Katalog

Kapak konusunun devamı. *" leri, deneyimlerle ve genel bilgilerle olu^iurulıır. Toplumsal etkinliğin ya pay örgenlennin dizgesi olan reknik, noylc çıkınıştır ortaya. Yani, teknik, üretün güçlerinin bir parçasıdır. Toplumun doğaya ne dcgin egemen olduğu, bu parçanın niteliğiyle ölçülür. En köklu ve önemli olanı, "üretim tekniği"dir. Üretim sürecınin sınıflamasına göre, gelişim tekniği ve üretme tekniği gibi öğelerini içerir. Üretim tekniğinin tabanı üzerinde, askcrlik, araştırma, tüketim, iletişim, ulaşım, yönetim, vb. teknikler oluşmuştur Bu gelişim, iki yolda ger çekleşmiştir. Birincisi, insanın teknikbilim (teknoloji) alanındaki erkinlikleriyle başka etkınlıklerinin makineler, aletler, araçlar, otomatlar, vb., içinde nesnelleşmesidir. Ikıncisı, doğa guçleriyle süreçlerinin teknikbilim sureçlerine dönüştürulmesi yoludur. Teknik, bir dönem, bilime önderlik yapmı^tır. Bu, bir gereektir. Sanıldığı gi bi, Sanayi Devrimi, ilk başlarda, pozitif bilimlerin katkısıyla gelişmedi. Bu devrimin yapıcıları, zanaatkârlardır. Dokuma alanındaki tıinı önemli gelişmelerde, bilimin hiçbiı yenı ılkesı kullanılmamış tır. Gelişimın önemli yönü, yeni bir toplumsal oğenin doğuşunu haber vermesidir. Birikmiş ya da ödunç alınmıs, sermayeleriyle, zanaatkârlar, üretim sürecini değiştirmekle kalmamışlar, uretimi yönetmeye de başlamışlardır. Marx, bu durumu, "gerçekten, devrimci bir yordamla (tarz)", zanaatkârların kendilerini çalıştıran tüccarlara karşı savaş açmalan diye saptar.(2) Demiryolları, kömür madenciliğinin bir ürünüdür. Makine, tekerleklerin üzerine konmuş, lokomotif yapılmış,, kömürler taşınmıştır. Başlangıçta, Wat'ın motoru kullanılıyordu madenlerde. Bu motor, pahalı ve ağırdı. Bir kömür madeni ocağının itfaiyecisinin oğlu olan makinist Ceorge Stephanson, 1829'da, egzoz buharını, bir bacaya vermiş ve ateşi körüklemiştir. "Atları geçecek yeterli giicü bulmuştu".(3) Bir rastlantıydı bu, ama zanaatkârlar, üretim sürecinde, böyle rastlantılarla, yeni araçlar denemişlcrdir. Bu adamlar, ya hiç eğitim görmemişlerdi ya da çok az öğretim görmüşlerdi. Cıenellikle, usta çırak ilışkisiyle yetiijmişlerdi. Bramah deftirmenci, Murdock'la Stephenson makinist, Novcomen demirtiydı. Bılginler, bunların vaptıklannın temel ılkelerini kavrayabilmek içın, once bu zanaatları ögreniyorlar, sonra araştırmaya başlıyorlardı.(4) Kısası, teknikle bilimin gelişmeleri, sıkı bir bağ içinde olmuştur. Giderek, bilim, tekniğe önderlik etmiştir. Teknik, Marx'ın deyişiyle, nesneleşmiş genel bilgi gücüdür. Tekniğin toplumsal içeriği ve yonu, toplumun üretim ilişkilerince belirlenir. Bu yüzden, teknik, ilişkilerindcn yahtlanarak tek başına ele alınamaz. Tekııiği, bılimsel, toplumsal ve üretim ilişkileıınden yalıtlayanlar, onu, toplumun sıyasal orgütlenme biçiminden ayrı olarak düşünüyurlar ve tek yanlı abartıp "teknikçilik" (teknısizm) diye bir kavram oluşturuyorlar. Bunun, tarihsel özdekçilikle (materyalism) bir ilişkısi yoktuı. tnsan emegi var oldukça, insan, umarsız biçimde "teknik"in elinde oyuncak olamaz. Sanayi toplumunun