Katalog

En uzun gün, en kısa gün ve göktaşı yağmuru Gün gün Ay–gezegen konumları 21 Haziran gecesi en kısa, gündüzü en uzun 21–22’sinde doğuda Güneş batıda Ay 27’sinde göktaşı yağmuru Yaz saati uygulamasına devam mı? 2009 Dünya Astronomi Yılı etkinlikleri Güneşin durumu: Lekesizliğini sürdürüyor İzmit’te bir gözlemevi Hasan H. Esenoğlu, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü [email protected] (www.tug.tubitak.gov.tr/goy/goy2008.pdf)... Kum saatine benzeyen şeklin incelen orta yerinin 21 Haziran’a karşılık geldiği görülecek. Güneş’te durum: Çok az lekeler görünmeye başlasa da Güneş’imiz uzun süredir hiç lekeli durumunu bu ay da sürdürüyor. Güneş olaylarını Yer’den aylık olarak http://astronomi.istanbul.edu.tr/gunesgozlemaylik.php ve uydudan saat–saat http://sohowww.nascom.nasa.gov/ adreslerinden izlenebilir. Gezegenlerin ilginç görünümleri: Takvim resimden sırasıyla; 3 Haziran ve önceki–sonraki akşamlarında Mars– Satürn yakın konumda 8’i Pazar akşamı önce ve sonrasında Mars–Satürn ikilisine ilk dördün evredeki Ay katılıyor 12–17 akşamları Ay yıldızlarla birlikte 18–21 arası gece yarısında Dolunay–Jüpiter yakın konumda 22–28 sabahları sondördün evredeki Ay–Uranüs– Neptün teleskop eşliğinde birlikteler 29–30 sabahları hilal evredeki Ay–Merkür birarada. 2008 Haziran ayında gök olayları günlüğü gün saat 3 16 Ay Yer’e en yakın (357250 km) 3 22 YENİ AY 7 18 Merkür Güneş’e yakın 9 07 Venüs Güneş’in tam arkasında 10 18 İLK DÖRDÜN 12 19 Juno Güneş’e en uzak 16 21 Ay Yer’e en uzak (406225 km) 18 21 DOLUNAY 20 23 Puluto Güneş’e en uzak 21 03 Yaz başlangıcı (gündüz en uzun gece en kısa) 26 15 SON DÖRDÜN 28 20 Ceres Güneş’e en yakın 0.7 kadire kadar geniş bir aralıkta giderek parlaklaşacak. Gezegen, hilal evrede teleskop ile izlenebilirde... Merkür’ün görülmesi her zamanki gibi yine de kolay olmayacak. Sanal oluşturulan takvim resimde 29–30 Haziran arası günlerde pembe renkte görünen gezegen Merkür’dür. Mars, ay boyunca Güneş’e yaklaşacağından görülme süresi azalacak şekilde akşam saatlerinden itibaren gece yarısı öncesine kadar 2 saat süreliğine görülebilecek. Gezegen 1.6 kadir parlaklığında giderek sönükleşecek ve gökyüzünde batı tarafta sırasıyla Yengeç (Cancer) ve Aslan (Leo) takım yıldızlarında yer alacak. Mars ufuktan en fazla 39 derece gibi oldukça yüksekte (özellikle ayın ilk günlerinde akşamları erken saatte) görülecek. Gezegen ayrıca şişkinay evre görünümünde olacak ki teleskoplu okuyuculara ilginç gelebilir. Takvim resimde 3 ve 6–10 arası günlerde görünen kırmızı gezegen Mars’tır. Mars gök atlasında belirtildi de. Jüpiter, ay boyunca Güneş’ten uzaklaşacak ve gece yarısından itibaren sabah Güneş doğuncaya kadar 6 saat süreliğine görülebilecek. –2.7 kadir parlaklıklı gezegen, doğudan güneye doğru 90 derece kadar bir aralıkta ve ufuktan en fazla 27 derece yüksekte Yay (Sagittarius) takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta) yer alacak. Takvim resimde 18–21 arası günlerde görünen yeşil gezegen Jüpiter’dir. Jüpiter ve bulunduğu burç gök atlasında belirtildi. Satürn, ay boyunca Güneş’e