Katalog

tılan kaya örnekleri, deprem sırasında fay kenarlarının birbirine sürtünmesi sonucu meydana gelen zorlama ve aşınma hakkında bilgi veriyor. 10 yıllık bir zaman diliminde küçük gruplardan oluşan ekipler, 400 sismografı ülkenin bir ucundan diğer ucuna taşıyarak yaklaşık 2.000 bölgeden veri toplayacak. SIRADAN NSANA YARARI: Toplu olarak EarthScope’un ölçümleri, depremler ve yanardağ patlamaları gibi jeolojik olayların ardındaki kuvvetleri açıklayacak. Böylece keşifler kolaylaşacak. Bugüne dek projeden sağlanan veriler, San Andreas Fayı içindeki kayaların, dışındaki kayalardan daha zayıf bir yapıya sahip olduğunu gösterdi. Uluslararası Uzay stasyonu’nu çalışır durumda tutmak için yılda 3 milyar dolar ve binlerce kişiden oluşan bir ekip gerekiyor. Bugüne dek 11 ülkeden 201 insanın ziyaret ettiği ISS, yörüngede en uzun kalan insanlıproje özelliğini taşıyor. Bu kasım ayında 11 yılı tamamlanacak. ISS ayrıca Alfa Manyetik Spektrometre (AMS) adı verilen, uzayda gezinen en ağır, en büyük cihazı da taşıyor. B L MSEL YARARLIĞI: ISS’teki bilim insanları, NASA’dan astronotlar ve uluslararası ortakları, uzun sürebilecek insanlı uzay yolculuklarında kullanılabilecek uzay gemisi parçalarını ve destek sistemlerini inceliyor. Ayrıca ağırlıksız ortamın kemik yoğunluğu üzerindeki etkisi, alyuvar üretimi, uzun yolculuklarda bağışıklık sisteminin değişimi gibi insan BÜYÜK HADRON ÇARPIŞTIRICISI LHCYakalanması çok zor olan Tanrı Parçacığı’nı bulacak olan proton hızlandırıcısı HIZLANDIRICI TABANLI NÖTRON KAYNAĞI Spallation Neutron Source (SNS)Moleküller için kamera Yıllık bütçesi: Kurulum bedeli: Personel: Fiziksel boyutu: Bilimsel yararlığı: Sıradan insana yararlığı: Etkileme gücü: 168.000.000 dolar 1.410.000.000 dolar 500 Veri yok 10 10 1 Tennessee Oak Ridge’deki Spallation Neutron Source – SNS, her ay ulusal elektrik şebekesinden 25 ile 28 megavat arasında enerji çekiyor; soğutma için de 32 milyon litre su harcıyor. şletim sırasında SNS’deki parçacık hızlandırıcısı, alttaki hedef odasına puls başına 2 katrilyon nötron gönderir. Bu yoğun nötron bulutlarının malzemeler üzerindeki etkilerine bakarak atomik yapıların zaman içindeki değişimi incelenir. B L MSEL YARARLIĞI: SNS ışık hızının %97’sine eşit bir hız ile bir örneğe nötronları gönderir. Ancak çarpıştırıcı içindeki parçacıklardan farklı olarak nötronlar, örneğe çarptıkları zaman büyük bir patlama meydana getirmezler. Çünkü nötronlar küçük ve enerjileri az olduğu için madde ile çok zayıf bir etkileşime girerler. Nötronlar maddenin içinden geçerken örneğin atomik çekirdeklerinin etrafa saçılmasına yol açar. Bu etkileşim nötronların enerji ve yönünü değiştirir. Örnekten 5060 cm uzağa yerleştirilmiş 14 farklı cihaz, rotadaki bu değişikliği kaydeder.Bir yazılım daha sonra bütün bu verileri değerlendirerek örneğin atomik yapısını saptar. SNS saniyede 60 puls hızında nötron paketleri gönderdiği için bu yapıların zaman içinde nasıl değişim geçirdiklerini de kaydeder. Bu işlem sinema filminde kare kare