Katalog

Toktamış Ateş'ten "Türk Devrim Tarihi" E çütler ve bakışlarla oluştuğunu biliyorum. Buna dayanarak söz gelişi Sayın Ateş'in yapıtı incelemeye sunulsa TTK'den çıkacak kararın: "Ders kitabı olarak kabulü uygun görülmemiştir. Ekteki rapora göre gerekli düzeltme ve değişikliklerin yapılrnası...." olacağını tahmin edebiliyorum. "Ekteki "rapor"un en başında ise "Türk Devrim Tarihi" adından "devrim" sözcüöünün çıkartılarak yerine "inkılâp"ın konulmasuıın önerileceği kuşkusuzdur. Çünkü, bizi yöneten, eğitim dünyamıza da yön veren kimi büyülderimiz, devrim" sözcüğünü sakıncaıı bulmuşlar; bunun yerine, pek ;ok parlamenterin ant içerken bile yanış söylemekten kurtulamadığı "inkılâp"ı, anayasal geçerlilikle öngörmüşlerdir. Ulusal dilin bir sözcüğünü sakıncalı sayan; onun yerine, anlamı, söylenişi, yazuışı tartışmalı bir sözcüğü kavramlaştıran anlayışa ne demelir' Bu açıdan bir güvence vermemiz gerekiyor: Adında her ne kadar "devrim" sözcüğü varsa da Sayın Toktamış Ateş'in yapıtında, sakıncalı (!) herhangi bir öğe jktur. Düşünceleri ve yaklaşımlan yaancımız olmayan Sayın Ates, bilim adamı ve öğretim üyesi kımliğiyle Milli Mücadelenin ve Cumhurıyetimizin bir panoramasını, Üniversitelerin Inkılâp Tarihi ve Atatürk tlkeleri progranııyla örtüştürmüştür. l Ders kitapları agmazmda bir ışık Bilgi Üniversitesi yayını olarak çıkan Türk Devrim Tarihi'nin bu yeni (9'uncu) baskısı, biçimi, tasarımı, içeriği, dip notları, yapıta özgünlük katan görsel zenginliği ve "elder" bölümündeki "Söylevler, Belgeler, Yazılar", Kurtuluş Savaşı'nda "Kim Kimdir?", "Basın", "Kuruluşlar", ayrıca "Türk Devrim Tarihi Kronolojisi", "Kaynakça", "Dizin" bölümleriyle okunup incelendiğinde varılacak kanı ortaktır: Türk Devrim Tarihi, ders kitabı iticiliöini akla getirmeyen sıcaldıkta, bilgi düzeyi, Dİlimselliği ve anlatımı ile son derece titiz ve özenli bir çalışma örneği olarak önümüze konulmuş bulunuyor. NECDET SAKAOGLU le özenli bir kitapla somutlaştınlmasının en anlamlı ödüf olacağını onaylayacaklardır. Sayın Toktamış Ateş'i, deneyimli bir v avıncıeditör olarak Türk Devrim Tarin i ni yayına hazırlayıp özgün bir formata oturtan ve görsel zenginliğe kavuşturan Sayın Fanri Aral'ı, üniversitelerde bir yasak savma dersi sayılan Atatürk 11keleri ve Inkılâp Tarihi için olduğu kadar, ilköğretimortaöğretim ders kitapları için de örnek olabilecek bir yayını gerçekleştiren tstanbul Bilgi Üniversitesi'ni kutluyoruz. Toplum dokumuzdaki okuyucu varlığının alabildiğine seyrek olmasının temelinde, başta ders kitapları olmak üzere Türk okuruna lâyık görülen itici, özensiz, kalitesizliğine karşın pahalı kitaplar yatar. Oysa, kitap sevgisini ve okuma tutkusunu okul sıralannda uyandırmasi beklenen ders kitapları, günümüzde kolay yoldan büyuk kazançlar sağlamanın aracı görüldüğünden bunların, asü amacıyla ilgisi kalmamış gibidir. Soruna tarih kitapları özellikle