Katalog

Baştarafı 12. sayfada String (sicim) teorisini üretenler, denklemlerin ahengini öve öve bitiremiyor ve onlara göre teori gerçekdışı olamayacak kadar güzel. Fakat iki önemli problem var. Sözü edilen ipler inanılmayacak kadar küçükler. Ve bir obje ne kadar küçükse, varlığını kanıtlamak için o kadar büyük hızlandırıcılar gerekmekte. Hesaplara göre de String’leri ancak galaktik boyutlardaki makinelerle görmek olası, yani diğer sözlerle teorinin doğrudan test edilmesi mümkün değil. FORMÜLE GELMİYOR Diğer sorun ise, String teorilerinin üç uzay boyutlarında matematiksel olarak formüle edilememesine dayanıyor. Bunlar ancak dokuz veya on boyutlarda işliyorlar. Eğer String teorisi doğruysa, uzayın herhangi bir yerinde altı veya yedi ilave boyutun bulunması gerekir. Fakat araştırmacılar umutlarını yitirmediler, öyle ki bu ilave boyutları dev hızlandırıcıda görünür kılabilecek dünyalar bile tasarladılar. Gerçi özellikle de parçacık çarpışması sırasında, ilave boyutların ortaya çıkacağı dünyalardan birinde yaşamak çok şans gerektiriyor ama yine de olanaksız sayılmaz. Çünkü LHC gizli boyutlardan sinyaller alabilir ve ne muhteşem boyutlar olabilirdi bunlar! Nitekim hızlandırıcı karadelikler üretebilir, hem de her saniye başında bir tane. Gerçi bunlar sadece minik delikler olabilir ama yine de bilinmezlere yanıt verebilirler diyor uzmanlar. Bu düşünce büyük bir korkuyu da beraberinde getirdi. Mesela Amerikalı fizikçi Walter Wagner, minik karadeliklerin kütle çekim etkisiyle dünyayı yok edebileceğinden endişeli. Öyle ki bu yüzden CERN’e dava bile açtı. Wagner, çok fazla “Star Trek” izlemiş diyor Spiegel dergisi (der Spiegel 27/2008). Bir mini karadelik sonuçta bir ışığın atomdan geçmesine dek geçen süre kadar yaşamaz bile.Ve bu süre de bir gezegeni yutabilmesi için yeterli değil. Parçacık fiziğindeki standart model Elektron Proton KARADELİKLER ÇIKARSA Tabii herkes Wagner kadar karamsar değil. Mesela Rus araştırmacı İgor Voloviç örneğin, LHC’de geleceğe yolculuk için izin verecek zaman makinelerinin bir prototipinin olaşabileceğini düşünüyor. Alman fizikçi Horst Stöcker ise “ReliktReaktör” olarak adlandırdığı buluşunun patenti almak için sabırsızlanıyor. Stöcker’ın tahmin ettiği gibi minik karadelikler dayanıklı çıkarlarsa, ivme halkasında yakalanabilir ve içlerine madde doldurulduktan sonra etraflarına enerji yayabilirler. Bundan sonra ise her öğrenci ünlü E = mc2 formülüyle, dünyada bir yılda harcanan kadar enerjiyi elde edebilmek için bir kamyon kumun yeterli olduğunu bulabilir diye açıklıyor fizikçi. Altı yıldan bu yana Cern’de çalışan İngiliz fizikçi John Ellis’in başka bir teorisi var. Ellis’e göre Higgs’lerin dışında en azından gözlemlenmesi mümkün olan süper simetri (Susy) var ve Susy teorisi çok yüksek enerjili kuvvetleri bile birleştirmeye izin vermekte. Elektrik, manyetizma, atom gücü ve radyoaktivite birden bire aynı fenomenin çeşitli façetalar gibi görünmekte. Hepsi bu kadar da değil. Susy teorisi öte yandan astronomların on yıllardan beri merakla çözmeye çalıştıkları karanlık madde sorununa da yanıt verebilir. Çünkü bilim insanları uzun bir süredir galaksilerin görünebilir yıldızlardan oluştuğunu ve bunların kendi çekim kuvvetleriyle birbirlerinden uzaklaştırıldığını biliyorlar. Hatta yıldızları bir arada tutanın da görülebilir maddenin beş misli ağırlığında olan görünmez bir madde olduğunu da. Karanlık maddenin, çok sayıda altın atomu ağırlığında parçacıklardan oluştuğu ve yıldızların, gezegenlerin ve hatta insanların da fark etmeden içlerinden geçebildiği artık kesin olarak bilinmekte. Aynı şey 1Her madde atomlardan bir araya gelmiştir. Bir atomun çapı milimetrenin milyonda biri kadardır. İçinde elektronlar tarafından çevrilen atom çekirdeği yer alır. 3Tüm maddeler iki tür quark ve normal elektronlardan oluşurken, daha yüksek enerjilerde farklı temel yapıtaşları ortaya çıkar. Standart modelde toplam 24 parçacık vardır: 6 quark, 6 lepton QUARKLAR Normal madde Yukarı Aşşağı LEPTONLAR Elektron ElektronNötrino Miyon MiyonNötrino Üst Alt Tau TauNötrino Nötron 2Atom çekirdeği ise her biri üç quarkın bileşiminden meydana gelen protonlar ve nötronlardan oluşur. (bunlara elektronlar da dahildir) ve 12 değişik tokuş parçacığı. Maddenin kendisi quarklar ve leptonlardan meydana gelir, değiş tokuş parçacıkları ise bunların arasındaki kuvvetleri iletirler. DEĞİŞTOKUŞ PARÇACIKLARI Fotonlar Elektromanyetik karşılıklı etki WW ve Z bozonları Zayıf karşılıklı etki Gluonlar (sekiz tür) Güçlü karşılıklı etki CBT 1114/ 14 25 Temmuz 2008 Daha yüksek enerji durumundaki madde 4Bugüne kadar görülemeyen 25.madde Higgs, diğer parçacıklara kütlesini verir 5Süper simetri teorisine göre her temel parçacığın birebir benzeri olan bir çifti bulunmakta