Katalog

Sağlık Fibromiyalji nedir? Fibromiyalji için geniş kapsamlı bir tanım yapmak zordur. Hastalık kaslarda yaygın ağrı ve hassasiyet, yorgunluk, halsizlik, uyku bozukluğu ve sabah tutukluğu ile karakterize bir klinik durumun bütünüdür. Çoğu yerde yumuşak doku romatizması olarak da isimlendirilir. Sorunun en önemli özelliği daha önceden tanımlanmamış belli noktalarda aşırı hassasiyet olmasıdır. Dr. Önder Çerezci, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölüm Başkanı 1 800’lü yıllarda yaygın kas ağrısı, ileri derecede yorgunluk şikâyeti ile kliniklere başvuran hastalarda yapılan romatizmal tetkikler sonrasında belirgin bir objektif bulgunun olmama dikkat çekiyordu. lk olarak Alman araştırıcı Froriep tarafından 18501900’lü yıllarda tanımlanan fibromiyalji, terim olarak ilk kez 1976 yılında Hench tarafından ortaya atılmış ve daha sonra yapılan kas biyopsilerinde herhangi bir enflasmasyonun olmaması nedeniyle bu sorunun sadece bir kas ağrısı olduğu kanaati oluşmuş ve bu isimle anılmaya devam etmiştir. ellerde uyuşukluk yakınmaları da olur. 5 Çeşitli organlara ait ağrıları olduğunu ifade ederler: Kadınlarda özellikle sık ve ağrılı idrar yapma şikâyeti, ağrılı adet düzeni gibi şikâyetler görülür. 6Diğer belirtiler; Gerilim tipi baş ağrıları, aşırı terleme, irritabl kolon benzeri şikâyetler, çene eklemi sorunları, normal popülasyona nazaran daha sık karşılaşılan alerjik reaksiyonlar, ağız ve gözde kuruluk hissi, el ve ayaklarda üşüme hissi, yarısından fazlasında anksiyete ve %30’unda depresyon. ç ve dış uyaranlara karşı artmış hassasiyet, dinlendirmeyen uyku ve fibrozitik kişilik özelliklerine de sıkça rastlanır. Fibrozitik kişilikli hastalar, genellikle kusursuzluk arayan tiplerdir, anksiyetesi olabilir, kendilerinden ve çevrelerinden yüksek beklentileri vardır, mesleklerinde başarılıdırlar, şüphecidirler ve dönem dönem uyum güçlüğü çekebilirler. Sıkça maskeli veya açık depresyon geçirirler. Daha çok ne tarz insanlarda görülüyor bu rahatsızlık? Rahatsızlıkta yaşanan sıkıntıların, örneğin kas ağrılarının, başka bir rahatsızlıktan mı yoksa fibromiyaljiye bağlı olarak mı ortaya çıktığı hangi tetkiklerle anlaşılıyor? Fibromyaljide kesin tanı koydurucu testler olmadığı için hem hasta, hem hekim için tanımlanması zor, şaşırtıcı bir hastalıktır ve çoğu kez depresyonun farklı bir yönelimi olduğu varsayılmıştır. Bu hastaların uyku EMG’lerinde nonREM uyku fazında bozukluk görülür. Alfa dalgaları uykunun 3. ve 4. evresine girerek uykuda dinlenemiyorum ifadesini açıklarlar. Fibromyaljili hastaların üçte birinde düşük insülin büyüme hormonu düzeyleri vardır. Çünkü bu hormon uykunun 3. ve 4. evresinde salınır. Buradaki bozukluk salınımı bozar. Tanı, laboratuvar testlerinden ziyade, hastadan alına öykü ve fizik muayeneye bağlı konulur. Öyküde en çarpıcı ifade yaygın ağrıdır. Özellikle kastedilen bölgeler ise baş arkası, ense, omuzlar, sırt ve bel omurları, bu bölgelerin sağ ve sol tarafındaki kas gurupları, kalçalar, dirsekler ve dizlerdir. Amerikan Romatizma Derneği bu hassas noktaların üzerine 4 kg’lık bir basınç uygulamakla ağrının artması ve aynı anda en az 18 tetik noktasından 11 tanesinin ağrılı olması gerekliliğini bildirmiştir. Ayırıcı tanıda romatizmal hastalıklar, metabolik hastalıklar, nörolojik hastalıklar, çeşitli ilaçların yan etkileri, depresyon, kronik yorgunluk sendromu, bölgesel myofasial ağrı (Bir veya birkaç kas grubunda görülen ağrı, hassasiyet ve tutuklukla karakterize bir hastalık) sendromları akla gelmelidir. şte bu durumda laboratuvar testleri ile böyle bir hastalığın varlığı devre dışı bırakılır. Toplumda sık olarak görülür. ABD’de dahiliye polikliniklerinde hastaların %5’ini, fizik tedavi polikliniklerinde ise %1020’sini oluşturur. Hastaların %7590’ ı kadındır ve çoğunlukla 2045 yaş gibi doğurganlık çağında sık görülür. Çocuklarda ve yaşlılarda bildirilmesine karşın henüz görülme sıklığına bağlı veri çok azdır. En çok kadınlarda görüldüğü söyleniyor, doğru mudur? Hastalığın klinik belirtilerini maddeler halinde açıklarsak hastalar şu şikâyetleriyle hekime başvuruyorlar: 1Kronik yaygın ağrı şikâyetleri: Bu hastalığın temel şikâyetidir. En sık boyun, sırt, omuz ve bel ağrıları şeklinde hissedilir. 