Katalog

Noah Gordon, "Hekim'deîbniSina ve dönemine bakıyor İsfahan'a. bilnive volculuk Noah Gordon, 11. yüzyılın başlarında karanlık çağlarını yaşayan Avrupa'dan bilgelığin kaynağı Şark dünyasına yapılan zorlu bır yolculuğu anlatıyor romanında. ZERRİN TAŞPINAR "11 yuzydda Londra'da başlayan bır vaşam, bdgının peşı sıra Doğu ya doğru vapdan uzun bır yokuluk " HEKlM ad lı kıtabı, bır tumceyle tanımldmak gere kırse boyle sovlenebdır Ancak, bır duğ meyle bılgıye ulaşabddığımız bır çağda bdımsel bdgının sureklı aleyhımıze kulla nıldığı kuresellesme kıskacında, "bdme nın hıçbırşevı değışrırmedığınr dusune rek yaşadığımız umutsuzluğu aşacalcsak as,mak ıstıyorsak, Hekım bue pek çok s,ey oğrctıvor Gerçeğı gerçek dıs,ına tas,ıyan bır bılgı lendırme bombardımanı ıçınde yaşıyorıi7 gunumuzde Duny anın her koşesın den bue ulaşan gonıntıılcrlc, ınsana ılış kın her s,eye yabancdas,aıak kendımıze de bevnımızın giderek dolduğunu du yumsuyoruz Bırbırıne eklenen s.ırsıcı olaylar ardı ardına gelen ıtıu dalgalaı gı bıkıyıdatutuyorbızı Yaşamınıçındeol duğumu/tı sanarak ya^amın kıyısında ıtıle kakda tutunmava çalışıyoruz Boylesı acımasız bır seruvende, Noah Gor don'un vazdığı ()ktav I tıman'ın ddımt ze çevııdığı Hekıın adlı roman sarsıvor, soıunlarııni/ı on yuzyd ontesıne tasjva rak, bılgı ınsan ılıskısını yenıden kurma nun yolıına çevırıyor yımımuzu Romanın kalııamanı Rob ] bağnazlı gın hııktım sutdıığu tngdtcrc dt, lıavatta kalmava çalıs,dn bıı auenın ılk çoıuğu dm Bııvuktopraksdhıpleıının eınekçı leıın vekoleleıın Londra sında "Oyd ın sardar Fanıı ıçın ağu bıı yukoluştuıııyor laıdı urunıın /aıara uğraması zor gunler getırmı^tı Nathanael (Rob I nınbıhası), doıt ıvdan berı hıç para kazaııaıııamı^tı karısının zarıf nakıs, ısleme veteneğıvle ge unebılnoılardı \ ıgınlaı basjaıınage fen fclakcllftın soıumlııluğunu vıknıak için kcndı ıçlerınde suçlu aıamaktadır Hastalar sokaklarda olnukudır, çunku "sadcee sovlular ve zengın uiLcarfar bır doktorun pahalı hı/metını salın alabdır lerdı Kılıse, suadan ınsanların tedavısı nı Iann nın ışleıını. kdtışıııak olarak goı mektedır Hıusiıvan dm adamlaıı Mus lum ın tıp okıılıında oktıyanlaıı, bdgısını, hasta ıvılcsjtıınıe vetuıegını ıımursama dan purpercstkrk ıs,bırlığı vapmaklasuç lar Sıvıl tuplunı oı gutlen mcslck lonca laııvlasınırlıdır onlaı daııveleııneveuve leıının aıleleıınt kuçuk merhamu kırııı rılaı ı dağıtmak ve eenaze kaKlırmakla çerçevesı çi/ılmışbırgorev usduımış.tır1 Av rupa'dakı laht kavg.ıl ın krallan, kuçuk ınsanların sorunlarıyla dtfdenmeyecekka daı meijgul edıvordııt elhette Boylesı bır larıhın ıçinde Rob J , annesmı ve babasını yırırır Yoksul ve kımse sı/ kardesjerı bır aıada tutmava gucu vet meyen toplum dıı/enı elındın gelen tek seçeneğı sıınaı ve çocuklar aılelere dağıtdıı Rob da ç tlışmak ıızeıe gezgın bır berber hekımm vanına verılır Toplumu tanıma o gıınlerın hekımük vontemlerı hastalıklar aci çeken ınsan, ınsanı anlama, kısata oğrenme doııunı baslamıstıı çocu ğun RobJ de bırlıktt okur da oğren meye basjar llaçlaı pışııden vemekler halkın ılgısını (,ekmeK ı^ın geliijtırden hokkaba/lıklaı taııkatlaı.gıvsdergıbıay rıntdaıla kuçuk bdgılcrle, bır (,ağı (,ok yonlu kavıadıgıııı sezeıek, romanın kahSAYFA 12 ramanı olur farkına varmadan Bu de ğı^ımde, bılgıye ula^manın tauina, yetınmemenın hu zursuzluâu ekle nır Savfalaroylesıne hızla akar kı elı mızden kıtabın ka kn goıuntıısunun ılk anda verdıgı ur kuntu veıını bıl ıılgı lenmenın e^sız kevhne ve dun hugtın ko .