kuramsal temellerinden birini oluşturan teknikçilik, tarihsel özdekçilikle bağdaş tınlamaz. ABD'lı Veblen, siyasetçilerin tutukluk yapmaları dıırumunda, nükümetleıin, teknokratlara buakılmasını öneriyor. Son aylarda, Türkiye'de de, Veblenci görüşler ileri sürülüyor. Bir yanlış da budur. Bu düşunceleri ileri sü renler, "teknik yöneticiler devriSAYFA 4 Niçin Marx, Hangi Marksizm? Server Tanilli yine tarttştıracak: Değişimin Diyalektiği ve Devrim Karl Marx. Marksçılık öldü dlyenlerl utandırmaya devam edlyor. mi"nden söz ediyorlar. Bu akımın en büyük şakşakçısı, Buraham'dır. însanı "makine kölesi" sayan bu kuram, bütün dünya işçilerinin yeni örgütsel bağlar kurmasıyla yenilecektir. Server Tanil li, bunu kanıthyor. Teknik ve teknokrat, açıkça görüluyor ki, dünya kapitalizmüıin buyruğundadır. Tek kurtuluş yolu da, yeni dünya düzenine karsji bir savaşım yöntemi geliştirmek ve sınıfsız toplumu kurmaktır. Yeni dünya düzenı, buiun dünyada, emperyal devletlerin doğı ultusunda, insanı yoksullaştıran bir üretim ve değiijim ağı kurmuş ve ulusal devletleri ortadan kaldırmı^tır. Dünya emekçileri, bu ilişkiler ağının parçalanması için ye ni bir orgütlenme bıçımi aranıak zorun dadırlar. Yapılacak iş, uzun süreçte yapüacak savaşımı orgutlemektir. Marx'ı yineleyerek papaganlık yapmak, yeni dünya düzenine dıştan bakmaktır. Marx'ı, yeniden okuduğumuzda, yeni dıınya düzeninin özünu kavramakta zorluk çekmeyiz. Ancak, dünyayı değiştirmeyi amaçlayan Marksçıhğı, değişmeden yinelemek, onu dogmalaştırmaktır. Marksçılık, inakçılığa (dogma) karşıdır. "Marksçılık öldü," diyenler, onu insan doğasına aykırı buluyorlar. Marksçılık, dunyayı değiştirmeyi amaçladığına gore, Marksçılar, insanın doğasını da değiştirmek zorundadırlar. Kaldı ki, insanhğın evrensel barışa ve gönence kavuşmasmı sağlayacak bilim sel içerige sahip tek öğreti, Marx'ın öğretisidir. Marx, ozdekçi dünya ve tarih anlavışıyla, kapitalist üretimin gizinin artıdeğerde yattığını kanıtlarnıştır. Bu görüş, bilim yasası olmuştur. Ödenmemış emegi yadsımak olanaksızdır, Şimdı vapmamız gereken ış, yeni dünya düzeninde, toplıımsalcı üretim biçimine geçişin geleceğe yönelik yollarını araştırmaktır. Marksçılığm çöküşü olamaz. Sovyetler'in yıkılması, küreselcilere dayanak oluyor. üysa, "Sovyetler'de kurulan düzen, Marksçı dünya görüşünü ne değin yansıtıyordu" sorusunu irdelemek, kimsenin aklından geçmiyor. Server Tanilli, yapıtında, şunu kanıthyor: "Yeni dünya düzeninin üretim ilişkilerinin değiştirilmesinin özdeksel (maddi) önkoşulları vardır. Bu önkoşullan örgütleyecek toplumsal güçler de bulunuyor." Öyleyse, yeniden savaşımın orgütlenme biçimini araştırmalıyız. Bu cangıldan, ancak, böyle çıkabiliriz. • (1) Habermas Jürgen, Aprees Marx, Fayard.Paris 1985. (2) Sır W. Ramsay, The Life and Letters of Joseph Black, London 1918. (3) S. Smiles, îndustrial Biography, London 1908, p. 15. (4) M. Dobb, Studies in The Development of Capitalism, London 1946, p. 123. Değişimin Diyalektiği ve Devrim/ Server Tanilli/ Adam Yayınlan/ 2001/ îstanbul. / 292 s CUMHURİYET KİTAP SAYI J 610