Katalog

hiptir. Spektromikroskopi birkaç nanometre genişliğindeki örneklerin yapısal ve kimyasal içeriğini ortaya koyan bilimsel bir tekniktir. 2006 yılında ALS’deki bilim insanları, güneş sistemi tarihinin erken dönemlerinde, güneşe yakın bir bölgede oluşmuş bir kuyrukluyıldızın kuyruğundan alınan bir tozu inceleyerek, evrenin kozmik içeriğinin düşündüğümüzden daha erken bir dönemde karışmaya başladığını ortaya çıkarttı. Aynı yıl Stanford Üniversitesi’nden Roger D.Kornberg, ALS’den yararlanarak RNA polimeraz enzimlerinin üç boyutlu yapısını ortaya çıkarttı ve bu çalışmasıyla Nobel Ödülü kazandı. SIRADAN B R NSANA YARARI: ALS’deki melanoma ile ilgili protein çalışmaları hastalıkla savaşta yeni bir tedavinin gelişimine yol açtı. laç şu anda klinik deneme aşamasında. ALS’deki diğer bir çalışma ise yüksek kapasiteli lityum pil elektrotlarının geliştirilmesine zemin hazırlıyor. Son olarak grafen denilen karbon tabakalarının fiziksel ve elektronik özelliklerinin daha iyi anlaşılması sonucunda atomik ölçekte transistörlerin ve daha hızlı bilgisayar işlemcilerinin üretilmesini sağlayacak. SIRADAN NSANA YARARLIĞI: Jüpiter’in karmaşık hava koşulları bizim gezegenimizin hava koşullarını daha iyi anlamamıza yardımcı olacak ama bu bilgiler büyük çoğunlukla bilimsel araştırmalarda kullanılacak. NATIONAL I G N IT I O N F A C IL I T Y –NIFLazer füzyon deneyi Yıllık bütçesi: Kurulum bedeli: Personel. Fiziksel boyutu: Bilimsel yararlığı: Sıradan insana yararlığı: Etkileme gücü: 140.000.000 dolar 3.540.000.000 dolar 1.000 16.000 m2 4 2 8 New Mexico’da Magdalena yakınlarındaki yüzlerce kilometre kare genişliğindeki çöle kurulan VLA, dünyadaki en büyük teleskop. Teleskopun 29 adet radyo antenlerinin her birinin çapı 25 m. Y şekli oluşturan antenin kolları 21 km uzunluğunda. Bu kollar yardımıyla evrendeki en parlak cisimlerden sinyal topluyor. VLA’nın kardeş projesi olan Very Long Baseline Array (VLBA), Hawaii’den Virgin Adaları’na uzanan 8.900 km.’lik bir hat üzerinde 10 radyo anteni içeriyor. VLA ve VLBA, Ay kadar yakın, gözlenen evrenin sınırındaki nesneler kadar uzak gök cisimleri ile ilgili ayrıntılı veriler topluyor. B L MSEL YARARLIĞI: Radyo dalgaları, pek çok cismi görünmez kılan kozmik tozların içine sızabildiği için VLA ve VLBA, optik teleskopların göremediği şeyleri görüyor. VLA’dan yararlanan bilim insanları Samanyolu’nun merkezindeki kara deliği inceledi, gamaışınları patlamalarının kökenini araştırdılar. 1989 yılında Voyager 2 uydusu Neptün’ün yakınlarından geçerken radyo yayınlarını aldılar. Böylece gezegen ve uydusu ile ilgili ilk görüntülere erişilmiş oldu, VLBA ayrıca Dünya’nın evrendeki oryantasyonunu ölçüyor. SIRADAN NSANA YARARLIĞI: Modern astronominin pek kuramı VLA ve VLBA’nın topladığı verilere dayanıyor. VLA ayrıca Yeryüzü’ne yakın asteroidlerin rotası ile ilgili veriler de topluyor. Bilim insanları bu verilerden yararlanarak bu göktaşlarından birinin gezegenimize çarpma riski taşıyıp taşımadığını saptıyor. JUNO Jüpiter’in yörüngesinde bir intihar sondası Yıllık bütçesi: Kurulum bedeli: Personel. Fiziksel boyutu: Bilimsel yararlığı: Sıradan insana yararlığı: Etkileme gücü: 30.000.000 dolar 928.000.000 dolar Yüzlerce Çapı 20m., yüksekliği 4.6m. 7 1 10 Dünyanın en büyük en enerjik lazeri olarak bilinen National Ignition Facility –NIF, Kaliforniya, Livermore’da bulunuyor. Üç futbol sahası kadar bir alanı kaplayan 10 katlı