de cumhuriyet devrimini anlatan kitaplar açısından bakıldığında durum daha sarsıcıdır. örneğin, Ali Reşat'ın 1929'da yeni harflerle basılan "Umumi Tarih"i (*) ile sözde aynı konuları içeren zamanımızın bir lise tarihinin karşılaştırılması, ders kitaplarındaki çürüyüşü gözler önüne serer. Türk Devriminin en önemli adımlarından olan yeni harflerin kabulü ile Türk Dili, Türk Tarihi Tetkik Cemiyetlerinin kuruluşu, okul ve öğretmen sorunlan yanında ders kitaplarının da bir devlet işi olarak ele alınması yıllanndan 1940'lara değin; içerikleri, dılleri, görsellikleri, daha önemlisi düşünce ve yorum ufukları açma boyutlan bakımından ders kitaplarının sürekli geliştiği gözlemlenir. O dönemin "Tarih IIV , "FelsefeyeGiriş" Mantık, "Edebiyat"... gibi pek çok lise kitabı, bugün kitaplık larımızın klâsikler rafındadır. Bu kitaplarla aydınlanan cumhuriyet kuşaklarının konuşma üsluplarını, saygın lrişiliklerini, ince elestirilerini, yorum güçlerini, mutlu bir dönemin bireylerine özgü bir yetkinlik olarak değerlendiririz. Bu yetkinlikte, o dönemin öğretmenlerinin, Cumhuriyet'in ilk yirmi yılında okullara verilen önemin, eğitimi ve kültürü ülke sorunlannın başında gören yöneticilerin paylarının.olduğunu da unutmavalım. HasanÂli Yücel'in Maarif Vekilliğinden ayrıldığı 1946'dan, günümüze uzayan yan vüzyılı aşkın sürede ise us uyanıklığı olan nerkesi giderek umutsuzluğa ve karamsarlığa boğan, eski deyimle bir "tereddi" yasanıyor: Eğitim işleri sürekli kan kaybedıyor; öğretmenlik "meslek" olmaktan uzaklaşıyor; cocuk ve genç yığınlannı alamaz durumaaki okullar, temel işlevlerini boşlamalan bir yana, okuma yazma, düzgün konuşma becerileri dahi kazandıramıyor. Bu gerileyişin, okullardaki akım ve tutumların gündemden kaçınlışı kim bilir daha ne kadar sürecektir?(**) Son yan yüzyıldaki onca yanlış uygulamalann bir aymazlık çalkantısında mayalandırılarak 21. Yüzyıla da taşındığı şu günlerde, eğitim işlerini yüklenenler, son elli yılın ders kitaplannı, okutulduklan tarihleregöre sıralayıp önlerine koyabilseler; bilimsel, metodik, pedagojik, dil ve düşünce boyutlu, kaliteli kitapların yerini, saplantılı, dogmatik örüntülü, metottan, pedagojik Ukelerden yoksun, yanlışlarla dolu, derme çatma, bozuk Türkçeli, "para kazanmak" dışında bir amaca hizmet etmeyen yayınlann alışını saptar; tarih önünde bir sorumluluk silkinişi yaşayabilirler. Ne var ki eğitimi günübirük götürenlerin, böyle zahmetll işlere zaman ayırmaları olası değildir. Diğeryandan, "ders kitabı", "kaynak kitap', "yardımcı kitap", "tavsiyeedilen kitap" nitelemcli yayınlann, bu "ayrıcalıklı adlan taşıyabilmeleri için M. E. B. Talim ve Terbiye Kurulu'ndan onay almaları koşuldur. O kurulda görev yaptığımdan, kabul ve tavsiye kararlannın, yazar kimliğinden kitap adına, biçimden içeriğe, dilden görselliğe değin, hangi öl Kitap sevgM Bilgi Üniversitesi yayını olarak çıkan Türk Devrim