Katalog

I CAPAIM Jose Hierro/ Şiirler/ Çeviren: Ayşe Nihal Akbulut 11 Böyle boşalır kişinin ruhu. Böyle arınır ağusundan. Dinlenir, dert dökcrek taşlara, esen yele. ÇokGeç Artık geç kaldık. Zavallı ellerimizi siirmeTk istemiştik tansığa. Artık geç kaldık: Biliyoruz. (Ne yaptığımızı bilmıyorduk.) Artık yollar kapandı. Kapandı artık Yollar. Yollar artık kapandı. Hiçbir şey istemediğinde artık, her şev senin olur. (Çember bütünıendi. Kuşatıp kapattı bizi, uınarsız bırakıp, kendi ıçine.) Kibirli melekler. Gözü kör melekler. Lanetli melekler. Artık geç kaldık. • Yeni doğan dünya sönmekte. Artık yollar kapandı. Kapandı artık Yollar. Yollar artık kapandı. Hiçbir şey istemediğinde artık senin olur her şey. Aleve diktim gözlerimi. Kim buyurdu bize ellemeyi ateşin kor gözünei* Gözlerinle alırsın atesi. (Kendi evlatları bile ateşe el süremez.) Artık yollar kapandı. Biliyoruz. Duraksız düs Kesildi birden. Knpanoı artık vollar. Terk edildik, köprüler kıırduk bir candan ötekıne Beden de atmak istedi sonsuz safrasmı. yenik düşenle bir ycnen Yağmur gözlerin var: Gözlerinı görüyorum. Düs görüyorym, ama artık aldatıyorum kendimi düşlerimle. Yağmur gözlerin var, sıcacık ve diri bedenin. Gençlik geçecek çürüteretc içinden seni. O zaman, canın daha çok cana kesecek, atcş küle dönecek: Hiç işitmedin mi? ölüme değdiğini yaşamın? Kaçtım kilometrelerce uzağa buradan, yankıların tepeleri tanıdığı, anıların yaralamadığı yerlere. Karşılığında bedenini alana Canını vereceksin orada. Gözlerinin üstünde, olanca yıldızı gökyüzünün. Soracaksın neden yaptığımızı bu yaptıklarımızı. Hışırdayan başaklar beleyecek düşlerini. Ta içimde arıyorum veni bir çıkış yolu. Kim doğru yoldan gider, Vıaksızlık yapmışsa? Hangi insanm ağzından çıkabilir şu buyruk: dur, esme yel geri gidin. dakikalar; ya da diril yeniden, ölü beden? Atıvermiş bedenim kendini, yaz mevsımi, senin sırtına, yağıyor etime altından oklar, sıcacık ezgiler, kırmızı şaraplar, karanlık dibinden yükselip tasan dizemler. (Vapışmışım toprağa işitiyorum hepsıni.) Aman, çağır türkünü, türkücü! Anla hepsıni! Hepsine git, hepsinin özdeği ol, bilmek için sonsuza dek: Asla yalnız kalmam yalnız kalsam da ben yaşamla yapayalnız. CUMHÜRİYET KİTAP SAYI 5 6 3 ...Zavallı ellerimizi/sürmek istemiştik/tansığa" teli gibi titreşir. Ama sonra esnek gövdesi pekleşir, etisertleşir; kökü güçlenir; tacından olur sonbaharla ve karla; yeşile bürünür mutlu ilkbaharla. Ama aynı ağaç değildir artık o. Başka yeller ırgalar onu. Başka esintiler ister alnını serinletmcye. Ama aynı ağaç değildir artık o yoktur geri dönüşü. Ağaç kendisi bılmez bunu. Aldırmaz ölümün yüzüne. Zatnanın uvkuya daldığı kıpırtısız gövdesi üstünde gençliği türküler söylcr ona kulağı okşayan türküler, kollarında beler onu, yeşil dallarmdaki simden tellerı çalar. Ama aynı ağaç değildir artık o yoktur geri dönüşü. Karayel 1922 Madrid doğumlu îspanyol ozanı. 