Katalog

Karnından Konuşanın Öyküsü'nde Melville, bütün güzelliğiyle gerçekleşen, sık sık da şaşırtıcı ölçüde yabancı bir dünya yararır. Vahşi yaşamla teknoloji, Hıristiyanlıkla yerli inançları arasındaki hassas dengede duran tek bir ailenin yaşamına odaklanarak Melville kendi mitolojisini yaratır. Karnından Konuşanın Oyküsü bu sabahki gazete haberi kadar güncel olduğu gibi yazarın öylesine yürekten severek betimlediği yerli halkın efsaneleri kadar da sonsuz, uçsuz bucaksız bir roman. ELIZABETH HAND uyülü gerçekçılık, dünyada en çok tutulan edebivar tarzı gıbı gorunııyor bu aralar. Gabrıel Garcia Marquez, Jorge Luıs Borges, Jıılio Cortazar gibi klasik örneklerı var bu akımın: Salman Ruşdu, Angela ("arter, Mark Helprinbuakıma 1970'lerde, 1980'lerdekatıldı: Son sıralarda en çok satanlar arasına giren Arundhati Roy, Shani Mootoo, Laura Esquıvel, Ilaruki Murakami var: Bir de Alice Hotfman, Karen Joy Fowler ve Richard Grant gibi efsaneye yerel bir tat katan Amerikalı yazarlan sayabihrız. Ama son zamanlarda Pauline Melville'in, Karnından Konuşanın Oyküsü kadar harikulade ve ınsanı tedirgin eden bir roman okumanın mümkün olabileceğini sanmıyorum. Geçen yıl Whitbread Ilk Roman Odülü'nü kazanarak, Ingiltere'de bir dizi parlak eleştiri, özellikle Salman Rüşdü'nün kendisinden coşkulu övguler alarak çok çarpıcı bir başlangıç yaptı Karnından Konuşanın Oyküsü. Bu dıırum neredeyse mucize gibi bir olay: bir kitabın gerçekte bu kadar övgüyü hak ederek yayımlanması. Claude LeviStrauss'un Mitolojiler'ine ve Julian Barnes alıntılarına (Artık ensest üzerine roman yazılmayacak. Hayır, çok kötü bir tat bırakanlar bile olmayacak.) bürunen Karnından Konuşanın Oyküsü, kış gecelerini tir tir titreyerek ve egzotık kuş cıvıltılanyla, buğular tüten randevularla belirlenmiş, bitmez tükenmez gecelerin düşlerini kurarak geçireıı Batılı okurların çok sevdiği o tropık Kayıp Topraklar'a alıp götürüyor insanı. Ingılız bir anneyle Guyanalı bir babanın kızı olan Melville, fantastik olan ile gerçek olanı tekinsiz insan ve hayvan kahramanların ya kendi içlerinde ya da dışarıdan evlenmelerini yasaklayan, tutkuyla oliımun sonsuz dramlarını oynayan mitolojilerden birinin zaman ötesi nitelikleripe bürünüyor. Karnından Konuşanın Oyküsü'nde dram unsurlarını, Batılı sömürgecılik kâbusuyla onun yirmincı yüzyıl uzantısında bir ailenin, McKinnonlar'ın deneyimleri oluşturuyor. Çerçeve öykü Rosa Mendelson adlı bir tngiliz kadının öyküsunden oluşu. yor. Rosa, günümüz Guvanası'nda Evelyn Waugh üzerine yazdığı bir tnceleme için araştırmalar yapıyor. (îngiliz sömürgesı olan Guyana'ya kısa ve mutsuz bir yolculuk yapmıştır. Waugh, izlenimlerini "Dickens Seven Adam" adlı öyküsünde anlatmıştır.) Londra'da tanıdığı biri, ailenin bu kişi üzerine sıradışı bir görüşü olabileceğini söylediği için McKinnonlar'ı aramaktadır Rosa. "McKinnonlar'dan birini bulabilirsen sana Bay Waugh'yu anlatabilir" demiştir bu tanıdığı. Olağanüstü; uçsuz bucaksız bippoman sözcügühem anne, hem de teyze için kullanıhf." Çocuklardan ikisi, Danny'yle Beatrice, Wapisiana yerlisi akrabalannın hoşlarına gitmese