2Uyku bozuklukları: Hastaların %80’ninde karşılaşılan bir durumdur. Bir kısmı uykuya dalmakta zorluk çeker, uykusu huzursuzdur, yatakta sık sık dönerler ve en ufak bir uyarıyla hemen uyanırlar. Diğer bir grupta sabaha kadar kesintisiz uyumalarına karşın sabah yataktan halsiz ve dinlenmemiş olarak kalkarlar. 3Gün boyu devam eden yorgunluk ve halsizlik: Özellikle ağır fiziksel bir aktivite sonrasında yorgunluk ve halsizliği maksimuma ulaşır ve unutkanlık şekline bellek bozukluğu da yapabilir. 4El ve ayaklarda şişlik hissi ve paresteziler: Gerçekte olmayan ancak sabah kaktıklarında el ve ayaklarında bir şişlik olduğunu ifade ederler, yumruk yapmada zorlandıklarını söylerler. Özellikle kollarda ve Belirtileri nelerdir? Gelen kişi nelerden muzdarip olarak size geliyor? Fibromyalji fizik tedavi ve rehabilitasyon kliniğinin disiplini içerisinde değerlendirilmelidir. Gerekli olduğu durumlarda psikiyatri, endokrin ya da uyku departmanlarından görüş alınabilir. Hangi dal bu konuyla ilgileniyor ve kesin bir tedavisi var mı? CBT 1273/17 12 Ağustos 2011 Günümüzde fibromiyaljinin tedavisi bilim olduğu kadar sanattır. Basit bir tedavi ve izleme yöntemi belirlemek zordur. Tedavi, günümüzde daha çok bu sendromun bir nedeni olarak düşünülen uyku bozukluğu, nörokimyasal ve hormonel disfonksiyonlara veya bu sendromun bir parçası olarak kabul edilen kronik ağrı ve fiziksel uyum bozukluklarına yönelmiştir. Kadınlarda âdet dönemi sonrasında hassas nokta sayısının artması, ailesel yatkınlığın ve genetik geçiş olasılığının bulunması, hem fizyopatolojisinin anlaşılmasını, hem de tedavi yöntemlerinin net olarak ortaya konmasını zorlaştırmaktadır. Hastalığın tedavisi var mı? Hastalara nasıl bir yol gösteriyorsunuz? Günümüzdeki en güncel tedavi antidepresanların kullanımıdır. Bunlar en çok uyku kalitesi, kısmen bitkinlik, ağrı şiddeti ve genel iyilik halinde etkin olduğunu göstermektedir. Bu sendromda fizik tedavi yöntemlerinin ağrıyı kısa dönemde kontrol altına alabilmeleri nedeniyle masaj ile birlikte yapıldığında etkilidir. Fibromiyalji tedavisinde en etkili yöntemlerden bir diğeri de egzersizler ve haftada 23 gün yapılan normal tempolu yürüme programlarıdır. Bunların, fiziksel uyumu arttırıp kendi kendine baş edebilme stratejilerini geliştirdiği gözlemlenmiştir. Bunun dışında güç arttırıcı egzersizlerin fibromyaljili kadınlarda güvenle yapılabileceğini göstermektedir. Yine bu kişilerin aerobik, fileksibilite ve güç artırıcı egzersizlere yan etki oluşturmadan dayanabildikleri, su içi egzersizleri ile birlikte verilen eğitim programlarında tedavide etkin olduğunu söyleyebiliriz. Egzersiz tedavisine biyogeribesleme ve gevşeme tekniklerinin de katılması gerekir. Görüldüğü gibi fibromiyaljide tedavi fizyolojik ve psikolojik birçok parametrenin düzeltilmesiyle sağlanmaktadır. Dolayısıyla en geçerli tedavi eğitim, bilinçsel ve davranışsal faktörlerin düzeltilmesi, fiziksel uyumun arttırılması, ağrının giderilmesi, baş edebilme stratejilerinin öğretilmesi, ailenin tedavi programına kalıtımının sağlanması, psikolojik danışmanlık gibi tüm bileşenleri içerin çok disiplinli, çok yönlü tedavi programıdır. Sigara ve/veya alkol azaltılmalıdır. Özellikle sigara, doku hipoksisine (beden dokularında oksijen oranının azalması) yol açarak ağrı kontrolünü ve güçlendirmeyi zorlaştırır. Tedavide amaç, hastanın fiziksel, psikolojik ve fonksiyonel yönden rehabilite edilmesi ve ağrıya rağmen fonksiyonel düzeyin arttırılmasıdır. Hastalar uzun dönem takip edilmeli ve semptom artışında hekime başvurmaları sağlanmalıdır. Soğuk iklim, nemli hava, gürültü, psikolojik stres, yüksek çalışma temposu ve yorgunluk ağrıyı arttıran başlıca faktörlerdir. Hastalarda şikâyet ne zaman daha çok artıyor?