Katalog

dizileri birden kesilir. Askere alınmasının hemen ardından topçu olarak görev yapan yazar, 1942'de îngiliz ordusunun tanıtım bölümüne atanır ve burada yüzü ROBERT SCHİLD aşkın fılme imzasını atar. Bu uğraşı, Ambler için daha sonra yeni bir mesleğin kaatişları uluslararası çapta clli milyopılannı açacaktı. Savaş sonrasında başlanu asan toplam on sekiz romanının dığı senaryo yazarlığını altmışh yılların orüçü Istanbul'da, altısı ise Balkanlartalarına kadar sürduren Ambler, bir döda geçen îngiliz yazar Eric Ambler'a bu Türk okuru, ülkesine gereken önemi vermiş dünya çapındaki nem yaşamış olduğu Hollywood'da bircoğraryada aynı yoğunlukta başka hiçbir bir casusluk ve polisiye yazarının yapıtlarına sonunda toplu bir kaç önemli rilme katkıda bulunur. Buncasusluk/polisiye öyküsü yazan rakip olabiçimde kavuşmaya başlıvor! Can Yayınları, Dilek Şendil'in lann arasında, Nicholas Monsarrat'ın ünmamıştır Türkiye yi ancak birer yapıtlalü romanından uyarladığı "The CruelSea" rı ile konu alan Agatha Christie ("Şark çevirisiyle yayımlamış olduğu, 1940 yılında kaleme alınan ve bugüne dek en gerçekçi "Titanic" filEkspresinde Cinayet"), Graham Greene "Korkuya Yolculuk" romanı ile, Eric Ambler'ın yapıtlarını mi olan "A Nıght To Remember" sayılabi("htanbul Treni") ve "James Bond"un yasunmayı sürdüreceğini belirtmekle, bu türde önemli bir lir. ratıcısı Ian Fleming ('Rusya'dan Sevgiîerboşluğu dolduracağa benzer... le") dışında. 1951 yılında yazmış olduğu "Judgement On Deltchev" (Deltchev Hakkında 1998 yılında yitirmiş olduğumuz Ambyaptı?" kalıbındaki) geniş yer verilmektedir. Karar) romanı ile, Ambler "ikinci döneler, kırk beş yılhk yazarlık döneminin son romanı, onun aynı Yeni tasarladığı romamini" başlatıyor. "Gençliğimde oldukça otuz ydında daha çok Ortadoğu ve Avruzamanda ilk "bestnını Doğu ile Batı'nın solgörüslüydüm. Bu tutumum, HitlerStapa bölgelerine yönelmiş ise de^gerçekten seller"\ olacaktı. kesiştiği Istanbul'da lin anlasmast ile ve daha sonra, Rusların de türündeki asıl saygınhğı, Turkiye ve Gene yaklaşmakta başlatmak isteyen yaYugoslavya'ya karşı davrantslartnı görünBalkanlar ile özdeşleşmektedir. Ve belki olan savaşın bir hazar, anılarında şöyle dice, son bulur." lşte bu dürtü ile, komünizde, bilemediğimiz nedenlerle, ömrünün zırlığı olan Almanyayor: "Ciddi bir yame yeni geçmiş olan Bulgaristan'da yanson yirmi yılında bu coğrafyadan uzaklaşItalya yakınlaşması, zar olsaydım, kuskı uyandıran Petkow duruşmasını izlemiş tığı için, yüzvılımızın otuzlu, kırklı ve özelbu kez Yugoslavya kusuzki, önce Türolan yazar arkadaşı Romain Gary'nin anlikle altmışlı yıllarındaki ününü kısmen ve Italya'da geçmekkiye'ye gitmeliylatılarından esinlenen Ambler, gene adıyitirmiş, dolayısıyla 1981'den sonra rote olan "Cause For dim. Ancak orada nı vermediği bir Balkan ülkesindeki sözmancılığı bırakarak, anılannı yazmaya Alann" ın (Alarm'a Neden) konusu olune yapacaktım? de devrimci tutumlan ve göstermelik bir başlamıştır. yor.lngiliz bir yazar için doğaldır ki, roCiddi bir yazar deduruşmayı konu edinen yedinci romanıllkdönem manlannın çoğunda, olaylann kötü bir ğildim. Türkinı yazar. Ancak gerek okurları gerekse Mühendislik tahsilinin ardından reksonuç almasını önleyici başkişi, bir vatanye'de tanıdıklaeleştirmenler, yazarın bu "politik' öykülam yazarlığına soyunan Ambler, o yıllardaşı olacaktır. Gercekten de "Epitaph nmyoktu. Türkçe sünü, daha öncekilere kıyasla pek beğenda okuduğu casusluk öykülerini o denli For A Spy"ın dışında, diğer üç romanın konusamtyordum mezler. Ardından yayımlanan The Schirkötü ve sıkıcı bulur ki, boş zamanlarında geçtiği "karanlık" Balkan ülkelerinde, deve büyükelçi gibi mer Inheritance" (Schirmer