giderek yaklaşacak. Y az başlangıcı 21 Haziran gece 02:59: 21 Haziran yıl içerisinde gece süresinin en kısa (8 saat 52 dakika) ve günün en uzun (15 saat 8 dakika) olduğu tarihtir. Bu tarihten itibaren geceler artık uzamaya ve günler kısalmaya başlayacak. Ülkemizin Yerküre üzerindeki konumuna göre yıl boyunca gece–gündüz süresinin değişimi TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin (kısaca TUG’un) hazırladığı “2008 Gök Olayları Yıllığı” kitapçığı sayfa 20–21 de var HAZİRAN AYINDA GEZEGENLER Merkür, sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya Güneş battıktan sonra batıda ufka yakın görülebilir. Gezegen ay boyunca Güneş’ten gittikçe uzak konumda bulunacak. Merkür ayın üçüncü haftasından itibaren sabahları Güneş doğmadan hemen önce kısa süreliğine doğu tarafta ufuktan en fazla 12 derece yüksekte (özellikle ayın sonlarında) Boğa (Taurus) takım yıldızında gör ü l e c e k . Merkür’ün parlaklığı görülme süresince 2’den CBT 1106/8 30 Mayıs 2008 Gök atlas: 15 Haziran akşam saat 23:00 için verildi. Ay boyunca gök cisimlerin konumlarını bulabilirsiniz. Bu sanal gök atlasını yukarıdaki tarih ve saatte gerçeği ile karşılaştırmak uzayı kavramada yararlı olur. Bu iş için gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde (bu sayfadaki resimlerde yönlerin baş harfleri kullanıldı) yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Hareketli doğal/yapay gök cisimlerin gecelik yolları üzerindeki sabit duran parlak yıldızların/takım yıldızların arasından ilerleyişleri gün ve gün işaretlenmeleri ile bu cisimlerin yol izleri de belirlenebilir ve gelecek gecelerde nerede olacağı kestirilebilir de. Yapay cisimlerden İridium uydularına http://www.satobs.org/iridium.html adresinden bakılabilir. Ayrıca, ülkemizin ve Türk gökbilimcilerimiz de yer aldığı bir NASA projesinde uzay Türkiyemiz dahil tüm dünya üzerinden aralıksız–24 saat taranmakta, ülkelerde konuşlandırılan teleskoplarca her türlü hareketli cisimler de yakalanabilmekte. Uzay meraklılarına günlük canlı yayın tadında işte en güzel bir heyecan uğraşısı: www.rotse.net/cgi–bin/thumb.pl?scope=3d&dates=080316&thmon=0&tlas=Alltlas&tla2find=&sorttype=file. Geniş uzayda bilinmeyen–anlaşılmasına gereksinim duyulan anlamında UFO arayanlar için de gezegen avına teleskopsuz başlayacaklara da ve önemlisi uzaya “küresel” bakmayı isteyenlere en iyi bir adres. Gök atlasında ayrıca Büyük Ayı (Ursa Major), Küçük Ayı (Ursa Minor), Kutup yıldızı (Polaris) ve bu sayfada adı geçen burçlardan bazıları da verildi. Gök atlasında yer alan ve hep gökyüzünde kalan Büyük Ayı takım yıldızını gece uzun süre ile yer değiştirdiğini ara ara izlemek aslında Yer’in göreceli ne yöne döndüğü bilgisini gözlemleyerek/deneyleyerek öğrenmede öncelenebilir. Büyük Ayı takım yıldızından itibaren 5 çarpanı uzantısında yer alan Kutup yıldızını ve oradan da yere doğru indirilerek bulanacak kuzeyi, bu yüksekliğin bulunulan yerin enlemini veriyor olması ve diğer yönleri bulma nostaljisi de yaşanabilir... Gök atlasındaki Ay, gezegen ve yıldız büyüklükleri yer uygunluğu için göreceli farklı çizildi.