Katalog

lâyın Umursuzun, yureğını sınığın, ağerı soluksuzun Cıoreusu, kılgısı ınlemesınde, duş kurmastnda Dursa gerek Sormalıyım ışte, bağışlaytn (s 91, Sığınma Denızı) Dıngın bır duyarlıklar bırımı, Bekleme gucunu çoğaltır senın Dınlen, yenı devnmlere dur Şafağı bckleyen olumsuz uykudur Dolu dızgm duslerle gelır imgelemın/rastgele uyuklar bulur Soluksuz bırakma kendım, ertele Çuku gucun, ocun almaya yeter Hızırı noktalar stmgesını, yenıden olmeye Herkeslerle bınkımm ağınt dcler Koşar yalımın gunlerden eksılmeye (s 99) Adanmış Olan, topluma adanmışlığı şıırlerdı Ey adanmts olanla gelen arkadaş Kımlı&ını koy ortaya, salkınt Umudun acısını goğeren kınım lyıyı korkağı, kotuyu atağı Ey gune tanık olan arkadas Ey gune tanık olan arkadaşım bentm Sozluğunu ycntdcn kut, kalemını yont Cıttn bclkı senın, bız sesınız Yaktnız/hem uzağız anladık olçerek Varacağız yanına dunun hasadını bı çerek (s 93) Artık, dergılere ayarlanmaktan çok, bellı donemlenn temalarına yaslanan, ortaksesleeşleşrırılmışşurlergelmekte dır Dıze çokluğuyla gefen bır soluk go rulmez bu şıırlerde Ne var kı tıtız bır ça lışmanın ozses uyumu çıkar ortaya Şı ırımı/ın bır gun varacağı bır durakta bu lurum kendımı, ımgecı toplumcu du rakta tmgecı, ama kapalı çağrışımude ğıl, toplumcu ama şematık slogancı sekter değıl hı yazmanın getırdığı az yayımlama, yayımlama yolunun kısıtlı olmasıyla da kıtleyle bağ kuıma euçlulderını taşır şı ırım Bunun yanında anlatımtılığa ko şullandırıliTiış okur da zorlanır şıırımde Bunda, ozan olarak, suçlu bulmam ken dımı Yalnız, edebıyat oğretmenı olarak eksığım olmuştur Çunku, şııre karşı kıt leyı uyandırma gorevımı tam yaptım mı bılmem? Bır de ınce alaylı şıırlerım surer Yal nız, ayrı yapı gerektırdılderınden, ana şımmden ayrı tutarım onları Ofkem ka bardığında yazarım Şıırı mıkro planda tutarun Onu duz yazıdan aymrım, sozu damıtınm îstenen oz, toplumcu, bıçım de, şıırolsun ıstenmıyor mu? Işte ben de bunu yapıyorum Bu tavrım eleştırılebılır beÛcı, ama bana gore en doğrusu bu 1 .." îktıdar Holdıng Altın sağrıstnda sunuldu paylasım çağrısı, "Ktssadan hısse almadık, Nasıbımız olmadı tktıdardan Hasbtce yonetıme ortak olduk" denır "llalk gulunu koklamaya kaç ytllardır beklentr' " (s 74) Duş Kırımı/ Alı Rıza Ertan/ Hazırla yan Sedat ^anver/ Kultur Bakanlığt Ccp Kıtaplart/ Ankara 2001/ 177 s Cumalı ve 'Zelis' ABDULLAH TEKİN O Bağ kurma güçlüklerl yku, ede bıyatımız da onem taşıyan ve haylı yaygın olan bır turdur Gerıye do nup baktığımızda bu alana yonelmış yazarlardan Ah met Mıthat'la Emın Nıhat'ı, da ha sonra Samıpa şazade Se/aı'yı goruruz Servet ı Funun edebıyatının oyku da lında o/lenen cn onemlı yazarlan arasin da Halıt Zıva Uşaklıgıl ve Ahmet Hık met Muftuoğlu dıkkat çeker Daha sonra bırçok yazarın bu dala yo neldığını goruruz Ne kı, gerek Uşaklı gıl gerekse onu ızleyen kımı yazarların oyku mu roman mı yazdıkları tartışıla dursun, Omer Seyrettın'ın bu dalda yansıyan en seçkın orneklerınden bırı olduğu kusku goturmez I urk oykucu luğune katkıda bulunmuş bazı ısımlerı şovle sııalavabılırız Huseyın Rahmı Gurpınar, Yakup Kadrı Karaosmanoğ lu, Halıde Ldıp Adıvar, Reşat Nurı Guntekın, Refık Halıt Karay, Peyamı Safa, Memduh Şevket tsendal, Mah mut Yesan, Sabahattın Alı, Saıt Faık, Orhan Kemal, Cevdet Kudret, Ya^ar Kemal, Haldun Taner, Oktay Akbal, Osman Şahın Çağdaş oyku yazarlarımı/dan bırısı de Necatı Cıımalı'dır Yakın geçmı^te yıtırdığımız Necatı Cumalı 1921 yılın da Horına'da doğdu Hukuk takultesı mezunu olan Cumalı çesıtlı gorevlerde bulunduktan sonra