Katalog

Tıpi Kalp hastalıklarının tedavisinde \ Son yıllarda kalp hastalıklannın tedavisinde uygulanan kök hücresi naklinden çok başanlı sonuçlar alınıyor. Burada sorun, doktorların kök hücrelerinin hasta kalbi nasıl iyileştirdiğini heniiz anlamamış olması. alp hastalıklannda zaman hastanın aleyhine işler; fiziksel hasar zamanla iyileşeceği yerde giderek kötüleşir. Kalp dokusu oksijensiz kalmış ise kalp hücreleri ölür. Ölenlerin yerini yeni hücreler değil, yara dokusu alır. Geride kalan sağlıklı kas hücreleri, yararsız dokuların yükü altında zorlanır ve yardım alma umudunu da yitirdiği için kanı pompalamak için daha fazla çalışmak zorunda kalır. Sonuçta aşırı çahşmaktan kalp giderek büyür ama eski güciine hiçbir zaman kavuşamaz. Doktorların ilaç, kateter, stent ve ameliyat gibi yöntemlerle kurtarmaya çalıştığı milyonlarca insan şu anda kalp yetmezliği sorunuyla yaşıyor. Teşhisten sonraki 5 yıl içinde bunların yansı yaşamını yitirebilir. Kaldı ki hepsinin kalbindeki hasar kahcıdır. K talarından, Lazarus (Lazarus İncil'de İsa'nın diriltip yeniden hayata döndürdüğü biri) benzeri sonuçlar aldıklannı belirtiyorlar. Hatta bazılarının hastaneden çıkamayacak kadar hastayken, normal yaşamlarına döndüğü söyleniyor. Geçen yıl ABD'de uygulanmaya başlayan bu tedavi yöntemi bu ülkede de başarılı sonuçlar verdi. İlk başka deneyleri desteklemeye pek gönüllü olmayan Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi FDA), şimdi hastaların kendi vücutlarından alınan kök hücresiyle yapılan tedaviye (embriyonik kök hücrelerinin dışında) onay veriyor. Gelecek birkaç yıl içinde konvensiyonel yöntemlerden yarar görmeyen yüzlerce Amerikalı kalp hastasının, bu deneylere gönüllü olarak katılacağına kesin gözüyle bakılıyor. LAZARUS BENZERİ İYİLEŞME Ancak duygusal kalp, fiziksel kalbin mağlubiyetini kolay kolay kabullenmez. Dolayısıyla bu umudu canlı tutmak adına kardiyologlar, son yıllarda yepyeni bir stratejiye başvurarak ölmekte olan kalbi kök hücreleriyle desteklemeye karar verdiler. Kök hücreleri vücuttaki olgunlaşmamış hücrelerdir ve farklı türdeki hücrelere dönüşme yeteneğine sahiptirler. Klinik deneylerin ABD'den daha rahat yürütüldüğü Avrupa, Güney Amerika ve Japonya'daki kardiyologlar, çalışnıalarını yetişkinlerden alınan ınsan kök hücrelerinden yararlanarak sürdürüyorlar. Doktorlar kök hücresi ile tedavi ettiklerin has TIP BİLİMİN ÖNÜNE GEÇEBİLİR Mİ? Ancak burada ortaya bir sorun çıkıyor. Kimse tedavinin nasıl yarar sağladığını bilmiyor. Kök hücreleri kalbe erişiyor, ancak bu aşamadan sonra hücrelerin burada neler yaptığı bilinmiyor. Kısaca dokuyu nasıl yeniledikleri veya çıkabilecek yan etkiler hakkında herhangi bir bilgı mevcut değil. Bu tedaviye kuşkuyla yaklaşanlar, risklerin yararlarından daha ağır bastığı kanısındalar. Tedavıyi destekleyenler ise ağır hastaların ölümü bekleyeceklerine bu riskleri isteyerek goze alabileceklerini ileri sürüyor. Şimdi, yelerli bilimsel çalışmaları yapmadan insan deneylerine geçen doktorlar şu kritik soruyu yanıtlamak zorundalar: Tıp, bilimin önüne ne zaman geçebilir? Başka bir