Vasiyetnameaynı türde bir öykü tasarfayarak 1935'te ğişik rastlantılar sonucu beliren Îngiliz bir kimseleri tanıyan si) de pek başardı bulunmaz. Daha sonra kısa bir sürede "The Dark Frontier" (Kamühendis veya işadamı, olaylara istemebir şahsiyet, veya gözlerini Güneydoğu Asya'ya çeviren ra Sınır) romanını kaleme alır. Kendisine yerek kanşır ve bir çeşit "kurtancı" olabirçevirmen tutaAmbler, bu bölgede yeni gelişmekte olan otuz Îngiliz Lirası avans sağlayan bu kitarak çıkagelir! Gelişmelere el atan bu tür cak durumda da demokrasilerde oluşan darbeleri konu bın, ObserverveScotsman gibi saygın derbir "suçsuz tanık", Ambler'ın daha birdeğtldim. Ben bir edinen iki parlak roman yazar: "The gilerde iyi eleştiriler alması üzerine Ambçok romanında karşımıza çıkacağı gibi, hiçttm. Öte yanNightComers" (Gece ile Gelenler1956) ler cesaretlenerek, 1940 yılına dek art arAlfred Hitchcock'un filmleri için seçtiği dan, Nice kenileT'Passage Of Arms" (Silah Kaçakçtltğı da her yıl yeni bir roman ile sayılan gitdeğişik yazarlann nice gerilim romanıntinde Türkler 1959). tikçe artan okuyucularının karşısına çıda da yeralıyor... yaşamaktaydı YMUMI BtMbull kar. ve onların Uzafctan riptanan Türkiye gizenf 1962, Eric Ambler'ın Istanbul'a "geri Franstzcası beBu altı yapıt, Eric Ambler'ın "ilk döneGelelim şimdi, Ambler'ın bu dönemdönüş" yıhdır. Hem de ne dönüş! Artık nımki kadar mi"ni oluşturmaktadır. Romanların medeki son iki yapmna. 1939 ve 1940 yıllakötüydü dola kendisinin de doya doya gezip görmüş olkânları Balkan ülkeleri ve Türkiye dışınrında peş peşe yayımlanan "A Coffin For yıstyla onlarla duğu bu büyüleyici kent, onu tüm dıinda ltalya ve Güney Fransa'yı kapsamakDimitrios {Dimıtrios'a Bir Tabut) ve "Joyada tanıtacak "The Light Of Day" (Gün anlasmam kota, konular ise ilginç bir çeşitlilik gösterurney Into Fear" (Korkuya Yolculuk), birAğırması), veya daha sonra çevrılen film laydt!" Germekteydi. Şöyle ki, The Dark Frontier", birleri ile ilintili olmamakla birlikte, bazı nedeniyle "Topkapı" olarak bilinecek roçekten de, Romanya veya Bulgaristan olabilecek, ançarpıcı benzerlikler taşıyor. Her şeyden manının sadece başladığı mekân değildir. otuzlu yılların cak adı belirtilmemiş bir Balkan krallıönce her iki romanın öyküsü Istanbul'da Konu hemen tümüyle Boğaz kıvılan, kensonlanna doğğında geçmekte ve bu ülkenin, geliştirbaşlar. lkisinde de karşımıza aynı "komitin kenar mahalleleri ve Topkapı Sararu tatilini gemiş olduğu bir nükleer silah ile tüm Avser" çıkıyor: "Uzun boylu, etstz, kaslı yayı'nda geçiyor. Uluslararası bir çetenin, çirmekte olrupa'yı tehdidini konu almaktadır. Bir naklı, küçük bir ağzı ve Prusyalılar gibi keSaray Müzesi'ndeki büyük yakutu çalma duğu Nice'te yıl sonra yayımlanan "Uncommon Dansilmış kır saçlart..." olan, "çtktntı yapan girişimlerini konu edinen ve ince güldütanıştığı bazı ger" (Alıstlagelmemis Tehlıke), bu kez Avkemiklialm, uzun btrgagayı andtran bur Eric Ambler rü öğelerini de taşıyan bu gerilim öyküsoylu Osmanlı rupa'da hortlamaya başlayan Nazi yönenu ve hafif kambur duruşuyla bir akbaba aileleri ile ilişkilerini yoğunlaştıran Ambsünde, RumMısıruIngiliz karışımı ilginç timinin ürettiği gizli silah ticaretini ele alır. ^..."benzeyen, "birticipantolonunun üzebir başkişi belirir: Tüm Doğu Akdeniz ler, onlardan ülkeleri hakkında geniş ve 1937 yılında Ambler ilk başyapıtını verir: rine iyı kesimli bir subay ceketı giymi}.. " ayrıntılı bilgiler edinir. "Sürgünler, yurtla ülkeleri pasaport/gümrük memurlan ve "Epitaph For A Spy" (Bir Casusa Ağtt), Albay Haki ( acaba "Hakkt" mı olacakrı hakkında ber zaman gerçekleri söyle kanun koruyuculan ile başı dertte olan, Ikinci Dünya Savaşı öncesi karanlık Avtı?!) Fransızcayı