Katalog

TARTIŞMAEDİTÖRE MEKTUP Türkiye’nin tıbba katkısında artış Tıbba bilimsel katkımız son çeyrek yüzyılda her 7 yılda ikiye katlandı ve tıp atıflarında dünyadaki payımız binde 0.43'ten binde 4.4'e, ülkeler sıralamasında 24.’lüğe yükseldi. Bu eğilimin 2000 ile 2003 yılları arasında güçlendiğini öğrenmek sevindiricidir. Böylece klinik tıpta Türkiye'nin sağladığı atıflar halen Hindistan, Polonya, Arjantin, Meksika ve Rusya gibi önemli ülkelerinkinin önüne geçmiştir. Altan Onat, Prof.Dr., İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi, altonat@yahoo.com.tr ABD yılda ortalama 978 bin, İngiltere 248 bin atıfla başı çekerken, Türkiye 11200 atıf ile 24. sırada görülmektedir. Dünyada klinik tıp atıflarından binde 4.4'e yükselen payımızla, Hindistan, Polonya, Arjantin, Meksika ve Rusya gibi önemli ülkelerin halen önünde bulunmaktayız. Bu, çok memnuniyet verici bir saptamadır, çünkü daha üç yıl once 78 basamak geride (bilimin genelinde 35. sırada) yer almaktaydık (1). hayli daha ileri görünmektedir. Oysa milli gelir bakımından dünya nüfusunun %32'si, diğer bir ifadeyle, toplam 1.84 milyar nüfusa sahip 56 ülke ülkemizden daha yüksek bir milli gelire sahip. ÇEYREK YÜZYILDA HIZLI GELİŞME Tıbba katkı itibariyle dünyadaki yerimiz yakın zamanlara kadar böylesine göreceli iyi değildi. SCI verilerini kullanarak 1984'te yayınladığım bir çalışmada (2) 1980 yılı çevresindeki birkaç yılda klinik tıpta yılda ortalama 900 atıf elde edilebilmekteydi ve bu, dünyada binde 0.43'lük bir paya karşılık gelmekteydi. Aradan geçen sürede dünyada klinik tıp alanındaki atıflar 2.05 milyondan 2003 yılında 2.56 milyona %25 oranında yükseldi. Buna rağmen, Şekil'deki grafikte de görüldüğü gibi, ülkemiz klinik tıptaki payını sürekli bir şekilde her yıl hızla yükselterek tam 10 kat artırdı (2000 yılında 5500'e, 2003 yılında 11200'e). Bu gözlem, tıbba katkımızın her 7 yılda ikiye katlandığını ifade etmektedir. Burada açıklanan uzun vadeli gelişme bulguları, Üniversitelerarası Kurul'un 2000 yılında çıkardığı terfi yönetmeliğinin bilimsel yayın kalitesinde derhal düşmeye yol açtığı kuşkusunu desteklememektedir. Ancak bu konuda hükum vermek üzere, önümüzdeki birkaç yıl sonuçlarını daha görmek gerekecektir. Son 20 yıldaki gelişmeye, şu üç etkenden hangisi başrolü oynamıştır sorusu ilgi çekicidir: Yayın kalitesinin yükselmesi, araştırmacı başına yayın sayısının artması, araştırmacı sayısının artması? Kanımca, cevap son iki etken olmalıdır, çünkü SCI verilerine gore, ülkemizde üretilen tıp makalesi başına 10 yıllık bir dönemde ortalama 3.6 atıf elde edilmesi çok düşük olarak göze çarpmaktadır. Bu değeri 23 katına çıkarmayı hedefleyerek çalışmaları ona gore planlamak gerekecektir. İleride her bir araştırmacının daha çok sayıda çalışma üretmesi beklenebilir ve hele araştırmacı sayısının hızla çoğalması da planlanmaktadır. Bu hedeflere ulaşmak için devletin üniversitelere artan biçimde katkı yapması, daha olumlu hukuki ve mali ortamı yaratması beklenmelidir. Değinmeler: 1. Baysal B, Seçen H: Türkiye'nin bilimsel yayın ve atıf bakımından dünyadaki yeri. Cumhuriyet BT, sayı 933, 5 Şubat 2005 2. Onat A: Üst düzeyde tıp araştırmalarımızın uluslararası sitasyon açısından değerlendirilmesi.. Cerrahpaşa Tıp Fak Derg 1984; 15:11320 S cience Citation Index (SCI) internette Temel Bilim Göstergeleri başlığı çerçevesinde ülke ve kurumların bilimsel atıflarına ilişkin derlemeleri sunan yeni bir hizmet vermeye başladı. Buna göre çeşitli bilim alanlarında ülkemizin halihazır durumu hakkında genel bilgi edinmek mümkün. Bu verilerle birlikte üç yıl önceki benzer veriler ve 25 yıl öncesine ilişkin bir değerlendirmem dikkate alınarak ülkemizin tıp alanında hem günümüzdeki durumunu, hem de son çeyrek yüzyıldaki performans gelişmesini incelemekte isabet vardır. Çünkü, bir yandan sağlanan atıfların bilimsel ba ÜLKE ZENGİNLİĞİNDEN DAHA YÜKSEK Bilimin zenginlik, sanayi üretimi, yatırım ve araştırmageliştirme harcamaları ile paralellik seyrettiği bilinir. Bu