Katalog

Sektörler arası işbirliği için yeni yaklaşım Genelde üniversitelerin vizyon ve misyonlarında üç temel konu yer alır: Eğitim, araştırma ve halka hizmet. Acaba halka hizmet kavramından ne anlaşılıyor? Akademisyenler halka hizmet olarak neler yapabilir veya yapmalı? Üniversite bir sektör olarak ele alındığında, halka hizmet boyutunda tek başına yapılabilecekler kısıtlıdır. Ancak üniversite, sektörler arası işbirliği (SAİ) içinde yer alır ve yapması gerekenleri iyi organize edebilirse, halka hizmet boyutunda oldukça başarı kazanılır. Prof. Dr. Erdal Beşer, ADÜ Tıp Fak Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı, ADÜSEM MüdürüAydın; [email protected] Bu yazının amacı, SA nasıl olmalı, sorusuna yanıt aramak ve SA ’ye yeni yaklaşımlara, bir beldede başlatılan topyekün kalkınma projesi örneğini tartışarak, hizmette öncelikli bölgelerin yaralanabileceği bir model önermektir. Herhangi bir sektörün planladığı aktiviteleri yapabilmesi için kendi kaynakları yanında diğer sektörlerin insan gücü, araçgereç, iletişim ve diğer olanaklarından da planlı bir hedef doğrultusunda yararlanabilmesi, sektörler arası işbirliğidir. şbirliğinin ana amacı ülke ve toplum yararı için en etkili ve en verimli çalışmayı yapmaktır. Ancak bu şekilde toplumsal sorunların çözümlenebilmesi mümkün olabilir. Sektörler arası işbirliği uygulamasında birçok güçlükler çıkabilir. Birçok ülkede de sektörler kendi içlerine kapanmış ve yalnızca kendi görevlerini yapan kurumlar halindedir. Böyle bir yapı içinde genel amaç unutulmuş, halka hizmetteki bütünlük amacı kaybolmuştur. Güç olmasına karşın, koşullara uyulursa SA gerçekleştirilebilir. • SA ’ni planlarken; • Sektörlerin çalışma alanları ve organizasyon yapıları iyi bilinmeli, • Sektör personelinin rutin görev, yetki ve sorumlulukları işbirliği konusuna ters düşmemeli, • Her sektörün sorumlulukları belirlenmeli ve faaliyet raporunda yer almalı, • Organizasyon, personel hareketliliği ve olumsuzluklardan etkilenmeyecek yapıda olmalı, • zleme değerlendirme yapılmalıdır. SA ’de sorumluluğu paylaşmak, sektörler arası resmi işbirliği protokollerinin yanı sıra yüz yüze ilişkilerle çalışmalara katkı ve katılım sağlamak, işbirliği yapılan program ile sektörlerin rutin hizmetlerini uzun dönemde birleştirmek, çalışanların motivasyonunu sağlamak, ilişkileri devam ettirmek önemlidir. Burada doğal lider, merkezi ve yerel yönetici (emredici) kişi yada kurumdur. Taraf olmaktan çok doğal liderdir (Başbakan, vali). Ülke düzeyindeki SA ’de lider başbakan, il içi SA ’de lider validir. Proje sorumlusu, proje koordinatörü ve sektör temsilcilerinden oluşur. Projenin gidişi, yürütülen aktivite ve stratejileri izler, değerlendirir. Koordinatörlüğü akademisyenler yürütmeli veya akademisyenler sorumlu sektörle eşyetkide olmalıdır. Akademik yaşantıda, sürekli hipotez kurma, veri toplama, araştırma yapma, elde edilen verileri analiz etme, tüm verileri toparlayıp makale haline getirme aktiviteleri sürekli yapılmaktadır. Bu da akademisyenin ele aldığı konuya planlı yaklaşmasını, başladığı gibi bir konuyu bitirmesini, olaylara bilimsel yaklaşmasını (ölçerek, zaman çizelgesi yaparak, istatistik uygulayarak değerlendirme, zaman içinde değişimleri saptama vb.) sağlar. Eşgüdüm (Koordinasyon) Birimi, Yönetim birimi adına iş görür, ilgili sektör temsilcilerinden oluşur. Teknik birimler, planlama, uygulama, izleme, değerlendirme, halkla doğrudan ilişki kuran