Katalog

BİLİMSEL BAŞARIM Üniversitelerimizin bilimsel atıflar açısından değerlendirilmesi Atıf Sıralaması Tablo 1: Türkiye'deki üniversitelerin h indeksine göre atıf sıralaması (> 400 yayını olan üniversiteler) ve tüm zamanlardaki SCIE. SSCI ve A&HCI yayın sayıları (15 Eylül 2007) Üniversite Toplam Sıralama h indeksi Yayın Hacettepe 75 15050 İstanbul 71 11057 İTÜ 60 6880 ODTÜ 56 8813 Boğaziçi 55 3245 Bilkent 53 2980 Ankara 51 9524 Ege 43 6343 Dokuz Eylül 39 4048 Çukurova 38 3472 Marmara 37 3433 Gazi 37 6064 Atatürk 33 3968 İnönü 31 2144 Karadeniz Teknik 31 2515 Erciyes 31 3225 Akdeniz 30 2539 Koç 27 942 Fırat 27 2790 Gaziantep 26 1473 Uludağ 26 2369 Selçuk 26 2688 Ondokuz Mayıs 26 2771 Kırıkkale 25 1109 Yıldız Teknik 24 1201 Anadolu 24 1373 Kocaeli 24 1556 Cumhuriyet 23 1428 Yüzüncü Yıl 23 2128 Osmangazi 22 1397 Pamukkale 21 1232 Mersin 21 1502 Başkent 21 2637 Dicle 21 1549 Sabancı 20 583 Sakarya 20 733 Trakya 20 1464 Niğde 19 468 Harran 19 999 Celal Bayar 19 1079 Süleyman Demirel 19 1706 Gaziomanpaşa 18 731 Adnan Menderes 18 1014 Balıkesir 16 451 Sütçü İmam 16 463 İzmir Yük. Tek. 15 480 Gebze Yü. Tek. 15 686 Mustafa Kemal 15 606 Afyon Kocatepe 15 796 Fatih 14 614 Karaelmas 14 826 Kafkas 13 497 Yeditepe 10 498 Üniversitelerimizdeki bilimsel üretimi değerlendirirken asla yayın (veya makale) sayıları ile yetinmemek, bilimsel üretimin yıllar içindeki ağırlığına, bir başka deyişle her üniversitenin toplam atıflarına, yüksek atıf almış makale sayılarına, makale başına ortalama atıflar gibi başka göstergelere de bakmak gerekir. Prof. Dr. Orhan Yenigün, Boğaziçi Üniversitesi, Çevre Bilimleri Enstitüsü, [email protected] B ilimsel üretkenlik uluslararası hakemli dergilerde yer alan makaleler ve bu makalelere yapılan atıflar ile değerlendirilmektedir. Bir bilim insanının bilimsel performansına bakılırken yapıldığı gibi, bir araştırma biriminin veya bir üniversitenin aynı şekilde değerlendirilmesi yapılabilir. Üniversitelerimizin bilimsel üretkenliğinin değerlendirmesi YÖK ve ULAKBİM'in internet sitelerinde her yıl yer alıyor. Ancak bu değerlendirmeler daha çok yayın veya araştırma makalesi sayısı ve öğretim üyesi başına düşen sayılar şeklinde yapılmakta. Doçentlik sınavının ve üniversitelerin akademik yükseltme sisteminin yayın sayısına dayanması ne yazık ki çok sayıda ve niteliksiz yayın yapılmasının kapısını açtı. Haliyle bu tür yayınlar kısıtlı sayıda atıf alabilmekte. Ülkemizdeki akademik yükseltme ve bilimsel değerlendirme sistemleri, etki fak törü yüksek bir dergide yapılan ve çok atıf alma potansiyelinde bir yayın ile, etki faktörü düşük ve az atıf alacak bir dergide yapılan yayını aynı terazide tartmak yanlışlığı içindedir. Bu nedenledir ki üniversitelerimizdeki bilimsel üretimi değerlendirirken asla yayın (veya makale) sayıları ile yetinmemek, bilimsel üretimin yıllar içindeki ağırlığına, bir başka deyişle her üniversitenin toplam atıflarına, yüksek atıf almış makale sayılarına, makale başına ortalama atıflar gibi başka göstergelere de bakmak gerekir. ARANAN KRİTERLER Bu yazıda Web of Science kapsamında bulunan yayın ve atıf tarama motoru kullanılarak, üniversitelerimizin atıf bazında bir sıralaması yapıldı. Bu çerçevede her üniversitenin h indeksi ve SCIE, SSCI ve A&HI tarafından tarananan dergilerdeki yayınları başına alınan ortalama atıf sayısı listelenmektedir. h indeksini ve yayın başına atıfı 10,000 yayına kadar arama motoru kendisi veriyor. On