Katalog

Ormanlarımız “dün” yandı, “bugün” de yanıyor ve “yarın da” yanacak ! Çünkü… Ormanlar üzerinde çalışmalarıyla tanınan Yücel Çağlar, geçen yılın sonunda, henüz yeni orman yangınları mevsimine girmeden tartışılması amacıyla 50 sayfaya yakın bir metin hazırlamış ve bize de göndermişti. Çağlar, yangınlardan sonra serin kafayla tartışalım ve çare üretelim istiyordu... Gerçeklerle dolu bu metnin özet kısmını yayımlıyoruz... Doç.Dr.Yücel Çağlar, [email protected], Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği Üye B u yıl ormanlarımız yine yandı. Yine her yangından sonra bir yandan gerçekten de içtenlikli yakınmalar, bir yandan son derece yüzeysel açıklamalar ve bir yandan da akıl almaz aymazlıklar sergilendi. Böylece bir orman yangın mevsimi daha geride kaldı. Büyük bir olasılıkla bu yıl başka orman yangını çıkmayacak. Ancak, ya gelecek yıl? Bilinmelidir ki, çıkacak; az ya da çok, ama kesinlikle çıkacak; yine az ya da çok ormanımız yanacak. Bu, bir bilicilik değil. Ne yapılırsa yapılsın, ne önlem alınırsa alınsın, bir yerde orman varsa orada orman yangını çıkabilir; bu, olağan bir durumdur. Ancak, bu yer eğer Türkiye ise, olağandışı olan, hiç orman yangının çıkmamasıdır. Çünkü, Türkiye'de; • ormanların yapısal özellikleri, • iklim koşulları, • ormanhalk ilişkilerinin niteliği, • ormancılık politikaları, • ormancılık uygulamaları ve • yürütülen orman yangınlarıyla “mücadele” stratejileri orman yangını çıkma olasılığını artırmakta; daha az çıkmasını ve daha az orman yanmasını da tümüyle rastlantılara bırakmaktadır. Sözgelimi, Türkiye'de; • ormanların % 58'ini oluşturan 120 milyon dönüm, orman yangını çıkma olasılığının en yüksek olduğu Ege ve Akdeniz Bölgelerinde bulunmaktadır, • ormanların % 45,4'ünü oluşturan toplam 96 milyon dönüm, en kolay yanabilen kızılçam ve karaçam ormanlarıdır, • ormanların yaklaşık 45 milyon dönümünü, yanıcı madde birikiminin, dolayısıyla yangın çıkma olasılığının en yüksek düzeyde olduğu 3040 yaşlarına ulaşmış, yeni yetiştirilmiş ormanlar oluşturmaktadır, • ormanların içinde ve bitişiğinde yerleşik 16 bin dolayındaki köyde yaşayan 78 milyon köylü yurttaşımız tarım ve hayvancılık etkinliklerini çevrelerindeki ormanlarda ya da yakınında gerçekleştirmektedir, • ormanların içinde ve bitişiğinde yaşayan yurttaşlarımız çevrelerindeki ormanlara ve ormancılık uygulamalarına yabancılaştırılmıştır ve bu doğrultudaki ormancılık politikalarının ve uygulamaların kapsamı giderek genişletilmektedir, • “orman muhafaza memurluğu” düzeni giderek tasfiye edilmekte ve “orman koruma” çalışmaları, belirli bir ücret karşılığında köy tüzel kişiliklerine devredilmektedir, • yeni ormanların yetiştirilmesi sırasında yangınlara karşı dirençli orman yapıları oluşturma ve ormanlardaki yanıcı madde birikimini azaltma tek niklerinden gerektiğince yararlanılmamaktadır, • başta yangın önleme ve söndürme çalışmalarını yürüten orman işletme şeflikleri ve orman işletme müdürlükleri olmak üzere ormancılık birimlerinde yeterli sayıda ve nitelikte teknik personel