Katalog

BİLİM EĞİTİMİ “Çocuklar siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Bilim eğitimi programı: Kimi zaman çocuklar küçük gruplar oluşturarak ve deneyler yaparak soruların yanıtını birlikte arıyorlar. Ardından sıra öğrencilerin düşüncelerini ifade etmelerine geliyor. Deneysel gözlemlerini ve yorumlarını yazılı ve sözlü ifade ederek hem kelime hazinelerini zenginleştiriyorlar hem de mantıksal çerçevede nedensonuç ilişkisini irdelemiş oluyorlar. Özlem Yüzak lerinin bir çoğu tarafından benimsenmiş durumda. Halen Fransa örneği, Afganistan, Arjantin, Brezilya, Kamboçya, Şili, Çin, Kolombiya, Mısır, Malezya, Meksika, Cezayir, Senegal, Slovakya, Togo ve Tunus tarafından uygulanıyor. Hindistan'ın bilim eğitimiyle ilgili yaygın ve etkin çalışmaları söz konusu. Şili'de 2002 yılından beri Fransız ve Meksika Bilimler Akademilerini katkılarıyla pilot projeler uygulanıyor. Çin'de ise uygulamalar doğrudan doğruya Çin Milli Eğitim Bakanlığı ve Bilim Akademisinin katkılarıyla 2001 yılında başlatıldı. 44 Çinli öğretmen 3 grup halinde bilim eğitim için Fransa'ya gönderildi. Çin aslında enteresan bir örnek. Biliyorsunuz çok uzun yıllar süren ezbere dayalı Konfüçiyus sistemi ile bu bilim eğitimini karşılaştırdı uzmanlar. Çocukların psikolojisini belirlemek amacıyla lazerle yüz kaslarında stres ölçümü yaptılar. Çocukların çalışırken eğlenerek öğrenmelerinde çok daha başarılı sonuçlar alındığı gözlendi. Bunların yanısıra Eller Hamurda programının elde ettiği başarı AB ülkelerinin de ilgisini çekti. 2 yıl önce bir networt oluşturuldu. Estonya, Macaristan, Slovenya, İtalya, Almanya, İsveç, Portekiz, Fransa ve Hollanda bu şapkanın içinde. AB 1 milyon euro destek veriyor programın geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için. Türkiye'de Ankara ve İstanbul'da iki anaokulu ve ilköğretim okulunu ziyaret ettiniz. İzlenimleriniz? Quéré: Türkiye'de gördüğüm bu iki okulda da bilim eğitimi son derece iyi. Tabii bu bütün okulların aynı şekilde olduğunu göstermez. Zaten tüm dünyada ve Fransa'da da aynı şey söz konusu. Önemli olan işin önemini kavramış olmak ve ben Türkiye'de de bunu öneminin anlaşılmış olduğunu gördüm. Türkiye'de insanlar bilime açık. TÜBA son derece aktif ve bilim eğitimini yaygınlaştırma konusunda istekli. İşbirliği yapmayı çok isteriz. S on 10 yıl içinde tüm dünyada yaygınlaşan “Bilim Eğitimi” Programının yaratıcılarından Fransız Fizikçi Prof. Dr. Yves Quéré Türkiye Bilimler Akademisi'nin (TÜBA) özel daveti ile Türkiye'ye geldi. Quéré 1720 Nisan tarihleri arasında Ankara ve İstanbul'da bir dizi konferans verdi, Milli Eğitim Bakanı ve diğer yetkililerle görüştü, ayrıca iki ana ve ilköğretim okulunu ziyaret etti. Prof Quéré ile yaptığımız sohbeti sunuyoruz. Soru: Fransa'da 1992 yılında “Eller Hamurda” (La main a la pate) adı altında başlatılan bilim eğitimi projesinin mimarlarındansınız. Proje nasıl doğdu ve yaşama geçti? Quéré: Bilim eğitimi projesi aslında ilk kez dünyaca ünlü bilim insanı Marie Curie'nin çalışmalarıyla gündeme geldi. Ancak projenin uygulanmaya başlaması 1988 yılında Nobel Ödülü Sahibi fizikçi Prof. Leon Lederman'ın öncü çalışmalarıyla ABD'nin Chicago şehrinde başladı. Ailelerinin fakir olması nedeniyle iyi eğitim alma olasılığı düşük öğrencilerin okuduğu ilköğretim okullarında başlayan programda sağlanan başarı üzerine Amerika Bilimler Akademisi Smithsonian Enstitüsü programı destekledi. Bu süreç içinde programı ve gelişmeleri ilgi ile izliyordum. 