Tarihi'nin bu yeni (9'uncu) baskısı, biçimi, tasarımı, içeriği, dip notları, yapıta özgünlük katan görsel zenginliği ve "eîder" bölümündeki "Söylevler, Belgeler, Yazılar", Kurtuluş Savaşı'nda "Kim Kimdir?", "Basın", "Kuruluşlar", ayrıca "Türk Devrim Tarihi Kronolojisi , "Kaynakça", "Dizin" bölümleriyle okunup incelendiğinde vanlacak kanı ortaktır: Türk Devrim Tarihi, ders kitabı iticiliğini akla getirmeyen sıcaklıkta, bilgi düzeyi, bilimselliği ve anlatımı ile son derece titiz ve özenli bir çalışma örneği olarak önümüze konulmuş bulunuyor. Kaynak kitaplarda resim ve fotoğraflar birkaç sözcükle tanıtdırken bu konuda da bir yenilik gerÇekleştirilerek yüzlerce görselin her t i r i için ek bilgiler kazandıncı açıklamalar verilmiştir. Üniversite gencleri için hazırlanan Türk Devrim Tarini'nin, her kurumda, bütün öğretmenlerin ve aydınların eli altında, ilköğretim ve ortaöğretim okullarında, halk kiitüphanelerindebulunması gerektiğine inanıyor; bu yaygmlığa kavuşmasını ve okunmasını diliyoruz. • (*) AliReşat, Lise Kitaplan III. Stmf UmumîTarth (tkına tabt)Istanbul, Devlet Matbaast 1929 "Maarif VekâletiMıllî Taltm ve Terbiye Datresi'nin 20/6/1929 tarih ve 1440 numaralı emnle ıkinci defa olarak 3000 nüsha tab'edilmistir." (**) Türkıye'de, son ellıyıllıkeptimin, ders kitaplartm da ilgtlendtren "ıdeolojık" serüvenini öğrenmek ısteyenlere, Ismail Kaplan'm iki önemli çaltsmasım salık verebıliriz. Türkiye'de Milli Egitım Ideolojtsi, Iletişim Yayınlart, Istanbul, 1999, Türkiye'de Devlet, Eğitim veldeoloji, Siyasal Kitabevı, Ankara, 2000 Tanb öğretimi, tarih bilinci, tarih ders kitapları konusunda ise Tarih Vak/ı Yurt Yaytnları'nda çıkan şuyapttlar önemlidtr: Etienne Copeaux, Tarih Ders Kttaplarında (19311993) Türk Tarih Tezınden TürkIslâm Sentezıne (Çev Ali Berktay) Istanbul, 1998;Salih Özbaran (hz.\ Tarih öğretimi ve Ders Kitaplan, 1994 Buca Sempozyumu, Istanbul, 1995; a.y. Tarih, Tarıhçı ve Toplum, Tarthtn Çağrıstmt,. Doğast, Tarihçilik ve Tarih Öğretımt Üstüne Düsünceler, Istanbul, 1997, Ilhan Tekeli, Tarih Bilinci veGençlık, Karşılasttrmalt Avrupa ve Türkıye Araştırması, Istanbul, 1998. " CUMHURİYET KİTAP SAYI 574 OzBnH bir çalışma I stanbul Bilgi Üniversitesi, ilk ders kitabını, Batı dünyası üniversitelerinin vayınlannda gördüğümüz standartlarda yayımladı: Sayın Toktamış Ates'in 19791998 arasında 8 kezbasılan Türk Devrim Tarihi'nin bu yeni baskısı, kanımızca, kendi alanında bir aşamadır. Kaynak kitap ve ders kitabı sorunlannın yaşandığı bir ortamda özel bir üniversitenin, kitap sıcaklığını her sayfasında yasatan bilimsel yapıtlann Türkiye'de de başarılabileceğinı Türk Devrim Tarihi ile örneklendirmesi alkışlanmaya değer. Sayın Ateş'in yapıtının önceki baskılannı okıımuş olanlar, bu yenisini incelediklerinde, bir bilim adamı ve yazar için, yıllarca sürdürdüğü titiz çabşmasının böy Kabul ve tavslye kararton SAYFA 14