kişilerden oluşur. Sektörel yaklaşımda, sektörler birbirlerini zenginleştirerek tamamlarlar, sinerjik etki ile verim katlanarak artar. Toplum kalkınması bazında 10 yılda anabilim dalımız öğretim üyeleri koordinatörlüğünde kırsal alanda 8 büyük proje gerçekleştirildi. Bu projelerde önemli çıktılar elde edildi. (On köyü kapsayan bir bölgede istenilmeyen gebeliklerin %10 azaltılması, riskli gebeliklerin yüksek olduğu bir bölgede rahim içi araç uygulama oranının %300 artırılması, erken evliliklerin yaygın olduğu bir bölgede evlilik ve gebelik yaşlarının yaklaşık 1 yıl arttırılması vb). Bu projelerde anabilim dalı ve üniversite, organizasyon, yürütme, finansman, malzeme ve akademik olarak destek sağladı. Bu başarıların, 2008 yılından itibaren gerilemeye başladığı saptandı. Aktivitelerin tamama yakını üniversite tarafından yapılır yanılgısına düşülmüştü. 2009 yılından itibaren bazı çıktıları çok güç koşullarda gerçekleştirebilirken, halk eğitim müdürlüğü desteğinin alınmasına karar verildi. Sonuçta, üniversite koordinasyonu ile halk eğitim müdürlüğü 40 genci temel bilgisayar öğrenimi kursuna alarak sertifika sahibi yaptı. Bu olaydan valilik bünyesindeki müdürlüklerle daha yakın işbirliği içinde çalışılması gerektiği anlaşıldı. Erken evlilikler dolayısıyla erken ve riskli gebeliklerin olduğu Aydın ncirliova Acarlar beldesinde SA ’de olması gereken yaklaşım devreye sokuldu. Daha önce bölge çalışmaları için izin alma, vb. küçük işbirlikleri yapılmaktaydı. Yeni yaklaşımda aşağıdaki kurumların aktif katılımları sağlandı: l Sağlık Müdürlüğü, l Milli Eğitim Müdürlüğü, l Müftülüğü, Gençlik Spor l Müdürlüğü, Tarım l Müdürlüğü, Acarlar Belediyesi, Kaymakamlık , l Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, Türkiye ş Kurumu Aydın l Müdürlüğü, l Çevre ve Orman Müdürlüğü, Adnan Menderes Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanlığı. lgili sektörlerin aktif katılımları kısa sürede büyük potansiyel yarattı. 17.2.2010 tarihinden itibaren önceleri on beş günlük sonra da aylık döngülerle sağlıktan sorumlu vali yardımcısı başkanlığında toplanıldı. Bu toplantılarda bilgilendirme, motivasyon, görev dağılımı vb. yapıldı. Önce kurumların yapmaları gereken hizmet konuları saptandı. Her kurumun valiliğe yaptıkları ile ilgili aylık rapor vermesi kararlaştırıldı. Çalışmaların en az 5 yıl için sürdürülmesi kararlaştırıldı. Şu ana kadar yapılanlar: l Sosyal Hizmet Müdürlüğü’ne bağlı sosyal hizmet uzmanları kadın eğitimlerine başladı. Hayatında hiç tiyatroya gidememiş kadınlar topluca Aydın’a getirilerek bu tür etkinliklerden yararlandırılacaklar. Mayıs içinde vali, rektör ve il müdürlerinin katılımları ile Acarlar beldesinde büyük bir etkinlik yapıldı. Bu etkinlikte öğrenci gösterileri izlendi, kurumların yaptıkları etkinlikler anlatıldı, Atatürk büstü ve çok amaçlı kültür ve eğitim kompleksi açılışları yapıldı. Araya yaz dönemi girmesine rağmen l Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’nün hazırladığı ankete anabilim dalımızda son şekli verildi. Acarlar beldesinde yer alan hanelerden 1200’üne ulaşılarak anket gerçekleştirildi. Anketin ileride belirli döngülerle tekrarlanması gelişmelerin izlenmesi açısından önem taşımaktadır. Ölçülebilir ve kıyaslanabilir gelişim ölçütleri iki yılda bir değerlendirilecek. Anketler ncirliova Kaymakamlığı tarafından bölgede uygulatıldı. Anabilim Dalımız Belde’de düzenli sağlık eğitimleri yapıyor. Ayrıca SA ’de