızılağaçlar Kralt ya da Cuma'di, kurgu varsa da, bır şey oğ retmıyorum Bır oyku anlatıyorum veokur ne ısterse onu yapar bu oykuyle, onu ken dıne gore yorumlar Ona yorumlamasını soyleyemem Bugun hayattaysa ve benım kı gıbı bır geçmışten gelıyorsa, bunu bıraz soyleyebılırım, ama buyuk bır olasılıkla kı tabımın ıkı bın yıl sonra da okunabdeceğı ru tahmın edıyorum Ozaman bır okur ıçın kıtabın ne ıfade etmesı gerektığını nasıl soyleyebılırım ? Detoe'nun Kobınson ( ru \oe sunu ve onu ne yaptığımı duşunun Ikı yu/ ellı vıl onte Defoe, kıtabının ıçınde be nım gordulderımın ya da sızın gordııkJerı nızın yuzde bıı ını bıle kestıremezdı, çunku bi7İer ona yırmıncı yuzyılın sonundakı ın sanların gozlenyle baktık, Uçuncu Dun Barok ayrınülar SAYFA 4