•vıır nubiında ı^sel tartışmava bırakıı Berber nekımın vanında hast ıları teda vı etmeye baîjlavan Rob } , ıyı hekımlere o/gıı bır vetenegının oldıığunıı anlamıi; tır Kardeîfknnı bulmavı, onlaıı kııtak lamavı ııe kadaı îbtıyorsa, ger^ek bır h< kım olmak n,ın dt o kadaı buvıık bır ıs tek duvınaktadır artık " Avcunun i(,mde kı bıı ınsan luhuna bankı bıı «,akıl taşıy mısgıbı dokıınmak Bır ınsanın kavıp gıt meKtı. oldugunu hıssetmek ama kendı cv lemıyle onıı gerı getırmek1 Bıı kıal bıle bovle bır guce sahıp değddır" duşunccsı, butun benlığını ele ge(,ırnııştıı Anne ve babasıııı <,ok eıken vıtırmış, bu nedenle kardeslerı elınden alınnıı^ ı,aresızlığı vu reöuıde taşıvan bır ^ocuktan daha ıyı kıın anlayabılır hastaların çektığı atıyi' "Olumle gerçek bır mucadele ıçıne gır mek îynde uvanan bu ve nı ve rahatsız cdıtı duygu lar onu kııııı zanıan <.oşku ya boğııyor, kımı zaman da atıvı andııan bır şey hıssedıyordu " Rob J , ınsan bedenını h ısralıkları tedavı von temleıtnı anlatan kıtapla rın \ aılii»ını ogtenıı An cak bu kıt ıpl ır 1 ırs^a ve Aıapcadıı Bu vetmezmış gıbı duny anın cn uıılu he kımı Ibnı Sma ve nnıın ders vcrdı&ı tıp okıılu Musluman nır ulkededır Usttlık kdıscnın hı^mın dan koık ın Muslıımanlaı, Hıııstıvan ogrencı kabul etmemektedır Yalnızta IbniSına Yahudder ve Musluman larogicnım gortbılır buokull ııdı Kob J kcndısıne dayatılan bıı gtıı,Lgc vcnıl meyccek, bılgıve gıden volıı kenılınu <v gu yontemlerle a^mava calısat aktır I ıp kı, orta<,ag Avıupasınua okuma va/ma oğıenmek, bılgıye ula^mak n,uı lahıbelı ğı se<,cn ve du^unıeleı ıvle bugıın bıle bı zı ııvaıan fılozof k.ıdınlaı gıbı Beıbct den ba/ı hasialıklaıı sağaltnıavı ogrensc de o bdımsel bdgıvc kar^ı davanılma/ bır a(,lık dııvan lıdgiye ıda^manın onunde engel kabul ctmeyen genı, bır adamdır ar tık Insanın avdınlıga vurumesı ıçın, onct ınancının o/gurlesmcsı gerekmektedır Inancın bııtakun ıbatlet şekdlerı vc her davranısı kısıtlayan vasaklaı olmadığını ^ozmekle ataı ılk adımlarını Onun cen netı, hastaların <,aresızlıkten kıvranmaya tağı, uımıtla vuzııne bakan gozlen geıı çevırmeyeLegı bıı verdır O,ınsanlarabo% umutlaı ve boş ınan^lar dağıt.unavacagı nıbılcıek,vuıegınıhu/uravesonsu/mut luluğa kavu^tıırma ısteğıyle duşeı vollara Bır ıoman kahıamanı olmaktan (,ıkar tıım kımlıgınden soyunuı ve bu avdın kımlıgıne buıunur Bılmek ve bılgısını pavlaşmak gerektıguıe ınanan bıı ının ce saretivle zırhlanmıştır Rof> ) ık uzun bır yokuluğ.