deyişle, yeterli bilimsel veriler oluşmadan yeni bir tedavi yöntemi hangi koşullarda insanlar üzerinde denebilir? Dr.Hare "ö'nceki" ve "sonraki" örnekleri karşılaştırdığı zaman kalp dokusunun şaşırtıcı bir şekilde canlandığını gördü. BAŞARILI UYGULAMALAR Kök hücrelerini hastanın kalbine aşılama fıkri, laboratuardan ameliyathaneye çok büyük bir hızla yol aldı. Beş yıl önce bu düşünülemezdi bi le; bilim adamlarının kök hücrelerin kalp dokusunu onarabileceği konusunda söyleyecek fazla bir şeyi yoktu. Bu konuda ilk bulguları 2001 yıhnda Amerikan İnsan Genom Araştırma Enstitüsü'nden moleküler biyolog Donald Orlic, yayımladı. Orlic, deney farelerinde doğal olmayan yollarla kalp krizi yarattıktan sonra kalplerine kök hücre bakımından zengin kemık iliği enjekte etti. Daha sonra bu hücrelerin çoğalarak hasarlı kalp kaslarını onardığı tespit edildi. Orlic'in çalışmaları Düsseldorfdaki Alman doktorların kulağına gidince, doktorlar aynı yıl mart ayında 46 yaşındaki bir kalp hastasının kalçasından aldıkları birkaç kaşık kadar kemik iliğini kateter yoluyla hastanın kalbine naklettiler. 10 hafta sonra hastanın kalbinin biraz daha güçlenerek daha fazla kan pompaladığı görüldü. Bu uygulamadan cesaretlenen doktorlar aynı işlemi 60 hastaya daha uyguladılar. Sonbaharda başka bir Alman ekibi daha Dusseldorf ekibini izledi ve kasım ayında Japon doktorlar 5 hastanın 3'ünde bu uygulamanın başarılı sonuç verdiğini duyurdular. Doktorların büyük bir heyecanla yepyeni tıbbi tedavilere yönelmesi yeni bir olgu değil. Bu, özellikle kardiyoloji dalında böyle. Ayrıca ABD'nin dışındaki ülkelerde de duzenleyicı kurumlar FDA kadar sıkı olmadıkları için yeni uygulamalar daha rahat bir ortam buluyor. Ancak yeni bir tedavi nin insanlarda denenmesi için hayva üzerinde yıllarca deney yapılması ve tec nin güvenliğinin ve yararının kesinleşr gerekir. Ne var ki Alman doktor ekibi koyulduğu zaman bunların hiçbiri yapıl mıştı. Hâttâ tedavi büyük hayvanların ı rinde bile denenmemişti. Geçen yıl Fransız doktorlar, 10 ! • hastasını kemik iliği yerine bacak kasla dan aldıkları kök hücreleri ile tedavi etti Tedaviden sonra hastalardan dördünün bi beklenmedik bir anda tehlikeli bir ten~ da çalışmaya başladı. O sırada bunun m nini kimse anlayamadı. Bu bir güvenlik konusuydu. Yararl açısından ilk deneylerdeki hastaların ı çoğunun daha iyiye gittiği görüldü. Buı nedeni neydi? Bu olumlu gidişatın hen ardından bilim adamları, hastalardaki olı lu gelişmelere karşın, kök hücrelerinin y kalp hücrelerine dönüştüğü iddialarını i tışmaya açtılar. Bu tarihten sonra çok s; da çalışma gerçekleştirildi. Ancak bu ko da hâlâ görüş birliği sağlanmış değil. Te viyi destekleyenler, kalbe yeni bir şans U mak için kök hücrelerinin kas hücresi dönüşmesinin şart olmadığını ileri sürer şu olasılıkları sıralıyorlar: • Kök hücreleri eski hücrelerin en ji ihtiyacını sağlıyor olabilir. • Büyüme faktörleri için yol göster sinyal vazifesi görüyor olabilir. • Yeni damarlann doğmasına yard Cerrah Amit Patel, hastanın kalbine enjekte edilecek kök hücrelerini hazırlıyor. 972/125 Kasım 2005