Katalog

Doğa Proje Yarışması Denizanalarının yok olması kötü hava habercisi Normal olarak deniz suyunun denizanalarından temizlenmesi denizanalarından hoşlanmayanlar için sevindirici bir haber olabilir. Ne var ki Mikronezya, Palau’daki Jellyfish Gölü’ndeki denizanalarının yok olması, El Nino ve La Nina’nun yol açtığı şiddetli fırtınaların gelmekte olduğu anlamına geliyor. uları tuzlu olan bu göl normal olarak 10 milyon mastigias denizanasının barınağıdır. Fakat 1998’deki şiddetli La Nina fırtınasında hepsi ortadan yok olmuştu. Davis’teki Kaliforniya Üniversitesi’nden biyolog Michael Dawson, denizanalarının yok olması karşısında dalgıçların büyük bir şok yaşadıklarını anlatıyor. Dawson’ın ekibi bu olaydan sonra denizanalarının sayısının kaydetmeye başladı. Bunun yanı sıra suyun sıcaklık ve tuzluluk derecesi de ölçüldü. Denizanaları yaşama küçük polipler olarak başlar. Daha sonra gelişerek denizanası boyutlarına erişir. Fakat Dawson’ın ekibi 35 derecenin (santigrat) altında, denizanalarının polip durumlarında kaldıklarını fark etti (Biology Letters, DOI: 10.1098/rsbl.2005.0382). La Nina olaylarında göl, bu sıcaklığın üzerine çıkar; dola Süt ve meyve suyu kutularından okul sıraları irleşmiş Milletler (BM) Çevre Programı işbirliğiyle tüm dünya genelinde düzenlediği "Uluslararası Volvo Adventure Proje Yarışması"nın Türkiye finalistleri Feriye Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen törenle açıklandı. Bu yıl Türkiye’nin 140 proje ile başvurduğu yarışmada "Eğitim İçin Geri Dönüşebilen Kutular" projesiyle birinciliğe değer bulunan Özel Koç Lisesi, Türkiye’yi Mayıs ayında Göteborg’da düzenlenecek uluslararası finalde temsil edecek. "Eğitim İçin Geri Dönüşebilen Kutular" projesiyle geri dönüşümü ihmal edilen atık kutuları geri kazanmak için girişimde bulunan Özel Koç Lisesi, bu malzemeleri toplayarak varoş bölgelerdeki okullar için "sıra"lar üretti. Çevre bölgelerden meyve suyu ve süt kutularını toplayan, bunlarla YEKAŞ (Yeniden Kazanma Ticaret ve Sanayi A.Ş.) Şirketi’ne kalın plakalar hazırlattıran Koç Lisesi Ekibi, ardın B S yısıyla yetişkin denizanaları öldüğü zaman bunların yerini alacak yeni denizanaları oluşamaz. Göl soğumaya başladığı zaman polipler yeniden olgunlaşır ve popülasyon eski düzeyine çıkar. Sonuç olarak El Nino ve La Nina bu bölgelerde başladığı için, denizanalarının sayısına bakarak hava durumu tahminleri üç ya da dört ay öncesinden yapılabiliyor. Ö Dev, kıllı bir örümceğin sizi korkutmasını istemiyorsanız, yapacağınız tek şey, tek bir doz kortizol adı verilen stres hormonundan yararlanmaktır. sviçre’deki Zürih Üniversitesi’nden Dominique de Quervain ve meslektaşları, araknofobi veya sosyal durumlardan kaynaklanan fobileri olan gönüllülere ya kortizol ya da kortizon verdiler. Bu arada bir kontrol grubuna plasebo verildi. Bir saat sonra gönüllülere örümcek resmi gösterildi veya topluluk önünde konuşma yapmaları istendi. Endişe düzeyi, kalp atış hızı ile veya doğrudan kendilerini nasıl hissettikleri sorularak ölçüldü. Bir doz kortizol veya kortizon verilen denekler plasebo alanlara göre daha sakindi. Araknofobisi olan deneklerde korku düzeylerinin her seansta biraz daha azaldığı tespit edildi. Bilim adamları bu sonuçlara dayanarak stres hormonunun korku tepkisini azalttığını ileri sürüyor (Proceedings of the National Academy of Sciences, vol 103, p 5585). İ Benekli sırtlanlar yavrularına hormon pompalıyor öpekler gibi sürüler halinde yaşayan benekli sırtlanlarda, sürü dişilerin kontrolü altındadır. En saldırgan dişi sürünün başına geçerken, yiyecek ve eş seçiminde ilk tercih bu lider dişiye aittir. Michigan State University’den zoolog Kay Holecamp, araştırmalarını Kenya’daki Masai Mara doğal parkında yaşayan sırtlanların dışkıları üzerinde yaptı. İncelemenin sonunda hamileliğin son birkaç haftasında, lider konumundaki dişilerdeki erkek seks hormonu veya androjen düzeyinin en üst düzeye çıktığı görüldü. Oysa alt kademelerdeki hamile dişilerdeki androjen düzeyinde en ufak bir değişiklik saptanmadı. Doğumdan önceki bu güçlü androjen banyosu daha saldırgan yavruların doğmasına zemin hazırlıyor. Dolayısıyla dişi yavrular anneleri gibi liderlik özelliklerine sahip olarak doğarken, erkek yavruların da bu banyodan yararlanmış olabileceği düşünülüyor (Nature, vol 440, p1190). Anneden yavruya statüyle ilgili yapısal özelliklerin geçmesinin ilk kez memelilerde tespit edildiğini belirten Holecamp bu konuda şöyle konuşuyor: "Bu özellik aralarında insanların da olduğu primatlarda görülebilir. Bu konuyu bugüne dek kimse araştırmamış. Sırtlanlarda androjenin optimum seviyede seyrettiğini düşünüyorum. Çünkü süpersaldırgan dişilerin kavgada yaralanma riskleri çok fazla." K dan bu plakaları okullarındaki marangoza işlettirerek sıralara dönüştürdü. Finalistlerin Uluslararası Volvo Jürisi tarafından belirlendiği Yarışmada "Geri Dönüşebilen Camlar’" adlı projesiyle İnal Ertekin Lisesi ikinciliğe, "Kazanmak İçin Çöpleri Geri Dönüşüm Kutusuna At." adlı projesiyle Çevre Koleji üçüncülüğe, "Su Tasarrufu Sağlama Yolları" adlı projesiyle Koç Lisesi dördüncülüğe, "Fatma Özcan Kırlangıç" adlı projesi ile Tevitol Türk Eğitim Vakfı İnanç Türkeş Özel Lisesi beşinciliğe layık görüldü. Gençler arasında çevre bilincini artırmak ve gençleri pratik projeler gerçekleştirerek yaşadıkları doğa ve çevreye katkıda bulunmaları için düşündürmeyi amaçlayan Volvo Adventure proje yarışması, 1017 yaş grubundaki gençler için 2001 yılından beri internet üzerinden düzenleniyor. Yarışmada okul ve gençlik grupları; enerji, ulaşım, su, biyolojik çeşitlilik ve çevre temalı yerel bir konuyu çevre projesi olarak ele alıyor. Yetişkin bir lider eşliğinde, en az 2, en fazla 5 öğrencinin oluşturduğu grupların katılabildiği yarışmada projeler İngilizce olarak hazırlanıyor. Volvo Adventure Proje Yarışması’nda ülkelerinin birincileri olan ekipler, projelerini 1217 Mayıs tarihinde İsveç’te düzenlenecek uluslararası finalde sunacak. www.volvoadventure.org 998/19 6 Mayıs 2006