ı haslar okuı Uzun ve zevklı bır yokuluktuı bu Yol U7erındckı Avıupa ıılkelennı on bı ıınu yu/vıl harıtasında , kervan duzenle tak bu yargı, onun bılgısını dışlamak de ğıl, dının vasakladığı deneylerı yapaıak genı^letmek bılmevenı bılmeye yonelmek anlamına geLr Roman, çarpıcı oykulerle surerken, RobJ 'nın eleştnelbakışı, okuru hep uyar maktadır Romanın Doğu'da gecen bolumleıını okurken, bır Doğu Batı kıyaslaması yap rını, Yahudderın tıcarettekı başardannın sırlarını, ınsanları yola çdtaran nedenlerı, mamak olası değd Bu kıyas sonunday sa, Doğu'da bdgı ve bdgelığın varlığı, dı beklentderı ve aşklan, Rob'un zorunlu nın baskısıyla karanlık çağını yaşayan Ba olarak kendını değı^tırmesını, farklı bır tı'daysa, o kırh ortunun altında cardanma kulturun bu bıreyı olabdme (,abalannı ya calışan demokrasının ve hukukun so okuyarak, bddık bır (.oğrafyaya gelır ls lukları duyamsanıyor tanbul, Rıze, Erzunım, l^dır, Karakose, o Kıtabın butıınundevse, bdımın onunu ydlardakı yuzleıiyle, bazen tıcarer dışkılekapatan her yasağın egemenlık adına ya rıyle ınsanlanvla karsihindadıı Hos bır pılıyor olması, tarıhın neı alanmda ve her seruvenın ortağı olmak gıbı bır şevdır bu donemınde, buyurganlann bırbınne ben Rob J Sel^ukluların yoııettığı toprak /edığı gerçeğı, seruvenın altvapısını oluş lara ula^ır sonunda Oradan bağımsız turuvor Romanda aşk da var elbette Isfahan topraklarına gıder Değışen coğ Aşk, ınsanı olume goturecek kadar tııt ratvavla bırlıkte yenı kulturun kullanuı ğı hammaddeler bu coğralyanın florası ve kuyla yaşananından, vol ayrımında vazge larklı canldar buyuk bır anlatım rahatlı tecek denlı bdge yanına kadar, farklı tat öı ı^ınde katılır ya^ama Kıtaptakı tum farıvla suruyor roman boyunca "Ruhu bılgdeı yetı geldıkçe kullandaıı onemlı nun kabul ettığı tek baba tbnı Sına" olan ayrıntdardır ve oykunun gu/ellığını arttı RobJ , kardeşlennı bulacak mısı>rusunun ıulaı Oykuyu du^sellıkten ı,d<.aııp, oku vanında, bdımsel bdgının anlamı, mutlıı ru bır cağ gerı,eğının ve dunyanın kultur luk, ınsanın bdgıve ula^mabinın vasaklan zengınlıöının ı<,ıne buakan bu bdgder, kı masıyla açdc şıddet arasındakı benzeılık, tabın (,ok kolay okunmasına kar^ın, dık yazarın sureklı sorgulattığı konıdar Ay katlı bır okura, <,evırının ne kadar ?or bır dınlanma duşuncesının tersuıe ı,evıddığı rs olduğunu hatırlatır dunnadan Oktay bır sure<,te, Noah Gordon, bu çok onem Ltıman, bdın(,le seı,tığı sozcukler kadar, lı yapıtıyla bızı duşunmcye, nereve doğru bdgderınkaynağınaınmesıvegeıektığın gıttığımuı sotgulamaya çağırıyor de uzmanuıa danışmaktan kaçınmama Bıze yanıtlamarnız ıcın bıraktığı soru sıyla da bıı 7or ışın ustesinden kolayca larsa, On bırıncı yuzyuda bdgının ve bd gelmiij ge lığın coğraryası olan Doğu'nun.şımdı neden bdgısulığın, bağnazlığın, uretım (, evırının ba^arısına değınmeden geçe sızlığın vatanı olduğur1 Bdınıı bır zaman medığun roman, kahramanın Isfahan'da lar onemseyen bu toprakların, %ımdı Ba îbnı Sına'nın yonettı'dan bılım, bdgı, teknolojı ıthal eder, zen tığı okula kabul edd gın hastalarını sağaltım ıçın, bır zamanlar mesıvle surer Manastanesı olmayan Avrupa'ya uondeıır ha rıstan.bdgıyı arayan lenasdgeldıği'' Bu genye gıdışın nasıl vc ınsanın, her guçluğu ne zaman patlavatağir1 Icknoloıının, na yenerek vardığı yer sd bır tersıne sılaha donuşeceğı kavgısı ısc dır Doğu'da bılgı nukleerbomba patlatdııken sevını, goste vı ve bdgelığı bulan rderıyapan bunubıı havaı fışek deneme kob J Musluman sı gıbı alkıs,lavan bır halkın goruntusuvle, ınancını da sıyasal îslamı da, yasağın belkı de en buvuk soııı ışaretı olarak can çekıcdığını de, dost