verleştığı Urla da yazarlığa başladı Bu bağlamda şıır, ov Ku, roman ve deneme turlerınde başa rılı çalışmaJar yaptı Kısa zamanda şaır ve ozellıkle oykucu kışılığı one ^ıkma ya başladı Cumalı'nın oykulerı ıkı ayrı bı^emde yansır Her ıkı tur de okuyucuya keyıf verır kuşkusuz Ancak seçım ve tercıh okuyucudan okuyucuya gore farklılık gosterır Bu çerçevedeCumalı'nın "Yal nız Kadın" ve "Değı^ık Gozle" adlı ya pıtları dığer oyku lcıtaplanndan farklı bır ıçerık sergıler Şursel ızlenımlerın ağır bastığı bu oykulerın yanı sıra "Su suz Yaz", "Ay Buyurken Uyuyamam" ve "Zelış" genellıkle yaşamın ıçınde gozlenen "realıte"lerden yola çıkdarak yazılmış oykulerdır Bu oykulerde Kavalalı, Dramalı tu tunculer, Manastır çevresınden gelen toprak sahıplerı, Arnavutluk'un çoban koylulerı ve Boşnaklar dıkkat çeker Bunlar Rumlardan kalan bağ, tarla ve zeytınhklerı paylaşan goçmenlerdır Bunların Urla ve çevresındekı yaşamla n somut ve yalın bır anlatımla sergıle nır Bırıcık mulkıyetlen olan toprakla rına sıkı sıkı sarılan bu ınsanlar yan yok sul yaşamlannı hergıledıklerı çelışkıle rıyle bırlıkte surdururler Bu aşamada kı acımasız ılışkılerın ıçenğını genellıkle katı yaklaşımlar, zaman zaman da duygusallıklar oluşturur "Zelış" de bu tur bır soluklu oyku kı tabı Dort bolumden oluşan kıtap ıçın bır "sevda oykusu" soylemını kullana bılırız Anadolu nunbırçokyerındeeşı ne rastlanacak turde bır oyku BeİKi Anadolu nun başka bır coğrafyasında Zelış, sevgıliM KadıovacıkJı'nın oglu Ce mal tarafından kacırılmaz da hıç noşlan madığı Boşnak Bekırorneğı bırı tarafın dan kaçırılabılırdı Bu kez oyku kana bulanır ve bambaşka bır çızgıyı ızleye rek ayrı bır rotada gozlenırdı Oykude dıkkat <,eken bır başka yaklaşım, Anadolu'nun dıger bolgelerınde de esas olarak aynı ve fakat yontem ola rak farklıdır Evın genç kızının bır ınsan olmadan ote, bır "mal bıçımınde değer bulması Onun se<,me halckı ve sevda lanma ozgurluğu yoktur Ana baba kı mı gosterırse ona varacaktır Bu kımı zaman "başlık" karşılığı olur Kımı zaman da Zelış'ın babası Kavalalı Re cep'ın Bekır'den, Zelıs'ın karşılığında avans para ve yıyecek alması bıçımınde yansır Oyku toplumumuzda zaman zaman rastfadığımız tıplerı sergılerken gerçek vaşamdan kesıtler sunar gıbıdır Nıte kım Kor Fehmı uç kuruş para uğruna valan şahıtlıkten, her turlu aşafiılık ışle re uzatılacak çızgıde gozlenen bır tıptır Rıvakârlık, yalancılık, uçkâğıtçıhk ve yaltaklanma onun doğasında vardır Oykunun sonuç kısmı oldukça guzel, bır o kadar da duşundurucudur Zelış uğraclıkları hdkMzlıklar karşısında, Buradan bır yere avıramazsınız be nı Cemal içerıde lcaldıkça benım de ye rım burası" der (s 250) Zelış'ın bu yı öıt davranışı kalabalığın oluşturduğu nalk vargıçlarını ınsafa getırır ve duru ma el koyarlar Cemal'ın babası Alı On başı çağrılır ve Zelış'ın babası Recep'ın Boşnak Bekır'e olan borcunun odene ceğı sozu alınır Bekır'e baskı yapılıp şı kâyetını gerı alması sağlanır Sonra da bır avukata dılekçe yazdırılıp Cemal kurtarılır Ceza mahkemesının tutanak vazıcısı, yanında hukuk mahkemesının tutanak yazıcısı ıle beraber Zelış'le Cemal'ı go rurler Izmır'e gıdecek otobusun vanın da avııkat Nıhat Bey de vardır Avuka ta vaklaşıtlar Kızın koltuğundakı o kuçuk boh (jjyı gordun mu Nıhat Bey'" " Gordum O kuçuk bohçavı, onların nereler den nasıl kurtulduklarını bır bılsen, kıv metını daha çok anlarsın " (s 255) lster şursel ıçerıklı, ıster yaşamın ıçın den suzulmuş oykuler yazsın, tur ne olursa olsun, Necatı Cumalı Turk oyku culuğunun vazgeçılmez ısımlerınden bı rıdır