bin üzerinde toplam yayını olan iki üniversitemizin göstergeleri ise taramalar on yıllara bölünerek bulundu. h indeksi, Hirsch (2005) tarafından ortaya atılmış ve kısa sürede bilim camiasının ilgisini çekerek kullanılmaya başlamıştır. Indeksin tanımını burada bir kez daha yapmakta fayda olabilir. h indeksinin aldığı değer (tarama kimin için yapılıyorsa), o kişi veya kuruluşun h adet yayının en az h adet atıf almış olması demektir. Örneğin bir üniversitenin h indeksi 40 ise bu üniversite adresli 40 yayının her biri en az 40 atıf almış, diğer tüm yayınlar ise 40'dan az atıf almışlardır. Indeks değerinin 41 olabilmesi listenin sonlarındaki tüm 40 atıf almış yayınların birer atıf daha alması ve liste dışından bir yayının daha 41 atıfa ulaşması ile mümkün. Görüldüğü gibi indeksin bir değer ilerlemesi kolay değil. Yayın Başına Atıf Tablo 2: Türkiye'deki üniversitelerin yayın başına atıf oranları (>3,00) Üniversite Boğaziçi Bilkent ITÜ Hacettepe ODTÜ Koç Istanbul Sabancı Ankara Marmara İnönü Ege Erciyes Karadeniz Teknik Çukurova Niğde Gazi Atatürk Anadolu Dokuz Eylül Balıkesir Cumhuriyet Gaziantep Kırıkkale Akdeniz Ortalama atıf / yayın 6,81 6,09 5,75 5,62 5.03 4,87 4,73 4,56 4,15 4,12 3,95 3,88 3,87 3,74 3,71 3,70 3,57 3,50 3,49 3,49 3,38 3,32 3,38 3,23 3,09 HACETTEPEİSTANBULİTÜ Yaptığımız çalışmanın amacı üniversitelerimizin tüm zamanlardaki bilimsel üretkenlikteki ağırlığını karşılaştırmalı olarak ortaya koymaktır. Tablo 1'deki sıralama h indeksi esas alınarak yapıldı. Toplam yayını 400'den az olan üniversiteler değerlendirmeye alınmadı. Üniversitelerin kuruluş tarihlerindeki farklılıkların bu tür zamana bağlı değerlendirmelerde daha genç üniversitelerimiz için dezavantaj olduğu düşünülebilir. Ancak Türkiye'deki uluslararası bilimsel yayınların tarihçesine bakıldığında ilk kayıtlı yayınların 60'lı yılların ikinci yarısında tek tük yapıldığını; 1970'li yıllarda yayımlanmış az sayıda yayın olduğunu; esas ivmenin 1990'lı yıllardan sonra yaşandığını ifade etmek gerekir. h indeks sıralamasında tıp fakültelerine sahip Hacettepe ve İstanbul Üniversiteleri 75 ve 71 ile ilk iki sırayı paylaşıyor. Indeks değeri ve üstünde atıf alan makalelerin çok büyük bir bölümü tıp fakültelerinden kaynaklanmıştır. 60 indeks değeri ile üçüncü sırayı alan İstanbul Teknik Üniversitesi'nin yüksek atıflı yayınları yer bilimleri ağırlıklıdır. 56 ile dördüncü sıradaki Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin en çok atıf alan yayınları deniz bilimleri ve kimya başta olmak üzere çeşitli bilim dallarına dağılmıştır. h değeri 55 ile beşinci durumdaki Boğaziçi Üniversitesi'nin yayınlarının çoğunluğu polimer bilimleri ve fizik alanlarındandır. Bilkent Üniversitesi'nin h indeksi 53 olup yüksek atıflı makaleler fizik (özellikle optik) ve moleküler biyoloji ve genetik bilim dallarında yoğunlaşmıştır. Burada bir parantez açıp Boğaziçi Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi'nin çok daha az yayınla ODTÜ ile yaklaşık aynı h değerini tutturmalarına dikkat çekmek gerekir. Tabloda daha sonraki sıralarda tıp fakülteleri bulunan Ankara, Ege, Dokuz Eylül, Çukurova, Marmara ve Gazi Üniversiteleri geliyor. Aynı h indeksine sahip üniversitelerden daha az yayını olan üniversitenin üst sırada yer alması daha az yayınla aynı h indeksine ulaşmış olmalarındandır. CBT 1072/10 5 Ekim 2007 YAYIN BAŞINA SIRALAMA Üniversitelerimiz yayın başına ortalama atıf oranına göre listelendiğinde (Tab