Katalog

OTOMOBİL TEKNOLOJİSİ Çarpışma testi için insan manken Otomobil çarpışmalarının yolcular üzerindeki etkileri söz konusu olduğunda, sürücü koltuğunda oturan gerçek bir insanın, bizlere çarpışma testi mankeninden çok daha aydınlatıcı bilgiler sunacağı kuşkusuz. Böyle bir işe kim gönüllü olur ki diye düşünüyorsanız, 846 çarpışma ile halen dünya çarpışma rekorunu elinde tutan Rusty Haight ile tanışın. Justin Mullins ile yaptığı söyleşide Haight bu işe neden bulaştığını anlattı Çarpışma testi mankeni olmak nereden aklınıza geldi? Kazara oldu. O sıralar Kaliforniya'da kaza araştırma eğitimi veren bir polis memuruydum. Uygulamalı deneyler yapmanın bir yolunu bulmam gerekiyordu. Kanımca bunun tek yolu, bir arabaya binip kaza yapmaktı. ğun bir basınç altında kalıp kırılabilir. Dahası, biyomekanik uzmanları “üçüncü çarpışma” diye bir kavramdan söz ederler. Birinci çarpışma bir arabanın bir başka arabaya çarpmasıdır. İkinci çarpışmada yolcunun bedeni direksiyon ya da denetim paneline çarparken, üçüncü çarpışmada kalp, ya da beyin gibi iç organlar yine bedenin içinde yer alan kaburga kemikleri ya da kafatası gibi bölgelere çarpar. Ancak benim katıldığım deneyler genellikle daha düşük hızlardaki çarpışmalar olduğundan, bugüne dek ciddi bir yaralanma yaşamadım. Sıkıntılı anlarınız olmadı mı? Geçen yıl Las Vegas'ta sabah sekizden öğleye dek dokuz çarpışmaya katıldım. Bu çarpışmaların bir bölümünde deltav değeri oldukça yüksekti. O gece kaburga kemiklerim ve omuzlarım sızlayıp durdu. Epey de bitkin düştüm. Ancak bu ağrı ve yorgunluğun ne kadarının arabaları oraya buraya itmekten ve bir şeyleri bir yerlere taşımaktan kaynaklandığını söylemek çok güç. En yaygın çarpışmalar düşük hızda olanlar mı? Evet öyle. Ancak bunların gerçekte ne kadar zarar verdikleri sorusu çok daha ilginç olsa gerek. Böyle bir sorunun yanıtı içinde yaşadığınız topluma göre değişir. ABD'de düşük hızda çarpışmalara bağlı yaralanmaların kayda geçirilme düzeyi bir hayli yüksek olduğu gibi, mahkemeye başvurma eğilimi de oldukça yaygın. Bu konuda yasaların çok etkili olmadığı ülkelerde yaralanmaların kayda geçirilmesi de çok ender görülen bir durum. Sizce kullanımı en güvenli otomobil nasıl olmalı? Araç ne kadar büyük olursa, o kadar iyi. İki araba çarpıştığında daha ağır olanın deltav değeri de daha düşük olur. Bu da, böyle bir arabanın içindekilerin güvenliği açısından daha etkili olacağı anlamına gelir. Doğal olarak, en güvenli arabalar aynı zamanda güvenlikle ilgili en güncel özelliklere de sahip olan arabalardır. Herkes aynı boyutta araba kullanıyor olsaydı, onları güvenli kılan öteki özellikleri saymak da çok daha kolay olurdu. Veri toplanabilmesi amacıyla otomobillere de tıpkı uçaklardaki gibi kara kutu yerleştirilmesi gerektiği görüşüne katılıyor musunuz? Tüm yüreğimle katılıyorum. İnsanlar arabalardaki kara kutunun özel yaşamlarına tehdit oluşturacağından kaygı duyuyor. Kara kutu deyince kafalarında nereye gittiklerini ve kimlerle olduklarını izleyen bir aygıt canlandırıyorlar. Oysa