çekim yapıp, sonra bunları birleştirmeye benziyor. SIRADAN NSANA YARARI: Bu çalışmaların sonucunda daha verimli piller üretilebilir. Bilim insanları atomik ölçekteki bu filmleri kullanarak, gerçek zamanda pillerin nasıl şarj ve deşarj olduğunu kontrol edebilir. Ayrıca protein yapısının incelenmesinde de kullanılabilir. fizyolojisinin değişik ortamlardaki değişimini de inceliyorlar. Mayıs ayında AMS’yi kullanan bilim insanları, parçacık hızlandırıcılarının içinde olan ancak doğada hiçbir zaman gözlenemeyen kuarkları izlediler. SIRADAN NSANA YARARI: ISS’deki bilim insanları salmonella bakterisinin uzayda daha öldürücü olduğunu keşfetti. Bu keşif salmonella ve metisilindirençli Stafilokok aureus (MRSA) bakterisine karşı ilk kez aşı geliştirilmesinin yolunu açacak. Yıllık bütçe: 1.200.000.000 dolar Kurulum bedeli: 7.820.000.000 dolar Personel: 2.500 Fiziksel boyutu: Çember uzunluğu 27 km Bilimsel yararlığı: 8 Sıradan insan için yararlığı:1 Etkileme gücü: 9 sviçre ve Fransa sınırının 100 metre altında yer alan LHC (Large Hadron Collider) dünyanın en büyük parçacık çarpıştırıcısı. Tesisin çalışması için 700 gigavat saat enerji ve yılda 1 milyar dolar gerekiyor. 60 ülkeden 10.000 bilim insanı, mühendis ve öğrenci, LHC’nin altı projesi üzerinde çalışıyor. Bu altı proje evrenin temel fiziğini ortaya çıkartmaya çalışıyor. B L MSEL YARARI: Kara madde nedir? Uzayda başka boyutlar var mı? “Tanrı Parçacığı” olarak bilinen Higgs Bozon’ları gerçekten var mı? Evren nasıl oluştu? LHC’nin 6 parçacık dedektörü, atomaltı parçacıkların yolunu, enerjilerini ve fiziksel özelliklerini kaydeder ve görüntüler. Böylece bu soruların yanıtlarını araştırır. Örneğin dedektörlerden biri olan ATLAS, kara maddeyi oluşturduğu sanılan süpersimetrik parçacıklarının varlığını araştırır. Diğer 5 dedektör: Kompakt Muon Solenoid, LHCForward, LHCBeauty, TOTEM ve ALICE SIRADAN NSANA YARARI: Çevrenizde kara maddeyi ve evrenin kökenini tartışmaya meraklı insanlar yoksa LHC’nin günlük yaşam üzerinde etkisi çok düşüktür. Parçacık hızlandırıcısı Yıllık bütçesi: Kurulum bedeli: Personel: Fiziksel boyutu: Bilimsel yararlığı: Sıradan insana yararlığı: Etkileme gücü: ADVANCED LIGHT SOURCEALS 54.200.000 dolar 154.000.000 dolar 223 7.286 m2 10 10 2 Yörüngede bir laboratuvar Yıllık bütçesi: Kurulum bedeli: Personel: Fiziksel boyutu: Bilimsel yararlığı: Sıradan insana yararlığı: Etkileme gücü: ULUSLARARASI UZAY STASYONU: ISS 2.310.000.000 dolar 4.500.000.000 dolar 1.0002.000 920 metreküp 3 6 6 B L MSEL YARARLIĞI: ALS yumuşak xışınlarının en parlağıdır ve spektromikroskopi için doğru dalgaboyuna saYazının devamı arka sayfada CBT 1273/ 7 12 Ağustos 2011 1993 yılından bu yana Kaliforniya, Berkeley’deki Advanced Light Source (ALS) adı verilen parçacık hızlandırıcısı, güneşin yüzeyinden milyon kez daha kadar parlak foton ışınlarını proteinlere, pil elektrotlarına, süper iletkenlere ve diğer malzemelere gönderiyor. Bu şekilde malzemenin atomik, moleküler ve elektronik özellikleri ortaya çıkıyor.