ve uzman yangın söndürme işçileri işlendirilmemekte, keyfi ve partizanca uygulamalar sürdürülmektedir, • orman yangınlarını söndürme çalışmalarının yönetiminde “çok başlılık”, eşgüdüm sorunları çözümlenememiştir, • orman yangınları ile ilgili veritabanı ve araştırmalar yetersizdir; olanlarının gerektiğince dikkate alınmasını, yangınların dersler çıkarılabilecek deneyimler olarak değerlendirilmesini sağlayabilecek mekanizmalar işletilmemektedir, • orman yangınlarının çıkma nedenlerinin hem tarihsel hem de yersel olarak büyük ölçüde değişmesine karşın, yangın önleme ve söndürme çalışmalarında geleneksel yaklaşımlar sürdürülmekte, gelişkin teknoloji ve tekniklerden yeterince yararlanılmamaktadır, • kitle iletişim araçlarının orman yangınlarıyla ilgili bilgilenmeleri çoğunlukla son derece yüzeysel ve ilgilenme biçimleri de yurttaşlarımızı bilinçlendirici doğrultuda değildir; Bakan, vali vb konumdaki yöneticilerin açıklamaları ise çoğunlukla yanıltıcıdır. OLAĞAN OLMAYAN Bu koşullarda, ülkemizde, her yıl ortalama iki bin orman yangınının çıkması, 5060 bin dönüm or manın yanması ya da bu yıl olduğu gibi yalnızca bir hafta içinde 300 dolayında yangının çıkabilmesi ve 2025 bin dönüm ormanın yanabilmesi, bir bakıma olağandır. Olağan olmayan ise; • orman yangınların nedenlerinin ve sonuçlarının tartışılma biçimidir, • sonuç vermediği her zaman kanıtlanan orman yangını önleme ve söndürme stratejilerinin, uygulamalarının ısrarla sürdürülmesidir, • çıkan yangınların sayısının, şiddetinin, yayılma hızının ve yol açtığı yıkımların ekolojik koşullar ile ekonomik, toplumsal ve kültürel yapıların son derece farklı olduğu başka ülkelerdekilerle ve dönemlerdekilerle karşılaştırılmasıdır, • Bakan, genel müdür, vali vb konumdaki yetkililerin yangınların ve yanan alanların azaltılamamasının sorumluluğunu “yavuz hırsız” tutumuyla başkalarına yıkabilmeye kalkışabilmeleridir, • meslek odası, sendika, kooperatif, birlik, gönüllü kuruluşlar vb demokratik kitle örgütlerinin, yurttaşlarımızı bilgilendirici ve bilinçlendirici çabalara yeterince girmemeleridir, • yangınlar gündeme geldiğinde, deyiş yerindeyse üzüntüden yanıp tutuşan yurttaşlarımızın çoğunluğunun yangınlarla ilgili en temel bilgileri edinmemeleri, gerçeklikleri öğrenmemeleri ve gereken tepkiyi göstermemeleridir. Bu nedenledir ki, ülkemizde bundan sonra da orman yangını çıkabilecek, ve ormanlarımız yanabilecektir; sorun, bu bağlamda, yangınların çıkması ve ormanlarımızın yanması değildir; sorun, yangın sayısının ve yanan ormanların en aza indirilmesidir. Bu da, ancak ekolojik, teknik ve teknolojik, ekonomik, toplumsal, kültürel ve siyasal süreçlerin birlikte, bütüncül bir yaklaşımla ele alınıp yönlendirilmesiyle başarılabilecek bir durumdur. Bu gereği kimler, ne zaman, nasıl ve hangi olanaklarla yerine getirebilecektir ve bu gereğin yerine getirilmesi için gerektiğince kararlı ve özverili savaşımları kimler göze alabilecektir? Bu aşamada yanıtlanması ertelenemeyecek temel soru da budur. CBT 1060 / 15 13 Temmuz 2007 ORMANLARIMIZ