bu sistemlerin öyle bir işlevi yok. Veri kayıt sistemi yalnızca bir çarpışma olduğunda bilgileri kayda geçiriyor. Bu tür bilgiler kaza araştırması sonucunda da ortaya çıkacağından ve kişisel bilgiler kayda geçirilmediğinden özel yaşamın çiğnenmesinden söz edilemez. İşiniz yolların daha güvenli olmasına nasıl katkıda bulunuyor? İnsanlara araba kazalarının nasıl araştırılacağını öğretiyoruz. Bir kavşakta elli kez kaza olmuşsa ve bunun nedeni bilinmiyorsa, elli birinci kazayı önlemek için ne yapılabilir? Öncelikle, bu elli kaza ile ilgili verilerin incelenmesi ve aralarındaki ortak özelliklerin saptanması gerekir. Trafikte güvenlik üç temel unsurdan oluşur: Mühendislik, uygulama ve eğitim. Yolu sürücülerin hızlı gitmelerine olanak vermeyecek biçimde yeniden oluşturabilir, hız sınırını değiştirebilir, ya da trafik lambası yerleştirebiliriz. Sürücüleri hız sınırı konusunda eğitecek afişler asabilir, ya da hız sınırını aşanlara ceza kesmek gibi belli yaptırımlar uygulayabiliriz. Ne var ki, tüm bunlar yapılmadan önce çarpışmaların inceden inceye araştırılması gerekir. New Scientist, 5 Mayıs Rita Urgan Yapay çarpışma testi mankenlerinin kullanım alanı neden öylesine kısıtlı? Bu tür mankenler yüksekhız çarpışmalarına göre tasarlanmışlar. Çok kez kullanılabilmeleri için dayanıklı olmaları gerekiyor. Söz gelişi, boyunları, kırılmaları önlemek amacıyla sert bir maddeden yapılıyor. Bu sertlik yüksek hızda meydana gelen bir çarpışmada mankenin verdiği tepkiyi etkilemese de, daha düşük hızlarda mankenin gerçek bir insandan çok farklı tepkiler göstermesine İnsanlar arabalarneden oluyor. daki kara kutunun özel yaşamlarına tehdit oluşturacağından kaygı duyuyor. Kara kutu deyince kafalarında nereye gittiklerini ve kimlerle olduklarını izleyen bir aygıt canlandırıyorlar. Veri kayıt sistemi yalnızca bir çarpışma olduğunda bilgileri kayda geçiriyor. Bir araba çarpışmasının etkilerini nasıl ölçüyorsunuz? Hız değişimini ölçmek amacıyla arabaya ve içindekilere ivmeölçerler yerleştiriyoruz. Çarpışmaların insanlara verdiği zararlarla ilgili başka araştırma verilerini de inceledikten sonra çarpışmaların hasar olasılığı konusunda kestirimlerde bulunabiliyoruz. Çarpışmaları nasıl sınıflandırıyorsunuz? Çarpışmanın boyutunu etkinin oluştuğu hız ile değil, hızdaki değişim ile tanımlıyoruz. Buna deltav adı veriliyor. Saatte 16 kilometrenin altındaki bir hız değişimi düşükhız çarpışması olarak nitelendirilirken, 16 ile 40 kilometre arasındakiler orta şiddette çarpışma, 4055 kilometre arasındakiler şiddetli çarpışma kapsamına giriyor. Sizin yaşadığınız en yüksek deltav değeri ne kadar? Saatte 43 kilometre. CBT 1060 / 16 13 Temmuz 2007 Sınama çarpışmalarında ne tür bir güçle yüz yüze geliyorsunuz? Genelde ortalama 10 g.'nin biraz üzerinde bir güç bu da yerçekimi gücünün 10 katına eşit bir güç demek. Öyle ki, 100 kiloluk bir insan çok kısa bir süreliğine kendini 1000 kiloymuş gibi hissediyor. Çarpışmaların tam anlamıyla önlenmemesi de bu yüzden. Çarpışmanın etkisiyle kaburga kemiklerim yo