Katalog

2 4 A Z I R A N 1 9 9 8 Q Fethi Naci, "Eleştiri Günlüğü"nde bu hafta, Peyami Safa'nın 'FatihHarbiye'sini eleştiriyor. 3. sayfada • Nursel Duruel, Hakan Savlı'nın yeni şiirierini değeriendiriyor 16, sayfada • Muzaffer Buyrukçu, Jale Sancak'ın yeni kitabını değeriendiriyor ...17.sayfada • Mustafa Emre, Ahmet Uysal'ın şiirierini değeriendiriyor .'. 27.sayfada Cumhuriyet I Z E K Doğumunun 200. yılında KtTAJP veRus Edebiyatı Aleksandr Sergeyeviç Puşkin, 1799 yılında Moskova'da doğdu. 200 yıl önce doğan bu Rus yazarı kısa yaşamında dünya edebiyatında silinmez izler bırakmış ender yazarlardan biri. Doğumunun 200 yılında saygıyla aniyoruz Puşkin'i. ATAOL BEHRAMOGLU Puşkjp D oğumunun 200. yılında iilkcsi Rusya'da ve başka ülkelerde çeşitli etkinliklerle ve yayınlarla anılmakta olan Aleksandr Sergeyevic Puşkin (17991837) Rus edebiyatımn ulusal gerçekçi bir yönde gelişmesini ve bu anlamda evrenselleşmesini sağlayan yazarlar zincirinin ilk ve birçok bakınıdan en önemli nalkasıdır. Ulusal Rus edebiyatımn bir başka büyük yaratıcısı Gogol'un çagdaşı olan Puşkin, şiirlcri, nesir alanında yapıtları, yazıları ve ey lemleriyle bütün bir 19. yüzyıl Rus edebiyatımn esinleyicisi, yolgöstericisi olmuştur. Anadil yaşadığı sürece ölümsüz kalacak dünya yazarlan arasında Aleksandr Puşkin hiç kuşkusuz en ötı sıralarda yer almaktadıt. Ulusal Rus Edebiyatımn Yaratıcısı Puşkin Oncesi Rus Toplum ve Edeblyatına KısaBlrBakı? 10. yüzyıl ortalarında Hıristiyanhgı kabul eden Ruslar buriıı izleyen birkaç yüzyıl süresince eski Slavca dilinde dinsel bir edebiyatın ürünlerini verdiler. Bu arada folklor gerçekten zetıgin ürünlerini oluşturmayı sürdürınekteydi. 13. yüzyıl ortalarında başlayan ve25O yıl süren Mogol istilası Ruslar'ın Balkanlar ve Batı'yla Üislulerini kopardı. Ba tı ülkelerinde Rönesans yaşanmaktayken Rus ortaçağı denilebilecek bir dönem 16. yüzyıla kadar sürdü. 1547de "bütün Rusya'nın çarı" olarak taç giyen IV. (müthiş) tvan yönetiminde Rusya güçlü bir imparatorluk olma yönündc adımlar attı. Ingiîteıe'yle iliskiler ve Rusya'ya ılk basıme vinin kurulması bu dönemde gerçekleşti. 1613'tc ilk Romanov'un tahta çıkı^ı Rusya tarihinde yeni bir sayfayı baş lattı. tlk Rus tiyatrosunun kurulduğu tarih olan 1672nin aynı zaınanöj Ronıanov'larsoyundan 1. Petro'nun doğum tarihi oluşıı anlamlı bir rastlantıdır. 1682'de çar olan Büyük Petro'nun 1725'e kadar süren yönetiminde Rusya sö/.cüğün tam anlamıyla çağ atladı. Batı ülkelerinden getirtiCUMHURİYET KİTAP SAYI 488 len yüzlerce bilimteknik insanının çalışmaları, sanayileşme yönünde aülan adımlar, kilise reformları yapılarak dinsel kurumların kamu yönetiminde ıızaklaştırılması, alfabc ve takvim reformlan, 17O3'te ilk Rus gazetesinin yayımlanışı, bütün bu alanlarda sayısız reform ve devrim Rusya'yı bir Batı ulkesine dönüştürdü. Toplumsal dönüşümlere kültür ve edebi yat alanındaki yeni oluşumlar 05lik ettı. Trediakovski, Kantemir, Lomonosov, Sumarokov, Fonvizin, Derjavin, Karamzin.Jukovski, Batyuşkov, Krılov, Radişçev vb. şair ve yazarlar Rus edebiyatımn ulusal, laik, aydınlanmacı bir yönde gelişmesinde önemli kilometre taşları oldular. Puşkin ve Cîogol'le evrensel düzeyde ürünler vermeye başlayacak olan 19. yüzyıl Rus edebiyatımn temellerini ohışturdular. özellikleriyle Batı (özellikle de Fransız) klasisizmi ve aydınlanmacı düsün ve edebiyatımn özellikleri bir aratfagörülür. "ÇarKöyüLisesi Anılan", "(V.gürlük Kasidesi", "Çaadeyev'e" vb. ergenlik ya da yirmili yaş şiirleri, genç şairin yalın, özlii diliyle, güçlü, aydınlık ses tonuyla sec.kinleşir. Daha bu ilk şiirlerde, Puşkin'in tüm yapıtlarının değişmez özelliği olan konuşma dili rahatlığı, özellikle toplumsal konulu şiirlerde çeliksi bir tınıyla birleşir: "Aşkın, umudun, dingin şöhretin Aldatısı uzun sürmedi, Dağıldı şölenleri gencli^in, Uykıı gibi, sabah dumanı gibi; l'akat o arzu hâlâ dipdiri, Uğursu/ iktidarın zulmü altında lçimiz içimize sığmayarak Kulak veriyoruz yurdun çağrısına. " ("Çaadayev'e.) Bu abartısız, süslcmesiz, içten, fakat sapasaj*lam Devamı 4. sayfada. I. Aleksandr'ın seçkin ailelerin çocukları için kurdurduğu Çar Lisesi'nde dönemin aydınlanmacı ööletmenlerince eğitilen Puşin'in ilk lirik şiirlerinde Petro sonrası Rus edebiyatımn dil, koşuk, tema vb. Aleksandr Puşkin'in ilk Şiirleri, "Ruslan ve Ludmila"