Katalog

KONGRELERDEN POLİTİK BİLİM Aykut Göker http://www.ınovasyon.org Ülke olarak hâlâ, başka ulusların mimarı oldukları bilimsel ve teknolojik gelişmeleri kontrol altında tutmak için buldukları yeni kavramların ördüğü bir dünyaya ayak uydurmaya çalışanların arasındayız; o dünyayı kavramlarıyla, terimleriyle birlikte üretenlerin arasında değil... ‘İnovasyon’a Türkçe Karşılık İngilizce ‘innovation’ karşılığı olarak ‘inovasyon’ sözcüğünün TTGV ve TÜBİTAK gibi kuruluşlarca kullanılmaya başlandığı 1990’lı yılların başından bu yana konuyla ilgili hemen her toplantıda bu terime Türkçe karşılık bulma meselesi de gündeme gelmiş ve uzun uzadıya tartışılmıştır. Ulusal İnovasyon Girişimi Çalışma Grupları’nın bir kısım üyeleri arasında da şu anda benzer bir tartışma cereyan ediyor. Tartışmayı tetikleyen, Girişim’in Proje Koordinatörü Selçuk Karaata’nın TDK’nın ‘inovasyon’a Türkçe karşılık bulduğunu üyelere duyurması oldu. TDK’nun bulduğu karşılık ‘yenileşim’... Öncekilerde olduğu gibi, bu son tartışma da, ‘innovation’ bir iktisat terimi olarak kullanıldığında sözcüğe yüklenen anlamı, bulunan Türkçe karşılığının karşılayıp karşılamayacağı noktasında kilitlenmiş gibi gözüküyor. Zâten, bu sözcüğün ‘inovasyon’ biçiminde dilimizde de kullanılmaya başlaması bir terim olarak taşıdığı anlam nedeniyledir ve neyi ifade ettiği de, “Frascati Ailesi” olarak bilinen bir dizi elkitabında ortaya konmuş durumdadır. Bu elkitapları, OECD üyesi ülkelere bilimsel ve teknolojik faaliyetleri ölçmede yol göstermek üzere hazırlanıyor ve bu ülkelerin ARGE istatistiklerini toplamada kazanmış oldukları ortak deneyime dayanıyor. Bu ailenin en çok bilinen elkitapları ARGE faaliyetlerinin ölçümü ile ilgili olan Frascati Elkitabı (Frascati Manual); inovasyon faaliyetlerinin ölçümü ile ilgili olan Oslo Elkitabı (Oslo Manual); ve bilimsel/teknolojik faaliyetlerde bulunan beyin gücünün ölçümü ile ilgili olan Canberra Elkitabı’dır (Canberra Manual). Bu ailenin, ‘patentler’ ve ‘teknoloji ile ilgili dış ödemeler dengesi’ gibi diğer bilim ve teknoloji göstergelerinin ölçüm yöntemlerini gösteren elkitapları da var. Bu elkitaplarının en önemli özelliği, ölçme konusu olan faaliyetlerin tanımlarını ve bu tanımlara giren faaliyetlerin sınırlarını bütün ayrıntılarıyla ortaya koymalarıdır. Ne tür faaliyetler ARGE ve/veya inovasyon faaliyeti sayılır; ne tür faaliyetler bu kategorilere girmez; bunlar, herhangi bir tereddüde yer bırakmamak üzere, örnekleriyle birlikte açıklanmıştır. Örneğin, hangi tür yazılım faaliyetlerini, ‘yazılımda ARGE’ olarak değerlendireceğiz; yazılım şirketlerinin rutin yazılım faaliyetleri ile ARGE faaliyetleri arasında sınır nereden geçer; bunların yanıtlarını Frascati Elkitabı’nda bulmak mümkündür. Önemli olan bir başka nokta, ölçme konusu olan bilimsel/teknolojik faaliyetlerin tanımlarının ve sınırlarının zaman içinde değişmesi; daha doğrusu, bunları değiştirme ihtiyacının ortaya çıkmasıdır. Bu ihtiyaca yanıt vermek üzere söz konusu elkitaplarının gözden geçirilmiş ya da genişletilmiş yeni baskıları yayımlanmaktadır. Hâlen Frascati Elkitabı’nın 2002’de yayımlanan 6’ncı baskısı (edition), Oslo Elkitabı’nın