Katalog

gencbilimci@hotmail.com Neden, niçin, nasıl? ISINAN BUZ GEREKEN MALZEME: Bir buz küpü Kağıt bir tabak Çatal Buz küpünü kağıt tabağın üstüne koyun. Çatalla üstüne bastırarak bir süre bekleyin. Çatalı kaldırıp neler olduğuna bakın. NELER OLUYOR? Çatalın çatallı kısmının izini buzun üstüne çıktığını göreceksiniz. Çatalın durduğu bölüm, buzun diğer bölümlerine göre biraz daha fazla erimiş olacak. Önce havalar soğudu, ardından... Ağaçların yaprakları sararmaya başladı bile. Doğa, sarıdan kızıla uzanan bir renk cümbüşüyle en güzel resimlerini birini boyamakta. NEDEN? Çatalla bastırdığınız yüzeyde bir ısı kaynağı oluşturdunuz. Bu da buzun, ısı enerjisi karşısında direncini kaybederek, erimesine neden oldu. DüşünEğlen 2. Hangisi sonbaharda meşe palamudu toplar? a. Sincap b. Tilki c. Papağan 4. “Blücher” neyin ismidir? a. Anlantik Okyanusu’nu aşan ilk gemi b. İlk motorlu uçak c. İlk buharlı lokomotif GEÇEN SAYININ ÇÖZÜMÜ: 1c, 2c, 3c 4a K ış aylarının gelişiyle birlikte, çevremizdeki bitki örtüsünde de bazı değişiklikler olmaya başlar. Bu değişimlerin içinde en sık karşılaştığımız, önce sararıp solan sonra da, dökülen yapraklardır. Yapraklarını döken ağaçlar, ilkbaharın aydınlık günlerine kadar çıplak ve yapraksız kalırlar. Eğer ormanlık bir yere giderseniz ağaçların yapraklarını dökmeden önce çizdiği büyülü resimle karşılaşırsınız. Bu aslında, kış uykusuna yatmak için yapılan bir tür hazırlıktır. Yaprakların renk değiştirmesi ise bir kimyasal dönüşüm. KLOROFİLLER VE YEŞİLLİKLER Yapraklar, güneş ışığını enerjiye dönüştüren birer makina gibi çalışır, yani fotosentez yaparlar. Fotosentez yapabilmek için kullandıkları kimyasal bileşenlere “klorofiller” denilir. Yapraklar klorofiller sayesinde yeşil olur. Klorofiller, fotosentez boyunca sürekli kullanılır ve ağaç büyürken de sürekli değişirler. Ancak, havalar serinleyip mevsim değişmeye başlayınca büyüme durur. Topraktan alınan magnezyum azalır ve yapraklara klorofil akışı yavaşlar. Ağaç kış uykusunda kullanılmak üzere magnezyumu yapraklara, yani en uç noktalarına depolar. Yaz boyunca, klorofillerin yeşil rengiyle örtülmüş olduklarından göremediğimiz diğer renkler ortaya çıkar. Karotenoidler adı verilen kimyasalın boyadığı koyu sarı ve turuncu renkleridir bunlar. Böylece yaprakların yeşil rengi azalırken sarı ve turuncular artar. YA KIZILLAR? Antosiyaninler adı verilen üçüncü grup kimyasal ise yapraklardaki fosfat azalınca ortaya çıkar. Bu da kızıl tonların habercisidir. Ağaçların, havanın sıcaklığı ve ışık durumuna göre üretimleri değişir. Açık bir gözyüzünün olduğu serin havalar antosiyaninlerin çalışması için en ideal zamanlardır. Böylece havalar soğudukça sarı ve turuncular yerlerini kırmızı ve mor renklere bırakırlar. VE DÖKÜLEN YAPRAKLAR... Besin takviyesi giderek azalan ağaçların bütün bu renkleri veren pigmentleri de derece derece azalır. Sonunda kış gelir kapıya dayanır, ağaçlar, ilkbaharın bereketli günlerine kadar eldeki enerjiyle yetinebilmek için bütün yapraklarını döker ve uykuya geçerler. 1. Yerkabuğunun en kalın bölümü ne kadardır? a. 500 km. b. 70 km. c. 7 km. 3. Uzaya canlı olarak çıkan ilk köpek hangisidir? a. Alf b. Laika c. Kont Biliyor musunuz? ÇİNCE Çince’deki harfler, çoğunlukla sembollerden oluşur. Bu semboller kimi zaman bir kelimeyi, kimi zaman bir düşünceyi temsil eder. Sayıları 40.000’den fazladır. Yeni yıl TÜBİTAK FormulaG 2007 Yarışa katılma süresi 31 Aralık’ta bitiyor. FormulaG, Türk formulası. Bildiğiniz araba yarışlarından en büyük farkı araçların güneş enerjisiyle çalışması. İki yıldır başarıyla düzenlenen yarışların önümüzdeki yıl uluslararası katılımcılara da açılması planlanmaktadır. Başvurular; Ekip üyelerinin kimlikleri, akademik danışmanların isimleri, takım ve araç isimleri ve iletişim bilgileriyle birlikte rasit.gurdilek@tubitak.gov.tr adresine yapılabilir. CBT1028/22 1 Aralık 2006