Yaşadığı çevreye duyarlı kalmış, çevresının gozu kulağı olmuş ve olum suzleştırdığı çalışmalarla farklı ınsanla rın yaşam bıçımlerıne, kavgalarına, aşk larına ışık tutmuştur Onu ozlem ve say gıyla anıyoruz • Zeliş/ Netatı Cumalı/ Cumhurtyet Kıtapları/ htanbul/ 256 s zunde, ozanın nıçın şıır yazdığını açıklar "Ben, şıırle, evrene, evrenle çevre ne açılırım Şıırle, dosta duşmana ko nuk olurum Kurda kuşa komşu olu rum " der Bu yapıtında yakınlarıyla bırlıkte, tanınmış ozanlara, yazarlara, ressamlara ve muzısyenlere sunduğu otuz dokuz şıırı yer alıyor Baymak, oncelıkle Turkçeyı tum ınce lıklerıyle kuilanmayı başarıyor Mevla na'da yureklerımızı paylaşamamızı ıstı yor, onun Anadolu'nun dılınde bır tur ku olduğunu, ınsanlığa nobet tuttuğu nu vurguluyor Guneşe karşı duran çocukguluşunun ayırdındadır Bır dostu, I'urKçenın pe teğınde kovan orneğı gelır Bır oğret men, "gun şıırı soylerken" anımsanır, dı ze dıze yaşar A Rıza Erguven'e selam» gonderır, Neruda, bır yurek, bır şaır, bır şıırdır Necatı Zekeııya'nın ardından yazdığı şıırde uğurlayışın acılarını yan sıtır " sevgı ıle ıç tçe şıtrlerın/ yaslı sttrle rın gokyuzu mavıdır/ sen de sevtnırsın degu mı > hazırandır, paylaşmalıytz/ daha bıi yazılsın \ıırımız çayhanelerde <,aylar demlemrken/senı uğurladık"{s 18) Tanıdıkların kımısı yarıda kalan şıırı bulmakla uğraşır, kımısı "olmedık hıç belkı/ sırası değıl olumıın daha' der Ozan Ibrahım Yddız'a sunduğu şıırın de "doruktakı koltuğun boşluğunu" du yumsatır "gun matmavı/ askt suruklcr şıır yaraudtr bu/ ıçım ağlar ktytda bır ıbrahım var doruktakı koltuk hos ıçım bomboi " (s 26) Ozanın 1982 Temmuz'und ı Tekır dağ'a yolu duşer ve Namık Kemal'ın doğduğu kentten etkılenır () da Namık Kemal gıbı "dıyeceklerını dıyen" yurek lı bır ozan olduğunu vurgular Kasım 1990'da Sofva'da Orhan Kemal'ın anı sına bır şıır ya/ar ' dun gıbı/ hoş(,a kal dıyeceg'ım bugunun oykusundcn acıîar sayıklayadursun zamanın aynauna ve bu yerde karanlığı seyrettım geleıeVtnı bekleyerek ıkı soluk arası hal halır sormadan geceye gıreceğım " (s 48) Ozan, Şukru Ramo'ya sunduğu şıırın de "bı guzel şıır sofrasına kurulduk" derken "Eskı Çarşı"nın hâlâ şıır koktu ğuu belırtır ve şıırın ınsanları sicak kaı şılayıp kucakladığını vurgular Sabahat tın Alı ıçın "sen DI vuruk ceylan/ yeşılı sevdın bır şafak vaktı" der Cahıt Sıtkı Tarancı'yı da unutmaz "utanır guneş doğduğu yerden ter olur çocukların bakısından sır olur otuz bes yaş gozu bağlı goç kuşlart avıldar boslukta " (s 60) "lnsanlığın tezgâhında ışlenmış/ yu reğımız Rumelı " dıyen ozan Osman Baymak, yurdumuzun ve dunyamızın unlu sanatçılarını kendı duygu ve duşunce çemberınde tanıtıyor lyı de yapı yor Kımı kez yureğımızı sızlatıyor dıze lerı, kımı kez de sıcaklıkla, çığıltıyla ku şatıyor • (*) Yaşarlar Dize Dize Osman Bay mak, Bay Yayınları, Prızren Yugoslavya SAYFA 17 Gerçek yaşamdan kasltler fllrsel Menimlep kıt Kutsal muskalar, haçlı zarflar olacaktı Bırleşık htsse senetlerı olmasaydt Sırketımız en hâkımı olurdu / ıktıdar Holdıng ın I kurucumuz ıhtıyaSaygıyla anarız Bır belge îktıdar Holdıng halka açtlıyor1 Çalındt tenekeıer, eğlentıler eğlendıler Kapanın elınde senet, karardı borsa Hâsılı ozet, gazetelerde bır teşekkur rtı Yaşarlar DizeDize HASAN AKARSU Iktıdar Holdıng htsse senetlerı kapışıldt, tesekkurler> CUMHURİYET KİTAP SAYI 628 O zan Osman Baymak, 1954 Prız ren (Yugoslavya) doğumlu Şı ırlerı yanında deneme, eleştırı, oyku ve roportaıları da olan yazarın ya pıtları bırçok dıide yayımlandı "Yaşar lar Dıze Dıze" adlı şıır kıtabının onso