bakımdan 2003 yılı kişi başına gayrısafi yurtiçi hasıla (GSYH) ile tıp atıflarını 61 ülkede karşılaştırdık. Anılan ülkeler dünya nüfusunun %90'ından biraz fazlasını, dünyada tıbba katkının %99'undan fazlasını sağlamaktaydı. Aradaki korelasyon katsayısı 0.74 ile çok yüksek bulundu. Bununla birlikte, tıp atıflarını belirlemekte milli gelir dışındaki etkenlerin öneminin de küçümsenemeyeceği anlaşılmaktadır. Tıpta bilime katkımızın boyutunu daha yerine oturtmak için, milyon kişi başına yılda elde edilen tıbbi atıf sayısının 171 olduğunu, dünya ortalaması olan 462'ye yaklaşmakta olduğumuz açıklanmalıdır. Dünyada, birçok parametre gibi, bozuk bir dağılım sergileyen bilimsel atıf sayılarının ortalaması yerine, persentil yerimizi bilmekte yarar vardır. Dünya nüfusunun %81'i, milyon kişi başına yılda sağlanan tıbbi atıf sayısı açısından Türkiye'nin gerisinde, sadece 1.08 milyar nüfusa sahip irili ufaklı 44 ülke önünde yer almaktadır. Ülkemiz kadar zengin olmayan bir tek ülke, Fas, kişi başına atıfta bizden fazla atıf sağlarken, milli geliri bizden yüksek olan 12 ülke, Arjantin, Brezilya, Venezüella, Kolombiya, Rusya, Romanya, Bulgaristan, Güney Afrika, Suudi Arabistan, İran, Tayland, Malezya'ya kıyasla Türk tıp bilimcileri nüfus gözetmeksizin üretkenlikte Tıpta atıfların 22 yıllık seyrine ilişkin grafik. Dünya geneline kıyasla, Türkiye kaynaklı atıflar 10'a katlanmış durumda. şarımı en iyi yansıtan tek gösterge olduğu konusunda görüş birliği bulunduğu gibi, son 56 yılda yayımladıkları makaleleri sayıca çok artıran ülkemiz bilim insanlarının, bu yayınların kalitesinin yükselmediğine, atıf sayısında yeterince artış olmadığına ilişkin kuşkular sıklıkla dile getirilmekteydi. Böyle bir kuşkunun yersiz olup olmadığı aşağıdaki analizlerde irdelenmektedir. Bu makale tüm bilimi kapsamamakta, kendi çalışma alanım olan tıpla, SCI'teki sınıflamayla uyumlu olarak klinik tıp alanıyla sınırlı kalmaktadır. Dünyada tüm bilimsel atıfların dörtte birinin klinik tıptan kaynaklandığı bilinmektedir. CBT1081/20 7 Aralık 2007 AB'den 32 araştırma alanına çağrı AB Komisyonu 7. Çerçeve program kapsamında toplam 1,75 milyar Avroluk bir bütçeyi içerecek 32 araştırma alanına yönelik teklif çağrısı yaptı. Desteklenecek araştırma alanları arasında ulaşım, nanoteknoloji, çevre bilimi, deniz seviyesinin yükselmesi ve iklim değişikliğinin Kutup okyanus bölgesindeki ekosistemi ne şekilde etkileyeceği, mor ötesi ışınların insan sağlığı üzerindeki etkileri, temiz ve karbonverimli biyoyakıtlar, obezitenin daha iyi anlaşılmasına yönelik projeler yer alıyor. Projelere sağlanacak mali kaynak Marie Curie Uluslararası Personel Değişimi planı çerçevesinde sağlanacak. Böylece Avrupa'da faaliyet gösteren araştırma kuruluşları ile bunların uluslararası muadil kuruluşları arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi hedefleniyor. Ayrıca Hindistan ve Rusya ile belirli alanlarda ortak araştırmalar yapılması için özel çağrı yapıldı. Proje çağrılarıyla ilgili ayrıntılı bilgi için: http://cordis.europa.eu/en/home.html İstanbul Jeolojisi TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi işbirliği ile İstanbul'un Jeolojisi Sempozyumu'nun üçüncüsü 79 Aralık 2007 tarihlerinde İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa Kampüsü'nde Süleyman Demirel Kültür Merkezinde yapılacak. Cuma günü öğleden sonra A.M. Celal Şengör'ün açılış konuşmasıyla başlayacak sempozyumda diğer günlerde bilim adamları İstanbul'un jeolojisiyle ilgili konuşmalar yapacaklar. Sempozyum Pazar günü doğal afetler ve deprem ile ilgili bir panelle kapanacak. Prdogram: www.jmo.org.tr/etkinlikler/etkinlikdetay.php?kod=1638 10 YILLIK DÖNEM SCI'in derlemesi 1 Ocak 1997 ile 31 Ağustos 2007 tarihleri arasındaki 10 yıl 8 aylık döneme aittir. Bu dönemde Türkiye tüm bilim ve teknoloji alanlarında 343 bin, klinik tıpta bunun %34.8'ine tekabül eden 119,312 atıf elde etmiştir. Klinik tıpta dünyada sağlanan toplam 27.4 milyon atıf, yılda ortalama 2.57 milyon atfa karşılık gelmektedir.