Katalog

NASIL ÇALIŞIYOR? Deniz suyunun tuzdan arındırılması Ortadoğu ülkeleri ve Karayipler'de yıllardır deniz suyundan tatlı su elde edilirken ABD'nin yalnızca birkaç bölgesinde bu teknolojiden yararlanılıyor. ABD'de deniz suyunun kullanılır duruma getirildiği bu tür tesislerin en büyüğü Florida'nın Tampa bölgesinde bulunuyor. K aliforniya'nın Carlsbad bölgesinde ise bunun iki katı büyüklüğünde bir proje geliştiriliyor. Ancak bu ülkede milyonlarca insanın kıyı kesimlerine taşınmaları ve yeraltı sularının artık gereksinimi karşılayamayacak düzeye gelmesi yüzünden söz konusu teknolojinin her geçen gün daha da yaygınlaşması bekleniyor. Deniz suyundan tatlı su elde etme konusunda danışmanlık yapan Houston'lu Tom Pankratz yalnızca Kaliforniya eyaletinde 20 kadar yeni tesis kurulmasının önerildiğine dikkat çekiyor. Teksas ve Georgia eyaletleri için de aynı durumun geçerli olduğu belirtiliyor. Deniz suyunun bir litresinde ortalama 35,100 miligram çözünmüş katı maddeler bulunuyor. Bu maddelerin %99'unu tuzlar oluşturuyor. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, suyun içilebilir nitelikte olması için bu düzeyin litre başına 500 mg'a düşmesi gerekiyor. De niz suyu çeşitli yöntemlerle tatlı suya dönüştürülebiliyor. Ancak bu yöntemlerden ikisi tüm dünyada deniz suyundan elde edilen tatlı suların %88'ini karşılıyor. Çok aşamalı flaş damıtım ve ters geçişim (osmoz). Çok aşamalı flaş damıtım yüksek sıcaklıkta su buharını gerektiriyor. Bu da, fosil yakıtlı enerji santrallarında yan ürün olarak bol miktarda elde ediliyor. Pankratz bu yüzden Ortadoğu'daki hemen her santralın yanında bir de damıtma tesisi olduğuna dikkat çekiyor. Genelde yapımları çok daha ucuza mal olan, ancak elektrikle çalışan ters geçişme tesisleri ise 1990'lara dek maliyet açısından pek ilgi görmedi. Gelgelelim, bu yıllarda tuzu çıkartan membranların Bunları Biliyor muydunuz?.. (ince gözenekli zarlar) çok daha kullanışlı ve dayanıklı duruma getirilmeleriyle birlikte yönteme duSudaki tuzlar: Deniz suyundaki çözünmüş tuzyulan ilgi de arttı. Suyun içindeki geçici parçacıkları ön taramadan geçiren filtrelerin daha kullanışlı ların yaklaşık %86'sını sodyum klorid, %11'ini duruma getirilmesi de membranları daha dayanıklı magnezyum sülfat ve her biri yaklaşık %1 ora kıldı. ABD'nin deniz suyu arıtımı konusundaki en önde gelen şirketlerinden biri olan General Electric şimdilerde her iki yöntemin üstün yönlerinin bir araya getirildiği hibrit tesislerin kurulmasına çalışıyor. Şirketin su arıtım projelerini yöneten Ralph Exton, Bu tür tesisler enerji gereksinimini düşürüp, yüksek nitelikte tatlı su üretebilirler, diyor. Kimi çevreciler deniz suyu kullanımının denizdeki yaşamı olumsuz yönde etkilediği ve yoğun tuz boşaltımının yakınlardaki deniz suyunda değişimlere neden olduğu gerekçesiyle bu tesislerin yapımına karşı çıkıyorlar. Ancak Pankratz, balıkların sistemlerini tıkamalarını istemediklerinden ve gelen suyun işlemden geçirilmesini güçleştireceği için yerel tuzluluğun artmasını engellemeye çalıştıklarından, uzmanların tasarımlarını her iki olumsuz etkiyi de göz önünde bulundurarak yaptıklarını öne sürüyor. Rita Urgan Scientific American, Eylül 2007 Çok aşamalı flaş damıtım Soğuk deniz suyu bir dizi damıtım aşamasından geçirilirken ısınır. Su, bir ısıtıcı aracılığıyla yüksek basınç altında daha da ısıtılır. Daha düşük basınçlı açık bir sütuna akan su (1. aşama) ansızın kaynar ve saf su buharını yukarıya gönderir. Oradaki kolektörlerde yoğunlaşır. Bitişikteki sütun daha da düşük basınçta tutulur. Öyle ki, kalan tuzlu su yeniden ansızın buharlaşır ve bu süreç birkaç kez yinelenir. Kazandan gelen buhar Tatlı su Isıtıcı Soğuk tuzlu su Saf su buharı Kazana dönüş Yoğunlaşma 1. Aşama 2. Aşama N. Aşama 2 Tuzdan arıtma Tuz ters ozmos ya da flaş damıtım gibi başka süreçler aracılığıyla ayrıştırılır. Yoğunlaştırılmış tuzlu su yeniden okyanusa akar. Ters osmoz Tuzlu su yarı geçirgen bir membrana pompalanır. Tatlı su membrandan geçer, ama çözünmüş tuzlar geçemez. Tatlı su merkezi bir taksim borusuna, oradan da dışarıya akar; geriye kalan yoğunlaştırılmış tuzlu su sistemden çıkar. nında olan, kalsiyum bikarbonat ile potasyum bromid oluşturmaktadır. Okyanuslar kadar fark: Danışman Tom Pankratz'a göre, deniz suyundaki “toplam çözünmüş tuzların” yoğunluğu büyük farklılıklar göstermektedir. Bu yoğunluk Pasifik Okyanusu'nda litre başına 33,300 miligram, Akdeniz'de 40,600, İran Körfezi'nde 48,000 miligram kadardır. Tat: Suyun içilebilir nitelikte olması için içeriğindeki çözünmüş tuzların miktarı litre başına 500 miligramdan düşük olması gerekir. Pankratz yoğunluğun 1000 miligrama ulaştığı sularda hoşa gitmeyen bir tat oluştuğunu ve bunu çoğu kişinin fark edebildiğini belirtiyor. Ne var ki, tuz yoğunluğunun aşırı miktarda düşük olması da suya yavan bir tat veriyor. 3. İşlem sonrası tatlı su bir yerde toplanıp, korunur. Tuzlu su girişi Tuzlu su ara borusu Tatlı su kanalı Membran Tuzlu su ara borusu Tatlı su çıkışı 1 Ön işlem Deniz suyu filtreden geçirilir ve geride yalnızca katıksız tuzlu su kalacak biçimde kimyasal yöntemler uygulanır. CBT1081/22 7 Aralık 2007 Tuzlu su konsantresi