aksayan yönleri SA grubu ile paylaşıyor. l Milli Eğitim Müdürlüğü beldede 8. sınıf öğrencilerine yönelik erken evliliğin sakıncaları konusunda eğitimlere başladı. Gençlik Spor l Müdürlüğü çeşitli spor dallarında yarışmalar düzenledi. Her yıl en az 200 çocuğun diğer çocuklarla birlikte kamp yaparak kaynaşması ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesi çalışmalarını başlattı. zci kampı organize ediliyor. Kadın vaizler kadınlarla görüşerek insan hakları vb. konularda eğitim yapıyor. Tarım l Müdürlüğü seracılık ve hayvan yetiştiriciliği alanlarında eğitim ve teşviklere başladı. Türkiye ş Kurumu Aydın l Müdürlüğü, Acarlar bölgesinde yapılan geçici ve sürekli işler için Acarlar halkından kişileri tercih etmektedir. Muhasebe destekli bilgisayar kursu başlatılacak. Diğer kurumlar da daha önce tanımlanmış görevler paralelinde çalışmalarını yürütüyor. Ayrıca SA de ki bu birlikteliğin gücü ile valilik yıllardır sözü edilen fakat bir türlü kaynak yaratılamayan anaokulu için üç yüz bin TL’ye yakın bir kaynak yarattı. Anaokulu dört ay içinde bitirildi. Acarlar beldesinde anabilim dalımız on yıldır aktif çalışmakta. Beldede planlı olarak; odak grup görüşmeleri, sanatçılar tarafından organize edilen drama eğitimleri, eğitilmiş kadın ve çocuk akran eğiticilerle eğitimler, aile planlaması danışmanlığı, çocuk kulübü etkinlikleri kapsamında sürekli sağlık eğitimleri vb. yapıldı. Fakat son uygulamalarla (uygun SA ile) on iki ayda sanki on yılda üniversitenin bin bir güçlükle elde ettiği çıktılardan fazlası yapılmaya başlandı. Sonuçta üniversitenin tek başına 50 yılda başaramayacakları 5 yılda SA ile yapılacaktır. Bu yaklaşım, iller kapsamında var olan potansiyelin üniversiteler koordinatörlüğünde SA ile değerlendirilmesi durumunda ülke kalkınmasında büyük katkı sağlayabilir. KAYNAK: Hoşgeçin K.Sağlık Alanında Sektörlerarası şbirliği. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü. Ankara1994. B R ÖRNEK MODEL AKT F KATILIMLAR YÖNET M B R M Sultan merakı Tınaz Titiz Önce kimi örnekler.. • Filenin sultanları (kız voleybol takımı için) • Filenin küçük sultanları (kızlar genç voleybolcular) • Potaların sultanı (kız basketbol takımı) • Körfezin sultanları (Kepez Belediyespor kulübü kızlar voleybol ligi birincisi için) • Saray’ın sultanları (Galatasaray kız takımı için) Gazetelerde bu başlıkları düşünenlerin kadınları aşağılamak istediklerini katiyen tahmin etmiyorum; hatta sultan deyimini onları yüceltmek amacıyla kullanıyorlardır. Ama başarıların ancak erkeklere mahsus olduğu kültürel genetiklerine öylesine işlenmiş ki yüceltmek isterken aşağılıyorlar (galiba). CBT 1266/ 19 24 Haziran 2011 • Gökyüzünün sultanı (ilk kadın F16 pilotumuz için) • Dansın sultanları (dans grubu) Yukarıdakiler halen mevcut sultanlardı. Yarınlarda olabilecek birkaçı: • Laboratuvar sultanı (bir keşifte bulunan bilim kadınımız için), • Kortların sultanı (kadın şampiyon tenisçimiz), • Cumhur sultan (kadın cumhurbaşkanımız), • Merkezin sultanı (merkez bankası kadın başkanı). Bu sultan merakının nereden geldiği incelemeye değer görünüyor. Toplumsal bilinçaltına işlemiş mutlaka bir şeyler olmalı. Sanırım, toplumun kadına bakışı ile bu sultan rütbesi arasında bir bağlantı var. Şöyle olabilir: “Bu sayılan nispeten sıra dışı başarılar erkeklere mahsustur; kadınlar bunları beceremez. Eğer becerdi iseler bunlar normal kadın olamaz, mutlaka sultan filan gibi istisnai bir durumları vardır“.