Katalog

Yenilikcilik indeksi ve Türkiye TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ Türkiye’nin inovasyon gücü, kırmızı alarmda Türkiye’nin 2005 yılı inovasyon indeksi 0.06 değeriyle, 0.42 olan Avrupa Birliği ortalamasının çok altında. Ancak, daha vahim olan, Türkiye’nin "ortalama inovasyon indeksi büyüme hızı" son 3 yılda % 4 ün üzerinde küçülerek bu konuda rekor kırmıştır. Üniversitelerimizde üretilen makale sayısı hızla artıyor. Ancak, üretilen bilginin inovasyon gücüne yansımamasının en önemli nedenlerinden birisi, özellikle akademik çevrelerde ön plana çıkan, bilgiden para kazanılması konusundaki "kültürel" bir dirençtir. Bu Türkiye’nin akademik geleneğinde yer etmiş bir davranış biçimidir. Oğuz K. Başkurt (*) tan bir karne ile izlenir. 2005 yılı inovasyon indekslerine ilişkin rapor geçtiğimiz günlerde Avrupa Birliği ArGe Enformasyon Servisleri (CORDIS) WEB sayfasında yer aldı . Bu rapor, üye ülkelerle birlikte Türkiye’nin de aralarında bulunduğu aday ülkeleri de kapsıyor. A vrupa Konseyi’nin 2000 yılı Mart ayında Lizbon’da yaptığı toplantıda belirlediği hedeflerin başında, 10 yılda dünyanın en güçlü ve rekabetçi bilgiyedayalı ekonomisi haline gelmek vardı. Bu stratejinin temelinde "inovasyon" kavramının yattığı da ısrarla vurgulanıyordu. "İnovasyon" sözcüğü, sıklıkla "yenilik" kavramıyla bağdaştırılmaya çalışılır. Ancak bu iki sözcüğün eşanlamlı olmadığı da çok açıktır. İnovasyon daha geniş anlamlar taşır. İnovasyon her şeyden önce ekonomik açılımı olan bir kavram olarak değerlendirilmektedir. Bu anlamda, ekonomik sonuçları olabilecek yeni veya iyileştirilmiş ürün, hizmet, yöntem, hatta süreç geliştirme çabaları inovasyon olarak nitelenebilir. Avrupa Birliği, Lizbon stratejisi doğrultusunda, inovasyon gücünü arttırmak için yoğun bir çaba içindedir. Bu çabaların sonuçları da her yıl, Avrupa Birliği ülkelerinin inovasyon güçlerini yansı ÖZET TABLO Şekil 1’de üye ve aday ülkelerin 2005 yılı inovasyon indeksleri gösterilmiştir. Bu indeksler 5 ayrı kategoride, toplam 26 ayrı parametrenin değerlendirilmesiyle oluşturulmuş ortalama inovasyon performansı göstergeleridir. Türkiye’nin 2005 yılı inovasyon indeksi 0.06 değeriyle, 0.42 olan Avrupa Birliği ortalamasının çok altındadır. Ancak, daha vahim olan, Türkiye’nin grafiğin yatay ekseninde gösterilen "ortalama inovasyon indeksi büyüme hızı" ile ilgili durumudur. Bu değer, her ülkenin son 3 yıl içindeki inovasyon indeksi değişikliğini yansıtmaktadır. Türkiye’nin inovasyon indeksi son 3 yılda % 4 ün üzerinde küçülerek bu konuda rekor kırmıştır. Yani, Türkiye aslında üye ve aday ülkelerin sınıflandığı 4 grubun, rapordaki deyimlerle "başı çekenler", "ortalama performans gösterenler" "yakalayanlar" ve "toprak kaybedenler" gruplarının hiçbirisine dahil olamamıştır. Evet, aslında Türkiye "kaybedenler" grubunda bile yer alamamıştır. İNOVASYON İNDEKSİ İnovasyon indeksi, ülkelerin 21. yüzyılda, özellikle “bilgiyedayalı ekonomi”nin hâkim olduğu bir dünyada rekabet