ise, 2005’te yayımlanan 3’üncü baskısı yürürlüktedir. Konumuzla ilgili olduğu için hemen belirteyim: Oslo Elkitabı’nın 3’üncü baskısında, ‘inovasyon’ tanımı genişletildi; 2’nci baskısındaki “teknolojik ürün inovasyonu”nun yerini yeni baskıda “ürün inovasyonu”; “teknolojik süreç (proses) inovasyonu”nun yerini ise, “süreç inovasyonu” aldı. Ayrıca, 2’nci baskıdaki “organizasyonel inovasyon” bir inovasyon tipi olarak yerini korurken; buna, yeni baskıda, yeni bir inovasyon tipi daha eklendi: “Pazarlama inovasyonu”. İnovasyon tanımı niçin genişletildi; bu ayrı bir yazının konusu... Bunları yazmamdaki amaç, sözcüğe Türkçe karşılık bulunmasına karşı çıkmak değil; bu yapılırsa, vicdanı en çok rahatlayacak olanlardan biri benim. Amacım küçük bir hatırlatma: Ülke olarak hâlâ, başka ulusların mimarı oldukları bilimsel ve teknolojik gelişmeleri ve toplumsal etkilerini ölçüp çözümleyebilmek ve kontrol altında tutmak için buldukları yeni kavramların ördüğü bir dünyaya ayak uydurmaya çalışanların arasındayız; o dünyayı kavramlarıyla, terimleriyle birlikte üretenlerin arasında değil... Diyorum ki, bir yandan da, bunun tarihsel, toplumsal, kültürel, siyasî nedenlerini sistemsel bir bütünlük içinde ortaya koysak ve hep birlikte o nedenlerin üzerine de gitsek... Dünya çapında sinirbilimciler İstanbul’daydı Suna ve İnan Kıraç Vakfı, Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, nörodejenerasyon konusunda dünya çapında bir organizasyona imza attı. ALS, Alzheimer, Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkların ele alındığı ve iki yılda bir düzenlenecek “Suna Kıraç Nörodejenerasyon Konferansları”nın ilki, “ALS’nin Tanı ve Tedavisinde Yeni Ufuklar” konulu uluslararası konferans, 5–8 Nisan arasında, Pera Müzesi Oditoryumu’nda gerçekleştirildi. D CBT 1049/6 27 Nisan 2007 ünyanın önde gelen üniversitelerinden ve hastanelerinden üst düzeyde 25 uzmanın konuşmacı olarak katıldığı; Türkiye’den üniversitelerin ve hastanelerin nöroloji, biyoloji, moleküler biyoloji ve ilgili diğer bölümlerinden, sayıları 150’yi aşkın öğretim üyesi, asistan, uzman ve lisansüstü öğrencisi tarafından izlenen konferansta; ALS’nin genetiği, nörodejeneratif süreçlere yol açan mekanizmaların hücre biyolojisi, ALS ve benzeri beyin hastalıklarının moleküler tedavileri konuları ele alındı. Toplam dört ana altbaşlıktan oluşan bilimsel programın ilk sabahında Ailesel Motor Nöron Hastalıklarının Genetiği tartışıldı. Genetiğin ışığı altında alınan sonuçlar ve bunların hastalığın daha sık görülen sporadik şekline uyarlaması anlatıldı. İkinci altbaşlık Sporadik ve Ailesel ALS'nin Patofizyolojisi idi. Bu konuşmacılar ALS oluşumunda rol oynayan genleri ve bunların analizini, motor nöron ölümüne neden olan mekanizmaları, motor nöronların çevresindeki diğer beyin hücrelerinin hastalık oluşumundaki etkilerini, mitokondrideki olumsuz degişimleri ve beyindeki önemli kimyasalların metabolizmasını anlattılar. Bu gruba dahil olan konusmacılar ayrıca ALS'de biyomarkör, yani hastalığın erken tansını mümkün kılacak işaretler üzerindeki çalışmalarını, ve çok önemli ve yeni bir konu olan aksonal transport üzerine son gelişmeleri aktar