Katalog

İKLİM ARAŞTIRMALARI da gelmiyor. İklimi daha başka etmenler de etkiliyor. Bu etmenlerde büyük değişiklikler olduğu zaman CO2 ve sıcaklık arasındaki ilişki etkisini yitirebiliyor. O zaman, geçmişte milyon yıl önce Dünya niçin tekrar tekrar buz çağları ve daha sıcak dönemler arasında gidip gelmiş olabilir? Uzun süredir doğru olduğuna inanılan bir kurama göre bu Dünya'nın görüngesindeki değişiklikten kaynaklanıyor. Bu değişikliklere Milankovitch Döngüsü adı veriliyor. Ancak Dünya'nın yörüngesindeki değişikliklerin yol açtığı ısıtma veya soğutma etkisi küçüktür ve sıcaklıklardaki değişiklikleri açıklamaya yetmez. Bütün bu bilgilerin ışığı altında sıcaklıklardaki ilk değişiklikleri bir çeşit geri beslemenin tetiklediği ortaya çıkıyor. Bu noktada buz kritik bir rol oynuyor. Geniş buz kütleleri eriyip küçüldükçe güneş enerjisinin daha küçük bir kısmı uzaya geri yansıyor ve bunun sonucunda ısınma hızlanıyor. CO2'nin bu süreçte önemTropik deniz yüzeyi sıcaklıkları • Oksijen18 seviyesine dayanır • Aynı veriler deniz suyunun PH değişikliğine göre düzeltilmiş Atmosferdeki CO2 düzeyi • fosil topraklara • Fosil yapraklara • li bir rol oynadığı bir yüzyıldan 7.Yanılgı: Karbon dioksit düzeyleri sıcak beri bilinen Jeolojik modele • Fosil planktonlara dayanır bir gerçek. Buz çedönemlerin başlangıcından sonra yükselir. DoYoğun buzul tabakalarının olduğuna ilişkin doğrudan kanıtların olduğu dönemler son yarım milyon • Güneş çıktısı 200.000 devam eden PaleoEosen Termal Maksimum, oksijen18 kayıtların layısıyla CO2 küresel ısınmaya neden olmaz. kirdekleri, yıl boyunca CO2 düzeyleri ile da görülmüyordu. sıcaklık arasında kayda değer bir ilişki olduğunu gösteriyor. Bir buzul çağının sona Gerçek: Antarktika ve ermesi için yaklaşık 5000 yıl geçmesi gerekiyor ve sıGrönland'ı örten buz tabacaklık ve atmosferdeki CO2 yoğunluğu birlikte 4000 kalarından kesilerek çıkaryıl boyunca artıyor. tılan yüzlerce bin yıllık buz Buzul çağının sonunda ne olduğuna baktığımız zaörnekleri, en son buz çağıman yörüngesel değişimlere bağlı olarak ortaya çıkan nın sonunda atmosferdeki ilk ısınma daha fazla CO2'nin atmosfere salınmasına CO2 düzeyinin sıcaklıklayol açmış olabilir. Bunun sonucunda ısınma artarken rın yükselmeye başlamasınsalınan CO2 miktarını da artır ve bu böyle sürüp gidan bir müddet sonra yükder. Buzul alanı daralmaya başlayınca sıcaklıklar daha seldiğini gösteriyor. Zada artar. manlama konusunda belirBu ilave CO2 nereden geliyor olabilir? Bilimsel sizlikler söz konusu. Bunun kanıtlara göre kaynak okyanuslardır. Sıcak sularda gaz nedeni kısmen buz çekirdaha az erir. Dolayısıyla daha sıcak denizler CO2'yi deklerinin içinde hapis havaya geri verir. Ancak bu da CO2 artışını açıklaolan havanın buzdan daha maz. Diğer bir faktörün biyolojik olma olasılığı yükgenç olması. Kaldı ki bu gesek. Denizlerdeki fitoplanktonlar geliştikçe havadaki cikmenin 800 yıldan daha CO2'yi emer. Fakat dünya ısındıkça rüzgarlardaki, uzun bir süreyi kapsadığı SON 1000 YIL BOYUNCA SICAKLIKLAR akıntılardaki ve tuzluluk oranındaki değişiklikler fiKuzey yarıkürede 1000 yıl öncesinin sıcaklık tahminlerine göre bugün hava sıcaklıkları 1000 yılda görülüyor. toplankton gelişimini önler. hiç olmadığı kadar daha yüksek Yükselen CO2 düzeyiBuzul çağları bize şunları söylüyor: Sıcaklıklar nin buzul çağlarının sonunCO2 