Katalog

Deprem Araştırmaları num Sistemi) ölçümlerinin de işaret ettiği, bir Ege Denizi'nde diğeri Ege Bölgesi'nde bulunan iki ikincil levhanın birbirine gore göreceli hareketine katkı koymasıdır. Yani, bunun başka verilerle sağlamlaştırılması gerekir. bu konuda, bazı paleomanyetik veriler de bulunmasına rağmen henüz yeterli değildir. Böyle ikincil yapıların üreteceği depremler bellidir ve sismolojik anlamda büyük depremler beklenmez. Ancak, orta büyüklükte olabilir. Yada bunlar bölgedeki olası büyük bir depremin tetikleyicisi de olabilirler. Kaldı ki bölge geçmişte önemli depremlere sahne olmuş bir bölgedir. İzmir ve çevresinde hasara yol açmış tarihsel ve aletsel dönem depremlerine Utku (2003)'den bakılabilir. Güneş tutulunca deprem olurmu olmaz mı? ir radyo programında, zihinsel netliğine pek güvendiğim bir bilim adamı ile yapılan mülakat sırasında son günlerin polemik konularından birisi ele alındı. 17 Ağustos Marmara depreminden ve son Pakistan depreminden önceki güneş tutulmalarının da işaret edebileceği gibi acaba bu doğa olayının depremlerle ilişkisi olabilir miydi? Bilim adamı kesin bir dille bunun olamayacağını, çünkü depremlerin günde birkaç yüz denebilecek kadar sık olduğunu, doğal olarak bunlardan bazılarının güneş tutulması öncesine bazılarının da !sonrasına rastlayacağını belirtti. Ve son olarak da en sağlam kanıt olarak, güneş tutulması olmadan meydana gelen depremlerin bu durumda açıklamasız kalacağını söyleyerek bu iki doğa olayı arasında ilişki olamayacağını söyledi. Geçmişte benzer sorular sorulan başka bilim insanları da başka argümanlarla bu ilişkisizliği kesin olarak dile getirmişlerdi. ^ > J HUE«*ln 25kı»W Ben bu belirtimlerin maksadını aşan ifadeler olŞekil3. 10 Nisan 2003 (03:40:16TS; Md=5.6 KANDİLLİ, Mw=5.7 USGS), 29 Ocak 2005 ve duğuna, bilim adamlarının aslında bunu demek isteme17/10/2005 (08:45:16jş; ML=5.7 ilk ana şok) süreçlerindeki merkez üsleri dağılımı ve ana şok mekanızmaları. TS, Türkiye saati; M d süre büyüklüğü; Mw, moment büyüklüğü; diklerini, sadece "bilim böyle bir ilişkiyi henüz doğrulaML, yerel büyüklüktür. Siyah yıldız 10 Nisan 2003'deki anaşokun, kırmızı noktalar 4 ile 5 mamışür; ama bu, ilişki olmadığı anlamına gelmez" debüyüklükleri arasındaki (4.0 M^5.0) artsarsıntılannın, içi dolu mavi noktalar 2 ile 4 bümek istediklerini varsayıyorum. yüklükleri arasındaki (2.0<Mlt<4.0) artsarsıntılannın merkez üslerini gösterir. İçi boş maÇünkü: vi noktalar, 29 Ocak 2005 sürecine; içi beyaz noktalar ise 17 Ekim 2005 sürecine aittir. • Bilim, içinde bulunulan bir zaman kesitinde Mekanizma diyagramlanndaki taralı alanlar sıkışma, boş alanlar çekme bolgeleridir. Topoğrafya haritası Cornell Üniversitesi'nden, deprem merkez üsleri Boğaziçı Üniversitesi tüm bilinmeyenleri açıklama iddiasında değildir. SadeKandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü veri bankasındandır. ce bilinmeyenleri bilinir kılma arayışındadır. Zaman kesiti ilerledikçe bilimin açıklayabildikleri artar, bazıları ise değişir. Yüzyıl, on yıl hatta geçen yıl bilinmeyen ya da doğru olduğu sanılanlann şimdi, "şimdiki doğrularının" bilindiğini biliyoruz. •Ama bilimin kesin iddiası, herkese ilan ettiği metotları kullanılarak neleri açıklayabildiği, neleri açıklayamadığı, nelerin imkanlı nelerin imkansız olduğudur. Hatta bu metotları dahi sorgulamaya açıktır. •Güneş tutulması depreme yol açar mı? Bilim inİZMİR sanlarının dışındaki sokaktaki insanlar böyle bir soruya şöyle bir yanıt verseler bilim buna acaba ne der? •Gök cisimleri arasındaki mevcut çekim kuvvetleri her an için kendi aralarında bir denge oluşturuyor ise, •Gök cisimleri her an hareket halinde olduğuna ve söz konusu denge durumu da buna paralel olarak her an küçük de olsa değişiyor ise, • Değişen bu çekim alanlarının dünya üzerine yaptığı etkilerde de bazı değişimler olabilecektir. • Bu belki çok küçük değişimler çok büyük yüzeylere etkidiğine göre meydana gelebilecek kuvvetler büyük olabilir. Şekil4. 