1998 yılında Cervantes Ödülü'nü aldığında Manııel Vâzcjuez Montalbân, I Herro'nun bu ödülü direngenliği ve toplumcu şiiri sayesinde kazandığını ileri süren eleştirmenlerin bu görüşüne karşı çıkarak ozanı yalnızca toplumcu olarak nitelemenin biı> indirgeme olduğunıı beiirtiyor ve Jose Hierro'nun, Blas de Otero vejose Luis Hidalgo ile birlikte, yapıtlarının prometheus tavırlı başkaldırı niteliğinden dolayı, iç savaş sonrası Ispanyol şürinin sacayağını oluşturduğunu söylüyor. Montalban'a göre, bu ozanlar ülkelerinde o devirde yürürliıkte olan Franco rejiminin tiksinçliği karşısındaki insanlık durumunu tanıyor, diişünüyor ve dile getiriyor, can çekişen bir çağın tanıklığını yapıyorlar. Bir başına kalmak 1. kezyenıden doğan Vtctor jose've Her şcyi kavrayan gizi herkestcn iyi anlayacaksın; ama yeryüzündc nep yalnız kalacaksın. Ölüp ölüp dirildin iki kez. Nice yüce bilim koruvacak gözlerini. Zanıanı bileccksin hiç kimsenin bilmedigi gibi. Yüzünü göreceksin güzelliğın: ama hcp yalnız kalacaksın. Her şeyin uzaklardaki cennetine çekilışıni izleyeceksin ibretle. Yeryüzünün nabzını; ekim ayı yaldız yaldız soymaya başladığında onu. Her iki ölümünde de kufağına çalındı gündoğumsuz ezgiler. Nasıl söylenecek türkülcr gözlerde parıltılarla! Ve gözalıcı ateşinle tutuşturmak isteyeceksin yeryüzünü. Anlatmak birilerine kendini: ama hep yalnız kalacaksın. Romans Once, gümüşten bır tanyeri. Şpnra, kızıl bir günbatımı. Once, kimsecikler yoktu. Spnra, biz vardık. 'Once' ile 'sonra' arasında baştan sona deli dolu düş. Ekmek ve ^arap zamanı. Sonbahara dönen yapraklar. Kaskatı altın kafatasları biriktiren öğle üzerleri. Kendini koyyermiş sular. Güneşler kör gözlü. Gizemlı esintiler. Ağır ağır dönen kuşlar titrek kayaklar üstünde hüzün birikmekte omuzlarımıza yüklenmeye bizim. Sürgünde yaşayan can. IJzakların ekme&inin kabuğu. Once, kimsecikler yoktu. Sonra her şeyimiz oldu. Yaralarda morluklar. Unutulmuş ağızlar tozun içinde. Ama şimdi artık bilmiyoruz Kimin çaldığını hazinemizi. Ağaç Ağaç daha yaşken lxer yelin önünde eğilir. Öğle vakti uğuldar yontulmamış ezgilerle; ta kökünden sarsılır cıhz y^prağına dek; göksel lirin SAYFA 18 Kim çalabilir anahtarını sararmış yüreğinın: gümüşten ve ateşten anahtarını. Kim girebilir tutsak kaldığın hücreye tutuşan çekirdeğine senin kim uçup konabilir soymak ıçin çırılçıplak olanca gizemini. Gümüşten ve ateşten anahtar. Sararmış anahtarı yüreğinin, düşlerin tezgah kurduğu yerlerin. Taşlarla, esen yelle konuşurum kralhğımı Sürdürecek yaşamını krallığım anılarım tazcliğini korudukça. Nasıl olur da yerle bir • olur sularımız. Nasıl olur da sözü edilmez olup bitcnlerin. Esen yel işitmez hiçbir şey. Hiçbır şey işitmez taşlar, ama yine de lconuşulmalı onlarla. dert dökmeli, meramını anlatmalı taşlara, esen yele. < Tek başına olduğunu duyumsamah kişi. Yankı verir can yoldaşları. Acı çeken haykırır can havliyle Derdini çöllere. . Çıkarıp atmalı şeytanı içinden, silkinip kurtulmalı bu yükten, bir ses bile vermeyen, belli ki anlamaz derdimizi, taşlar gibi ya da esen yel gibi.