de, pek aldırmadıkları, "Bazen olur böyle şeyler" diverek geçıştırdikleri rııtkulıı bir ergenlik aşkına kapılır. Sonunda ıcıne düştükleri cılgınlık korkunç oldııöu kadar da kaçınılmazdır da... Avrııpalı mibyoner Feder Napier in yakla•jimı ıse çok şiddetlidir. Melville'in anlatımındaki en çarpıcı yon, yalnızca aşırı duygusallığa düşmekteıı kaçınması degil; aynı zamanda Beatrice ve Danny'ye yoğun bir mıtolojik titreşimle, eski Wapisiana mitlerini kullai iş Danny'yle kız kardeşlerinden birı arasında geçtı. Bunu lııç kurcalanıa san daha lyı Başına ış açabılır Bay Waugh bu konuda nıye yazmadı bılmiyorum. Ama bir şeyler bildiği kesin." Belki de bu, Evelyn Waııgh'nun tarzı olan öykülerden birı değildi. Gerçekten de Ro.sa onun daha çok Oprah Wintrey tarzı bir oyku olduğunu görür. Yüzyılın başlarında "Ozgur düşünceli" bir Iskoç olan Alexander McKinnon, VC'apisıana kahılesinden kadınlarla evlenir; iki kız kaıdeşı aynı anda kaıı olarak alır. Sö mıirgecıler ondan ve genışleyen aılesinden kaçınır: ama onlar kendi ^avanalarında saygınlık kazanır, sayısız çocuklarının vardımıvla McKinnon büytık bir çıttlık sahıbı olur. "O sıralar kimin hangi anneden olduğunu hiç kımse doğru dürüst bilemez. Âyrıca cla Wapisıana dilinde 'mamai' narak, ilişkileri ortaya cıktıgında göğe yukselen çocııkların oykuleriyle güneş tutulmalarını eşzamanlı gören mitleri anlatarak yaklaşmasıdır. Bu öyküyle koşut giden bir başka (jykü de Alexander'ın çocuklarından biri olan Chof'y McKinnon'la Rosa arasında gelişen trajik aşktır. Karnından Konuşanın Öykusu'nde Melville, bütün güzelliğiyle gerçekleşen, sık sık da şaşırtıcı olçüde yabancı bir dünya yaratır. Vahşi yaşamla teknoloji, I Iıristıyanlıkla yerli inançları arasındaki hassas dengede duran tek bir ailenin yaşamına odaklanarak Melville kendi mitolojisini yaratır. Karnından Konuşanın Oyküsü bu sabahki gazete haberi kadar güncel oldugu gibi yazarın öylesine yürekten severek betimledijSi yerli halkın efsaneleri kadar da sonsuz, uçsuz bucaksız bir roman. • Pauline Melville'den "Karmndan Konuşanın Oyküsü" B Afrodizvak kokuları vavan yazar ALİ ANAVARZALI azı kitaplar kendüerini hemen ele vermezler. "Piar" mekanizmalanyla tanınmak onlara yakışmaz. Okurun "aktıf olmasını", özel çabalar göstermesini isterler. Riske girmeyi seven okurlar icın yazılmışlardır. Karnından Konuşanın Öyküsüf*) de bu tip romanlardan... Ya B yımlandıöında Salman Rüşdü'nün de dikkatini çeken bu kitap için ünlü yazar şu sözleri kullanıyor: "Kitap çekici, yepyeni bir ses taratından anlatılıyor. Melville nem zekâya, hem duygulara yaslanarak alışılmamış, duygusallığa düşmeyen, zengin bir uslupla yazıyor. Son derecebuğulu oir öyküyü, soğukkanlı bir baluşla işleyerek, insanın zihnıni aydınlatan bir roman ya ratmış. Onun, son yıllarda ortaya çıkan gerçekten özgün birkaç yazardan biri olduğuna inanıyorum." Peki nedir Salman Rüşdü'nün Melville'de bulduğu "özgünlük"? Bana göre, Melville Güney Amerika'nm Guyana'nın "içsesi"ni bütün renkleri, kokuları, sesleri ve efsaneleriyle anlattığına bizi inandırıyor. Şehvet, korku,' SAYFA 14 CUMHURİYET KİTAP SAYI 599