iyi konuşan, mert oldumezler ancak, ülkeleri hakkında konuş küçük kaçakçılıklar ve pezevenklik ile gerupa'sında artık herkesin herkesten kuşğu kadar acımasız, dürüst olduğu kadar çinen, turist rehberi ve taksi şoförü Artmastnı severler!" Iste bu bilgileri ve anıku duyduğu dönemde, Güney Fransa'da sonuna değin takipçi, Atatürk döneminur Abdel Simpson. larında belirttiği gibi, görmüş olduğu Bobir küçük otelde yasamakta olan bir avuç nin asker disiplinli birpolis memuru. Her ğaziçi yalılannın fotoğraflannı dani deinsan arasındaki Uişkileri üzerine kuruluAmbler'ın özel bir yakınlık duyduğu iki romanda parıltılı Pera gece hayaü ve ğerlendiren Ambler, çok geçmeden yadur. Ambler'ın ilk ve de tek bu "ıvhodugözden kaçmayan Simpson, bir çeşit "anoteÜeri, ancak beri yandan karanhk Hayımladığı "Dımitnos'a Bir Tabut" romanit" (=klasik polisiye yazınındaki "kim tikahraman" olarak, asnn bu en büyük liç liman görüntüleri ve yeralnında, o ydlardaki Istanbul'un ilginç bir (ancak, şaşırtıcı bir rastlantı sonucu başatı dünyasına bulaşmış "Frenk betimlemesini sunar okurlanna. Bir yıl nsızlıkla sonuçlanan) soygununa katkıda müsveddeleri" ile onlara yarsonra vazdığı "Korkuya Yolculuk" da Isbulunduktan sonra, yazann dağarcığındakçılık eden yerli ayaktakıtanbul'da başlar, ancak buradaki mekân dan yok olmayacaktır. Birkaç yıl sonra yamı. Karşılarında ise, gene tanımlamaları daha kısa tutulmuştur. yımlanan "Dirty Story" (Kirlı Öykü) ro("Korkuya Yolculuk'td) îngimanında, Simpson yeniden Atina'da beliz mühendis Graham'i koruÖte yandan belki de asıl önemli olan, lirir ve bu kez karıştığı bazı karanlık olayyan veya ("Dımitnos'a Bir Tacadde ve meydanların tanımlaması değillar sonucunda soluğu Orta Afrika'da alır, but"tz) Îngiliz yazarı Latidir. Çoğumuzu daha çok ilgilendirecek oradaki bağımsızlık savaşlarına gönülsüz mer'e yardımcı olan, belki de olan, Ambler'ın bu iki romanının, savaş olarak kanşır! Ambler'ın tüm romanlarınöncesi Türkiye, Balkanlar ve Italya'da hüdan en belirgin biçimde Ambler'ın altmışh yıllarda yayımlanan küm süren "bulanık" havayı olağanüstü anımsanabilecek kanun adadiğer iki kitabı, Fransa ve Isviçre'de gebir gerçekçilik ile resmetmesidir. Örneğin mı Albay Haki. çen uluslararası boyutta siyasi entrikaları "Dimitrios", bir gerilim öyküsünü işlekonu ediniyor. Gerek "A Kind Of Anmekle birlikte, günümüzde de bir barut Peki, Ambler'ın Türkiye'ye ger" (Kızgınlıgın Bir Türii), gerekse bir fiçısı olmaktan çık(a)mamış Balkan ülkekarşı bu ilgisi nasıl doğmuşsolukta okunabilen olağanüstü gerilimli leri hakkında bugüne dek yazılmış en iltur? O yıllarda Roma'nın da"The Intercom Conspiracy" (Intercom ginç roman olarak anılmaktadır, birçok ha doğusuna ayak basmamış Gizdüzeni) romanları, gene "suçsuz taeleştirmen tarafınca. Veya, "Korkuya Yolyazar, Istanbul'un güzelliği ve nık"ların, boylarını aşan birtakım karanculuk" için, gerilim fîlmlerinin ünlü yönetgizemi hakkındaki bilgileri meni Alfred Hitchcock şöyle demişti: "Bu lık işlere karışmalan üzerine kuruludur. nerelerden edindi? 1985 yıyapıt ile Ambler, casusluk romanını üstün Bu öykülerin içerisinde de, Ambler'ın arlında yayımladığı "Here Lies tık sık sık kullanmava başladığı taşlamabir düzeye çıkarmasını^ bdmıstir." Eric Ambler" (E.A. Burada Eric Ambler'ın "The üght Of Day" (Cün Ağırması) romanı lara ve özellikle Ingifiz yazınına has dolayGömülüdür) başlıklı özyaşaIdnci oononi "Topkapı" adıyla fllm olarak cevrildl. Yukarıda filmden bir lı güldürü unsurlarına rastlıyoruz. ' sahne görüiüyor. möyküsünde, bu konulara Savaş yılları ile Eric Ambler'ın roman Alçakgönüllü casusluk uzmanı Eric Ambler'ın ünlü romanı dilimizde s Korkuya Yolculuk CUMHURİYET KİTA^ SAYI 517 SAYFA 9