edebilmelerinin en önemli ölçütü olarak değerlendirilmektedir. Çünkü bu indeks ülkelerin teknoloji üretebilme potansiyelini de çok iyi yansıtmaktadır. Indeksin ne anlama geldiğini daha iyi kavrayabilmek için, hesaplanmasına esas olan parametreleri gözden geçirmekte yarar vardır. Tablo 1 de değerlendirmeye esas olan 26 parametre görülmektedir. Bu parametrelerin ilk üç grubu inovasyon girdileri, diğer iki grubu ise inovasyon çıktıları olarak değerlendirilmiştir. Birinci bölümde yer alan, nüfusun eğitim durumu ile ilgili ölçütlerde Türkiye’nin Avrupa Birliği ortalamasının altında kalması şaşırtıcı değil. İkinci bölümdeki "iş dünyası tarafından finanse edilen üniversite sektörü ArGe harcamaları oranı" ölçütü ise Türkiye’nin Avrupa Birliği ortalamasının üzerinde puan aldığı tek alan. Ancak, raporun ayrıntılarında bu değerin hatalı olma olasılığı özellikle vurgulanmış. raporla da bir kez daha teyid edilmiştir. Gene bu ayrıntılara bakıldığında görülen önemli bir durum da Türkiye’nin bu 26 parametrenin 13’ünde puanının bulunmamasıdır. Bu nedenle, sonuçta sunulan inovasyon indeksinin "tahmini" bir değer olduğu raporda belirtilmiştir. Ancak, değerlendirilemeyen parametreler Türkiye’nin çok güçlü olmadığı bilinen alanlara özgü olduğundan bu tahminde hata payının büyük olması beklenmemektedir. Örneğin, Türkiye "İnovasyon ve Girişimcilik" başlığı altındaki üçüncü alandaki altı parametrenin beşinde puanlanamamıştır. Bu eksikliğin nedeni Türkiye’de yeterli istatistik değerlendirmenin mevcut olmamasıdır. TABLONUN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ Inovasyonun indeksinin hesabında kullanılan parametreler çok çeşitli yönlerden tartışılabilir. Ancak, üzerinde fazla tartışılamayacak bir saptama, Türkiye’nin 21. yüzyılda dünya ile rekabet edebilir bir ülke olmak için bu alanlardaki performansını yükseltmek zorunda olduğudur. Özellikle "İnovasyon sürücüleri" alanında son yıllarda yapılan önemli atılımlara rağmen (örneğin, internet bağlantı hızlarının arttırılması, kampanyalar) ilgili parametrelerin hâlâ Avrupa Birliği ortalamalarının çok altında olması düşündürücüdür. Ancak, özellikle özel sektör ArGe ve inovasyon faaliyetleri konusunda çok ciddi çaba harcanmasının gerektiği görülmektedir. En azından bu alanda ölçülebilir sonuçların yaratılması ve bunların izlenebilir hale getirilmesi önemlidir. Türkiye’nin en zayıf olduğu açıkca belli olan alan ise fikri mülkiyet hakları ile ilgilidir. Türkiye, 2005 inovasyon indeksleri çalışmasına göre de, Bulgaristan ve Romanya FİKRİ MÜLKİYET Şekil 1: Avrupa Birliğine üye 25 ülke ve aday ülkeler için "2005 yılı inovasyon indeksi". Yatay eksende "ortalama inovasyon indeksi büyüme hızı" yer almaktadır. Kesik çizgiler 25 Avrupa Birliği ülkesinin ortalamasını göstermektedir. Türkiye’nin en gerilerde yer aldığı son grup özellikle fikri mülkiyet ile ilgili parametreleri içermektedir. Patent, marka ve benzeri mülkiyet hakları konusunda ülkenin ne kadar gerilerde olduğu bu 998/10 6 Mayıs 2006