lanıyor belleklerımızde Rob I , bugun lugun eşsız duygııla vasjasaydı, bdgdenmek dah ı ıvı bıreğııım rını daburadaogre almak ıçın neıeye gıdeıdı soııısunun va iK(.ektn ()nbırva tıılı bde, ubtunde ozenle dıırrnamı/ gtre sında tıpogıenmeye ken bır değışımı goslerıvoı bıze basjayan Ibnı >ı Okuıu Hındıstan ı kadar goturen, ta na'vı, unlıı cerrah nıklığını, veba salgınlaıından savas vaıa Ll C oucanı'vı, Şah laıına, halklaıın vaşam biçiınk'nnckn av Ala el Davla vı nu kırı kımlıklcrın duygulaıına taşıvan 10 rada ranıvacaktır man, lektanrdı dmletı hıçbıı ınanca sav gısı/lık vapmadan, loplumlaıın vabamına Romanın kahıamanıvla bıılıkte, değı vansıvı^ biçimıvle \e çoğu kt/ dc ULT dı ijikkultutleıedıskın pek ı,ok ^evo^renen nın kendı kıtabından alınmı^ sozcukleı le okur o tdrıhtuı vuz vd oncesınden berı degerlendıııyoı kıtabın en etkdevıcı bo Bagdaı ta tıp okıılu oldugunu Ioledo lumuyse, alışdagelmı^ nıutlu son lanımı Akadcmısı ndckı Bılgı Lvı nın varlığını nın altust edduıgı savtalaı ()vlesınt us Kahııe dekı bırkat, vu/yıllık tıp gelene&ı nı bu kentlerın hepsındevarlığını sıırdu talıkla yazdmı^ veovleduvaılı I uıkt,eles, len buvıık kutnphanelerı, onemlı bdgın tırdmış kı huzur ve mutluluk tanımları ın lerın vapıtlarının adlarını, ıçerddenne ıhij sanın vureğını hu/unk dolduruvoı kah kın ınuçlatıyla hatırlar ya da oğrenır ramanıylabıılıkteya^adığımı/stmvenın dıngın bır tLkduzelığe donuseeegı kavgı Bılge ve hekım Ibnı Sına, ete kemıgt sı değd, vazarın roman bovunca aktardı burıınmuş buımledır Ibnı Sına ve El gı bılgılerın bıteceğı kaygısı bu huznun ( oucanı, /aaflarıyla bılgderıyle, halkla kaynağı ramdaosavfalaıdaRob} olu butıınlesmelerıyle va da avkırdıklarıyla, vor okur Tıp bdımıne hıç dgı duyınasa kıtabın haşarılı tıpîemelerının doruk kı da, bıı hastane açma dıışlerı kurmasa da, şıkrını olustuı ur Ibnı Sına, on altı yasın da kendısınden ya^^a buvuk o^rencılere RobJ 'nın yaşamında sona eıen ^evleı o ders verecek kadar nasıl olgunla^mı^ba, anda okuıun vasamında da sona erıvor gen<j karısının â^ığına oylesıne bılgece I îekım, bır yoltuluk seruvenı Doğru davranır loplumsal kurallar i(,ıni>e ijoy bdgıye ula^ma çabası ve çağlar oncesın le dıyceektır Insanlık vahşetın çok uzaden çağımızı sorgulatan bır roman Bı gında değd, kurallara uygun olarak yaşa zı, gazete yazarlığı ve bır tıp dergısınde rnası gerekıyoı Aksı hakıe kendı hayvan edıtorluk yapan yazar Noah Gordon'la sal vapımızın ıijine gomulup yok oluruz " tanı^tırdığı, lomanı rahat okunan bır dıl Rob ] 'nuı bdımsel bdgıyle aydınlanmı^ le ve ozenle çevırdığı ıçın Oktav btıman ı genı, bılıntı sağaltım yontemlerınde dın kuduyorum Noah Cyordon'un yazmakta sel kuıallartn ve ınsanların genel ıradebi olduğu, belkı de bıtırdığı, Hekuıı ın de nın dışına çıkmayan bu buyuk hekım ve vamı olan lomanı da ddımı/e kazandır bdgın i(,ın, deıleyen /amanda ^u yargıya masını merakla ve heyeLanla bekledığımı varataktır "Hekımlerın Fıensı çocuklueklcmek ıstıyorum B gundan ıtıbaren ıçınde yetıştığı dınsel ınantjları de tıp bılımı arasında sucışıp kal Hekitn / Noah Cordon / Çevıren Okmış yaijlı bır bılım adamıydı sadece An tay Etıman / Yurt KıtapYayın / 735 i CUMHURİYET KİTAP SAYI 610