1995 yılında yine Nobel Fizik Ödülü sahibi Georges Charpack ve Pierre Lena ile birlikte programı Fransa'da yaşama geçirmeye başladık. Programın özü, bilimi uygulamalı örneklerle çocuklara yaptırarak hem benimsetmek hem de öğretmek. Diğer bir deyişle oyun oynar tarzda çocuklara bilimi öğretmek. Eller Hamurda programı tam olarak neyi içeriyor? Quéré: Programın temel amacı anaokulu ve ilkokul öğrencilerini, fen bilgisi dersinde deney yapabilecekleri, bilimi sorgulayıp çözümleyebilecekleri bir ortam yaratmak. Bu şekilde içinde bulundukları dünyanın güzelliklerini ve olumlu taraflarını görebilmeleri için öğretmenleri bu yönde teşvik ederek fen bilgisi dersinin yepyeni bir nitelik kazanmasına yardımcı olmak. Böylece öğrenciler doğayı doğal bir obje olarak gözlemleyebiliyor ve edindikleri kavramlar doğrultusunda sorguluyorlar. Dolayısıyla hem yaratıcı zekalarını hem de lisanlarını geliştirmeleri sağlanmış oluyor. Fransa’daki uygulamada ne kadar zamanda, nasıl bir başarı sağlandı? Quéré: 1996 yılında Fransa Eğitim Bakanlığı Eller Hamurda programını okul öncesi eğitimde mevcut grubun yüzde 3’lük bir kısmında uygulamaya aldı. Ancak kısa sürede yaygınlaştı. Örneğin 20002001 yılı döneminde Fransa’da 280.000 okul sınıfında yaşama geçirildi. Bugün Fransa’da bu yaş grubunun yüzde 35’ine bu program uygulanıyor. Çocuk bu program kapsamında çevresi ve gördüğü, ilgilendiği her şeyle ilgili soru sormaya yöneltiliyor. Öğretmen soruya doğrudan yanıt verme yerine, soruyu yeniden sınıfa yöneltiyor, “Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?” diyerek hayal güçlerini zorluyor. Kimi zaman çocuklar küçük gruplar oluşturarak ve deneyler yaparak soruların yanıtını birlikte arıyorlar. Ardından sıra öğrencilerin düşüncelerini ifade etmelerine geliyor. Deneysel gözlemlerini ve yorumlarını yazılı ve sözlü ifade ederek hem kelime hazinelerini zerginleştiriyorlar hem de mantıksal çerçevede neden –sonuç ilişkisini irdelemiş oluyorlar. Burada eğitmenlere, öğretmenlere önemli görevler düşmüyor mu? Quéré: Zaten belki de en önemli güçlük burada. Çünkü fiziksel deney ortamı yaratmak çok büyük bir maddi zorluk değil. Asıl mesele eğitimcide. Klasik sistem öğretmenler açısından da kolay. Kitaba bağlı konuyu anlat ve o doğrultuda sınırlı bir biçimde soruyanıt sistematiğini uygulamak çok daha kolay. Önemli olan öğretmenleri “Eller Hamurda” programını doğru ve iyi bir şekilde uygulayabilmeleri için eğitmek. Bu konuda her ülkede olduğu gibi Fransa'da da zorluklar yaşandı. Öğretmenler de aslında bilimi bu şekilde çocuklara öğretmekten korkuyorlar. Peki nasıl aşılıyor bu? Quéré: Öğretmenleri eğitecek mekanizmayı yaratmakla. Bu konuda Fransa Bilimler Akademisi ciddi bir destekte bulundu. Tabii diğer aktörleri de göz ardı etmememiz gerek. Akademinin bu projede en önemli ortaklarından biri Eğitim Bakanlığı oldu. Eller Hamurda programının 1996 yalında başlatılması bakanlığın kararı ile gerçekleşti. Fransa'nın 5 farklı bölgesinde 450 ilkokul öğretmeni ile proje başlatıldı. İşbirliğinde bulunan kurumlardan biri de Üniversitelerin eğitim fakülteleri (INRP) oldu. Ayrıca Ulusal Pedagojik Araştırmalar Merkezi ile de eşgüdüm içinde hareket edildi. Ayrıca bir internet ağı ile öğretmenlerin Eller Hamurda programı kapsamında birbirleri ile iletişime geçmeleri ve dünyada bu konudaki çalışmaları izlemeleri kolaylaştırıldı. Programın sanırım bir de Uluslararası ayağı var? Quéré: Evet, uygulama dünya bilim akademi Prof. Dr. Yves Quéré kimdir? Prof. Dr. Yves Quéré, 1931 yılında Fransa’da doğdu. Yüksek öğrenimine 19951 yılında Paris “Ecole des Mines” de başlayan Quéré, 1954 yılında maden Mühendisi ünvanı ile mezun oldu. Eğitimine Universite de ParisOrsay’da devam eden Quere 1968 yılında Bilim Doktoru ünvanını aldı. Katı hal fizikçisi olan Prof. Quéré, bu alanda partikülkatı madde ilişkisi ve radyasyona bağlı madde bozunumu konularında çalıışmalar yapan bir madde fiziği uzmanı olarak tanınıyor. Quéré Fransız Atom Enerjisi Komisyonu (CEA) üyeliği ve Paris Ecole Polytechnique’de öğretim üyeliği yaptı., 20002006 yılları arasında InterAcademy Panel Eş Başkanlığı’nı yüreten Quéré, 1991 yılından beri de Fransız Bilimler Akademisi Üyesi. CBT 1052/8 18 Mayıs 2007