17/10/2005 siireci ve alt süreçlerindeki merkez üsleri dağılımı, ana şoklar ve me• Bu kuvvetler her zaman değil ama, yer kabuğukanizmaları. En küçük noktalar, 2 ile 4 büyüklükleri arasındaki (2MMğ<4.0) artsarsıntılanun kırılma noktasınabardağı taşırabilecek damla gelrı; büyük noktalar, 4 ile 5 büyüklükleri arasındaki (4.0<Mg<5.0) artsarsıntıları gösterir. Mekanizma diyagramlanndaki taralı alanlar sıkışma, boş alanlar çekme bolgeleridir. Ke miş süreksizlik noktalannda bir harekete neden olabisik çizgiler olası ikincil tay zonlandır. Topoğrafya haritası Cornell Üniversitesi'nden, dep lir. rem merkez üsleri Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Ensti• Bunun ölçülmesi, güneş ya da ay tutulmalan tüsü veri bankasmdandır. hatta başka gezegenlerin tutulmalan ile ilişkisinin gösbilmektedir, sadece biraz daha zaderinliği, mekanizması, enerjisi bunterilmesi güç olabilir. Ama bunun güç olması ilişkinin mana ıhtiyacı vardır. lardan sadece bir kaçıdır. Bu, somut olmadığını göstermez. Y. Doç. Dr.; Dokuz Eylül düzlemdeki bir olaydır. • O halde güneş, ay ya da bilmem hangi gezeğiÜniversitesi, Mühendislik FakülteKonu, "gelecekteki davranış" nin tutulması yeryüzü, ay ya da filanca gezegende bir olduğunda, olay somuttan soyuta si, Jeofizik MühenJisliği Bölü'mü, depreme pekala yol açabilir. Açar değil ama açabilir. taşınıyor demektir. Ve, işin içine bir 35160 BucaİZMİR Bilim insanlarının her sözü, onları kendilerine rol çok belirsizlik girmektedir. Ekonomehınet. utku@deu.edu. tr modeli almış kişiler için çok önemli olabilir. Belki bumi için de bu böyledir, borsa için de KAYNAKLAR gün için böyle değildir, ama umudumuz böyle olmasıbu böyledir. Günümüzdeki en isaCOKNRI.L Üniversitesi. http Vat dır. Böyle olması için de onların her sözcüklerini çok lasgeo cornell edu betli tahmin (kestirim), hava tahtartarak söylemeleri, olası yanlış anlamalara yol açmaKdiıdıllı Hdsathant'Si ve Deprem Ara^tır minleridir. Meteoroloji bilimi bu komaları iyi olur. Bu yazı da dahil her nerede kesin bir ma Enstıtusu Veri Bdnkdsı, http.//www.konuda belli bir yol almış durumdadır. en boun edu tr. Bogazıçı Üniversitesi, Istanbul yargı varsa o yargının doğruluğundan kuşkulanılmahBir gün yerbilimleri de bu noktaya USGS. http.//www usgs.gov dır. UTKU. M . (2003), Izmır'de 70 vılda bir ulaşacaktır. Kaldı ki yıl, bölge, zon Tınaz Titiz 7 buyukluguııde deprem beklentısı (Yazarın mertebesinde hatta belli mertebeler(http://www.tinaztitiz.com/yazi.php4?id=180, Ba^lıgı 10 Nisan 2003 Izmır nepremı), Cunıhu de büyüklük olarak yerbilimleri, rıyet Bılım Teknık, 10 Mayıs 2003. sayı 842, say http://www.tinaztitiz.com/yazi.php4?id=181). depremlerle ilgili kestirimler yapafa 10 11 Pazar, Ekim 23, 2005 rv\ B NEDEN HASAR OLMADI? Fzmir'deki 17/10/2005 deprem rejimi süresince, deprem bölgesindeki yerleşim birimleri olan Uzunkuyu, Zeytinyeli, Yağcılar ve Demircili gibi yerlerde yapılan saha gözlemleri, hasarların bazı eski yapılarda meydana geldiğinı, özellikle mühendislik hizmeti almış yeni yapıların taşıyıcı sistemlerinde kayda değer bir hasarın sözkonusu olmadığını göstermektedir. Bunu nedenlerinin; 1) Depremlerin yerleşim alanlarının içinde yani karada değil, belli bir uzaklıkta denizde meydana gelmiş olması ki 10 Nisan 2003 (03:40:16TS; Md=5.6 KANDİLLİ, Mw=5.7 USGS) Seferihisar depreminden farkı budur2) Depremlerin hem orta büyüklükte hem 10 km derinlik civarında olması ki örneğin 34 km derinlikte olsaydı daha etkıli olabilirdiolduğu, 17 Ekim 2005 sürecinin arazi ve laboratuvar sonuçlarından anlaşılmaktadır. GÜNEŞ TUTULMASI ETKİLER Mİ? Güneş tutulması tarihlerinin dünyadaki bazı büyük depremlere rast gelmesi, rastlantıyla birlikte bir gerçektir. Ay ve güneş tutulması gibi astronomik olayların etkileyici mi yoksa belirleyici mi olduğu hususunda bilimsel bir açıklama henüz mevcut değildir. Sadece, görüşler vardır. Bilimsel açıklama getirebilecek araştırmalar devanı etmektedir. ÖNCEDEN HABER VERİLMESİ Kuşkuları ortadan kaldıracak düzeyde ve beklenen şekilde depremlerin önceden haber verilmesinin dışında, bugün yerbilimleri ve özellikle jeofizik bilimi, deprem denen ve Yeriçinin km mertebesindeki derinliklerinde meydana gelen, devasa bir doğal olayın pek çok bilinmeyenini çözmüş durumdadır. Yeri, 972/175 Kasım 2005