Katalog

ArkeolojiToplum kedon ordusu, aç ve yorgun olarak İ.Ö. 20 Eylül 331 günii savaş meydanına ulaştı. Ancak birden beklenmedik olaylar yaşanmaya başladı. Önce o günün gecesi ay tutuldu. Bu Darius için hiç de hayra alamet değildi, çünkü Babilonya'da ay tutultnalannın ölüm ve bela getirdiğine inanıiırdı. Dolayısıyla bu olay Pers ordusundaki Babilonya askerlerini tedirgin etmeye yetti. Babilli astronomlar kil tabletlerine o günlerdeki başka bir olayı daha kaydettiler: 23 Eylül günü sabahı bir meteor düşmüş ve ışığı lıer yeri aydınlatmıştı (Enuma Anu Enlil Tableti). Birkaç saat sonra ise Issus'da Darius'un haremiyle birlikte esir düşen bir Pers subayı Darius'a, karısı Stateira'nın İskender'in çocuğunu doğururken öldüğü ve Pers geleneklerine göre gömüldüğü haberini getirdi (Lendering 2004). aldı. Ancak karşılarında Pers, Hint, Babilonya, İskit, Yunan, Ermeni ve Kapadokya askerlerinden oluşan 6 km uzunluğunda bir ordu duruyordu (Lendering 2004). O gün Persler'in Güneş Tanrısı Mithra'ya kurbanlar sunup ateş yaktıkları Mithrakana bayramıydı. Ordular bütün gün ve gece birbirlerinin hareketlerini ve düzenlerini incelediler. Ertesi günün sabahı İskender'in ordusu, sol tarafta İskender filminden bir sahne. İskender'in (ethettıgı gorkemli Babil'e girişi. ki geniş ve düzleştirilmiş Askerleri kralı (Darius'u) terk etti ve yüzkender gibi karşılanacağını sandı. Başkan araziden uzaklaşıp sağdaki daha engebeli lerini kendi kentlerine döndü. Onlar doBush yemin töreninde dünyaya özgürlük bölgeye doğru hareketlendi. Bunu farkeğudaki ülkelerine kaçtılar". getireceklerini ilan ederken, bir anlamda den Darius güçleri de onları hemen çevirABD'nin dünyaya hakim olma arzusunu mek üzere saldırdılar (Manfredi 2001). ifade etmiş sayılmaz mı? Tam 2305 yıl ABDVEIRAK Bu noktada hiçbir tarihsel kaynak muharebenin nasıl geliştiği konusunda detaylı bilgi vermiyor. Antik kaynaklar, İskender saldırınca Darius'un paniklediğini ve kaçtığını yazıyor. J. Lendering'e göre ise, iki ordu birbirine saldırınca ortalığı kaplayan toz bulutundan göz gözü zaten görmüyor ve bu yüzden kimse gerçekten ne olup bittiğini görmüş olamazdı. Babil'de ele geçen İ.Ö. 330 yılına ait çivi yazılı kayıtlar ise o günü şöyle anlatıyorlar: "Ululu ayının (Eylül) 24. günü sabahı (modern takvime göre 1 Ekim) dünyanın kralı (İskender) asasını kaldırdı. Ordular birbirine girdi ve kralın (Darius'un) askerleri ağır bir bozguna uğradı. Savaştan sonra İskender ordusuyla Babil'e doğru yola çıktı. Yanında esir aiınan Babilli Mazaios da vardı. İskender onu affetmiş ve Babil valisi olarak atamıştı. Büyük İskender (Alexandros) adlı üç ciltlik romanın yazarı Valerio Massimo Manfredi, İskender'in Babil'e girişini şöyle betimliyor: "Genç fatihin karşısına çıkan kent, masallardan fırlamış gibiydi. On stadion uzunluğundaki giriş yolunda sıralanmış binlerce delikanlı ve genç kız, atıyla ilerleyen İskender'e çiçekler atıyorlardı. Yüz ayak yüksekliğindeki gorkemli İştar Kapısı, ejderha ve kanatlı boğaların resmedildiği sırlı tuğlalarla kaplanmıştı. Kral, arkadaşları, en güzel zırhlarını kuşanmış olan askerleri ve subayları ile ilerlerken her adımda daha büyüyormuş gibiydiler..." (Mafredi 2001, 3/108). Herhalde gerçekdışı nedenlerle Irak'ı eden işgal A.B.D. ordusu orada İssonra Bush kişiliğinde bir başka "Batılı", Ortadoğu'da Büyük İskender'e verilen "dünyanın kralı" benzeri bir sana sahip olmak istiyor olabilir. Oysa tarih, İskender'e bu sanı özgürlüklerine, geleneklerine ve inançlarına saygı gösteren bir krala Eski Mezopotamya halklarının bu sanı kendilerinin layık gördüklerini yazıyor. Kim bilir Başkan Bush gelecekte nasıl anılacaktır? (*) Yüzüncü Yıl Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü) KAYNAKÇA Kınal, F., Eskı Mezopotamya Tarihi (Ankara 1983). Koldewey, R., Das wieder entstehende Babylon (Zurich 1981). lendering, J., Alexander de Grote. De ondergang van het Perzische rijk (Amsterdam 2004). Manfredi, V.M., Büyük İskender. III. Kitap: Dünyanın Hakimi. Çev. E. Cendey (tstanbul 2001). VVeb'deki (http://www.livius.org) ve (http://www.thebritishniuseuni.ac.uk) ilgili bölümlerden yararlanılmıştır. adreslerinde BÜYÛK SAVAŞ Bu olaylar Darius'un ve askerlerinin morallerini iyice bozmuştu. Tek yol bir barış mesajı yollayıp İskender'e Fırat'ın babsındaki tüm toprakları bırakmak ve elinde esir olan kızıyla evlenmesini sağlamaktı. İskender bu önerileri hemen geri çevirdi ve 30 Eylül günü harekete geçme kararı Harabeye dö'nen bir.Babil DörtKöşe W.0.R.M 'irefH. Okkeş kendi gider. Tabii bu arada, iyiden iyiye sağır olmakladır Oliver W. Heaviside. işindeki başarısı sürmekJedir. Hatla baş:'•" telgrafçı bile olZ ^T~~ \ " J • ~ . ^ m u ş t u r . Ufaklan " ı: ^ ^ î,0 1 " ufağa bilimsel makale okuyup yazmaya da başlamıştır. uzellikle elektrik ile ilgili çalışmalar tabii meslek icabı ilgisini çok ama çok çekmektedir. Derken birgün, efsanevi James Clark Maxwell'in elektrik ve manyetizma konusundaki çalışmalarıyla tanışır ve resmen Maxwell'in çalışmalarına aşık olur Oliver. Yemeden içmeden kesilir. işini gücünü resmen bırakır, kendini manyetizmaya fena kaptırır. Maxwell'in yenilmesi yutulması zor "alan" denklemlerini birkaç tane de değil, yirmi tane (rakamla 20) öğrenmekle kalmaz, üstüne üstlük oturur, onları birde sadeleştirir. içeriğinde elektromanyetik teori olan derslerde zorlanan fizik veya elektrik mühendisliği öğrencileri yatıp kalkıp Heaviside'a dua etsinler. Çünkü yarım yamalak kullanmaya çalıştıklan meşhur Mamell denklemlerini, Heaviside ikiye (rakamla 2) indirmeseydi, bugün halleri nice olurdu. Heaviside "katı" kanıtlardan hoşlanmasa da, örneğin vektörelanalize de el atar. Sonra, diferansiyel denklemleri öyle güzel çözme yöntemi geliştirir ki her bir diferansiyel denklem basit birer cebirsel denkleme dönüşüverir. Tabii, çözüm de kolaylaşır. Nerdeyse unutulmuş veya hiç kullanılmaz halde bir köşede unutulmuş olan "Laplace dönüşümü'ne kancan verir bu yaklaşımlar. Guglielmo Marconi'nin 1901 yılında telsiz yayınını Atlantik ötesine taşıyabilme başarısından hemen sonra, dünyayı çevreleyen bir iyonosfer tabakası olması gerektiğine ilişkin teoriyi de Oliver Heaviside (Amerikalı mühendis Arthur E. Kennelly ile aynı anda ama birbirlerinden bağımsız) atmıştır. Dile kolay, 25 yıl boyunca evinin bir köşesinden, kendi kendine, kendi kendini yetiştirerek kavgadövüş katkıda bulunduğu ama çok da kolay kabul görmediği bilimsel ortama küskün yaşamıştır 0. W. Heaviside. Evine, daha doğrusu salonuna eşya yerine kocaman kaya kütleleri yerleştiren Heaviside'ın, imza niyetine, isminden sonra W.0.R.M. kısaltmasını kullanması bir muammadır. "Solucan" anlamına gelen bu kısaltma ile Heaviside'ın kendini mi ifade ettiği, yoksa etrafındakilere mi gönderme yaptığı bilinmemektedir. Dünya âlem madem ki fizikyılını ve fizikçileri kutluyor, 'izı tımçılt Oliver W. Heaviside, ingiliz; doğum:18 Mayıs 1850, ölüm: 3 Şubat 1925. Küçükyaşta kızıl hastalığına Oliver, hastalığın iziniyaşamı boyunca çeker. Herkesin bildiği gibi kızıl, "streptokoklarların, A grubu bela hemolitik streptokok veya streptokokus piyogenes yani bela mikrobunun neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Zavallı Olivercik bu hastalığı atlatıratlatmasına ama daha sonra hep duyma daha doğrusu duyamamasorunu çekecektir. Çocukluk dönemi de sorunlu geçer, yaşıtı çocuklarla pek anlaşamaz. Okulda başanlı olmasına karşın 16 yaşında okulu bırakır, evine kapanır. Yabancı dile meraklıdır, Alman ve Danimarka dillerini beller. Morse alfabesini ise çoktan sökmüştür. Yaşamının bu zor evresinde amcasından epey yardım görür. Amcası Charles Wheatstone'u günümüz elektrik mühendisleri adına ithafedilen "Wheatstone Köprüsü'nden tanıyacaklardır. Genç Oliver 18yaşına geldiğinde karar verir, dönemin gözde mesleklerinden lelgrafçılıktadır gözü. Danimarka'ya gider, telgrafçı olur; ve çok da başanlı olur. 187Ve dek orada kalır, uluslararası telgraf haberleşmesinde çalıştırılmak üzere memleketi Ingiltere'ye geri çağrılır ne bileyim, ya da kalkar 935/19 19 Şubat 2005