tesis, iki milyon jül morötesi enerji üretiyor. Bu enerji sayesinde lazer hedefte 100 milyon derece sıcaklığa erişir ve basıncı da Dünya atmosferinin 100 milyar katına çıkar. B L MSEL YARARLIĞI: NIF 192 ışından oluşur. Döteryum (tek nötronlu hidrojen) ve trityum (iki nötronlu hidrojen) atomları içeren hedefte, ışınlar birleştiği zaman atomların çekirdekleri birbiriyle kaynaşır ve sonucunda bir enerji patlaması yaşanır. NIF’teki bilim insanları şimdi bu işlemi biraz daha hassas hale getirerek, ilk kez füzyon reaksiyonunu yaratmaya çalışıyor. Ayrıca bu çalışmadan yararlanarak stoklarda bulunan nükleer silahlara zaman içinde ne olacağını inceliyorlar. Bu da ABD’nin elindeki silahların güvenliği ve güvenilirliği açısından çok önemli bir konu. Son olarak da lazerin hedefindeki koşullar masif yıldızların çekirdeğindeki koşullara benzediği için, bilim insanları altın ve uranyum gibi ağır atomik elementlerin füzyon ile nasıl oluştuğunu anlamayı umut ediyor. SIRADAN NSANA YARARLIĞI: Eğer eviniz bir nükleer silah deposu ise NIF verilerinden yararlanarak silahlarınızın güvenilirlik derecesini öğrenebilirsiniz. Öte yandan NIF’teki çalışmaları savunanlar tesiste füzyon enerjisi elde edilebileceğini söylüyor (Oysa bir füzyon enerjisi tesisi dev lazere ihtiyaç duymaz). Dünyanın en büyük sualtı gözlemevi Yıllık bütçesi: Kurulum bedeli: Personel: Fiziksel boyutu: 12.000.000 dolar 104.000.000 dolar 45 853 km uzunluğunda kablo döşenmiş durumda Bilimsel yararlığı: 8 Sıradan insana yararlığı: 6 Etkileme gücü: 8 Denizler Dünya yüzeyinin yaklaşık dörtte üçünü kapsar; yaşamın da %90’ını içerir. Buna karşın denizlerle ilgili bilgiler karalara oranla çok yetersizdir. 853 km uzunluğunda kablo ve üzerinde 400 sensör barındıran 130 cihazdan oluşan Neptün bir denizaltı gözlemevi. Bütün bu cihaz NEPTÜN 2016 yılın Juno Jüpiter’in yörüngesine girmeden önce gezegenin devasa kütleçekimine bağlı olarak saatte 215.652 km.’ye çıkacak. Bu da insan elinden çıkan en hızlı taşıt rekorunun kırılması anlamına geliyor. Yörüngeye girdiği zaman ise gezegenin çevresinde 33 kez dolaşacak ve en sonuncusunda intihar dalışı yapacak. Bu dalışta Jüpiter’in hidrojen atmosferine girer girmez meteor gibi yanacak. B L MSEL YARARLIĞI: Juno, Jüpiter’in çevresinde dönerken dokuz adet cihaz gezegenin katmanlarını inceleyecek. Jüpiter güneş sisteminde oluşan ilk gezegendir ve ayrıca çok büyük olduğu için kütleçekimi erken güneş sisteminde bulunan orijinal malzemeleri içinde barındırır. Bu malzemeler başlıca hidrojen ve helyumdur. Buna bağlı olarak Jüpiter güneş sisteminin kökenlerine ilişkin çok değerli bilgilere sahiptir. Jüpiter’in manyetik alanının ölçümleri, uzun zamandır gezegenin özünün kayalık olup olmadığı yönündeki tartışmalara nokta koyacak. Juno’nun manyetometreleri, iç kısımlardaki metalik hidrojen denizinin derinliğini ve hareketlerini inceleyebiliyor. Bu metalik deniz, güneş çevresindeki manyetik alan hariç, güneş sisteminin en kuvvetli manyetik alanını üretiyor. Nihai olarak da bir mikro dalga radyometresi, Jüpiter’in derin atmosferindeki su miktarını ölçecek. Bu da gezegenin nasıl oluşumu ile ilgili bilgi sağlayacak. VERY LARGE ARRAYVLAKozmosu dinleyen radyo teleskopları Yıllık bütçesi: Kurulum bedeli: Personel. Fiziksel boyutu: Bilimsel yararlığı: Sıradan insana yararlığı: Etkileme gücü: 15.000.000 dolar 300.000.000 dolar 280 63 km dizili 27 anten 8 3 6 CBT 1273/8 12 Ağustos 2011