düzeyini etkiler veya bunun tam tersi olabilir. da oldukça sabit bir yol izlediğini gösteriyor. Sanayi daki ilk ısınma sürecini tetiklemediğini gösteren bu Şu anda okyanuslar, insanların havaya saldığı ilave çağında ise bu düzey 380 ppm'ye yükseldi. gecikmeler, atmosferdeki daha fazla miktardaki CO2'nin %40'ını emiyor. Denizler bunun yerine Bu nasıl olmuş olabilir? Bunun yanıtı doğal kayCO2'nin gezegeni ısıttığı fikrini de çürütmüyor. CO2 çıkartmaya başlarlarsa insan eliyle üretilen CO2 nakların doğal çukurlarla dengelenmesidir. Örneğin CO2'in sera gazı olduğunu biliyoruz, çünkü kızılömiktarındaki azalmanın etkisi çok az olur. organik maddelerin parçalanması havaya yüksek miktesi ışınlarını hem emiyor, hem de yansıtıyor. Temel tarlarda CO2 salar, ancak bitkilerin büyümesi aynı fizik kurallarına göre bu tür gazlar Dünya'dan yansıReyhan Oksay miktarda CO2'yi emer. CO2 düzeyinin yükselmesinin yan ısıyı hapseder. Bu olmadığı sürece gezegenin daha Kaynak: New Scientist, 19 mayıs 2007 nedeni atmosfere her yıl giren gazın miktarının, doğal soğuk olacağı iddia ediliyor. *IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Changeİklim Değişikliği üzerine yollarla emilimden fazla olmasıdır. Bütün bunlar geçmişteki sıcaklıklar ile geçmişteki Hükümetlerarası Panel Bu ilave CO2'nin sorumlusunun insan olduğunCO2 düzeyi arasında bir korelasyon olacağı anlamına dan nasıl emin olabiliriz? Bunu gösteren bazı kanıtlar söz konusu. Örneğin fosil yakıtları görünürde karbonCO2 emisyonları, doğal kaynakların çıkarttığı 14 içermez, çünkü kozmik ışınların atmosfere çarpmaemisyonlarla karşılaştırıldığında devede kulaksı sonucu oluşan bu dengesiz izotopun yarıömrü, yaktır. laşık 6000 yıldır. Fosil yakıtlardaki hemen hemen Gerçek: Evet, insan faaliyetlerine bağlı olarak ortüm karbon14'ler, yakıt yaktığımız çağa gelinceye taya çıkan CO2 emisyonları, pek çok doğal kaynakkadar çoktan çürüyüp gitmiştir. Dolayısıyla sonuçta lardan salınan CO2 ile mukayese edildiğinde çok azortaya çıkan CO2'nun karbon14 içermesi mümkün dır. Yine de buzul çekirdekleri, son yarım milyon yıl değildir. Ağaç halkalarının incelenmesi sonucu havaatmosferdeki CO2 düzeyinin 180 ile 300 ppm arasındaki karbon14 oranının 1850 ile 1954 arasında %2 azaldığı görülüyor. (954 yılından sonra nükleer testler SICAKLIK VE CO2, SON 500 MİLYON YIL BOYUNCA CO2 düzeyinin ve sıcaklıkların uzak geçmişimizde geçirdiği değişiklikleri hesaplamak kolay değil yüksek miktarda karbondir. Farklı yöntemlere dayanan tahminler farklı sonuçlar veriyor. 14'ün salınımına yol açmıştır.) Sonuç olarak yanardağların insan faaliyetlerinden daha fazla miktarda CO2 salmış olması doğru değildir. CO2 düzeyinin büyük patlamalardan sonra yükselmediği görülüyor. Karalardaki yanardağların çıkarttığı CO2 emisyonu her yıl tahmini olarak ortalama 0.3 gigaton'dur. Bu da insan faaliyetlerinin ürettiği CO2'nin yüzde biridir. Ayrıca yanardağ kaynaklı CO2, okyanus tabanındaki dalmabatma tektonik levhalarının altındaki karbon Milyonlarca yıl önce tarafından dengelenir. 6.Yanılgı: İnsan faaliyetlerinin yol açtığı Yanardağ patlamalarından yükselen toz bulutları gezende sıcaklıkların düşmesine yol açsa da yanardağlar görece olarak havaya az miktarda CO2 salar. . CBT 1057/14 22 Haziran 2007 19611990 ortalamasından sıcaklık sapmaları (C) BUGÜNKÜ SICAKLIĞA GÖRE (C)