Katalog

GönüldenBilime Felsefe Denilen Etkinlik Anmetlnam si gayretlerini içerir. Mânâ nedir? Insanın dünyayı algılaması anlamlandırma boyutuyla birlikte gerçekleşir. Nesneleri, "birşey olarak", belli bir anlam çerçevesi içinde algılarız. Algılama, anlamıyla birlikte algılamadır. (Özelikle fiziksel nesnelerin algılanmasında!) Anlam, insan ola Nasıl bir etkinliktir felsefe? Salt bir düşünme etkinliği midir, ürünleri düşünceler olan? Düşünme etkinliğinden fazladır, elbette dil aracılığıyla ortaya konan düşüncelerle var eder kendini, ama yalnızca düşüncelerden oluşmaz. Salt soyut kavramlardan Ibaret değildir. Zihnin içine tıkılıp kalmış değildir. Felsefe, kendini var kılacak bir tavırla başlar. Bu tavırın felsefe tarihinde farklı betimlemeleriyapılmıştır. Ûrneğin Aristoteles'te bir "hayret'tir (thaumazein) Edmund Husserl'de, paranteze alma (epokhğ). Butavrı, biraçıdan, Türkçe'mizdeki "açık" sözcüğünün en azından beş FELSEFE: LEZZET ETKİNLİĞİ ayrı bağlamda kullanılışı ile betimleyebiliriz. Felsefe favrı, açık görmekle başlar. Yaşamın içinAnlamların muhakkak "dilsel' olması gerekmiyor. Sevginin bize ne ifade ettiği onun ande, dille ifade edilen kavramların işleyişine bağlı olarak gördüğümüz açıklarla yola çıkarız. lamıdır. Değerler, örneğin anlamlardır. Değerlerin değerlendirilmesi, onların mânâsını oluşturma çabasıdır. Örneğin Yunus: Sen Elif dersin hoca, mânâsı ne demektir? BÛTÜNSAVLAR YENİDENİRDELENEBİLİRDİR diye sorar. "Elif'in anlamını biliyor olabilirsiniz. Elbette bir anlamla yaşantılanır (tecrüÖrneğin, "doğruluk" kavramının işleyişindeki açığı görerek. Felsefe tarihinde sorunların be ediliri) herşey. Bu anlamda "elif'le olan ilişkimiz bir anlam çerçevesi içinde olur. (Bu anişlenişindekiaçıklardanyola çıkarak. Buaçıklığınl açık2 olarak dile getirilmesi, irdelenmelam, sözlük anlamına uymayabilir ya da toplumun verdiği anlamlara!) Mânâ, "elifin bizdeki si, belirsizliklerin, bulanıklıkların ortadan kaldırılması niyeti ile yola çıkılır. Bu yolculuklarda anlamının anlamını irdelemekle yaşantılanabilir. arama, bulma tavrı, bulguları açık3 uçlu bırakma tavrıdır. Bulgularımızın dışında farklı bulguÖrneğin, bizdeki anlamın toplumdaki anlamla karşılaştırılması, farklı kültürlerdeki anların olamayacağını düşünmek, felsefe tavrına yakışmaz. Elbette bu felsefe tavırıyla yürüdüğülamlarla bağının sorgulanması ya da tarih içindeki değişimlerinin irdelenmesi, mânâ etkinlikmüzyolda açık4 vereceğimizi unutmamak gerek. Hiçbir felsefe savı bir daha üzerine dönüp tekrar tekrar irdelenmeyecek, mutlak, değişmez özellikler taşımaz. (Elbette bu savın kendisi lerinin örneklerinden olabilir. Yerleşik anlamlara, yeni, farklı anlamlar yükleme çabası da feldel) Felsefe açıkb bir etkinliktir, herkese açık5, ortada, herkesin (elbette, sorunları anlayabile sefe tavrı ve bağlanması içinde yapılıyorsa, mânâ etkinliğidir. cek, onlara katkıda bulunacak düşünme sağlığına sahip herkesin!) katkısına, yorumuna açık5Mânâyaşantılarıbizilezzetyaşantılarınagötürür. Felsefe, bir lezzet etkinliğidir. Kababir tır. Sınamaların, aramaların tarihidir felsefe tarihi. Işte felsefe tavrı en azından bu beş "açıkla" hedonizm anlamında değil, elbette. Lezzet, bir duyarlılıktır. İçinde acıları, düş kırıklıklarını da barındırır. Lezzet, etkinliği, tavrı, bağlanması, mânâsı içinde, duyumsayan birinin yaşayacağı dile getirilebilecek bir özellik taşır. Bu "açık" tavır, rastgele bir entelektüel oyunun bir parçası olamaz. Tavır, bir bağlanma birhâldir. Mânâ ve lezzet yoksunu memurkafalı insanların, felsefe etkinliğini gerçekleştiremeile tamamlanır. Bağlanma, felsefe etkinliğin geleneğine bağlanmadır. Sözvarlığına, terminolo yeceğini söyleyebiliriz. Ivırzıvır içinde (mânâyoksulluğu),tatsıztuzsuz (lezzetyoksulluğu) yajisine. Bağlanma, etkinliğin sorumluluğunu Ostlenme demektir. Felsefe, kendinden menkul bir şarlar, yine de felsefe yapıyoruz derler. çalışma alanı değildir. Sorumluluğu, insanı tanıma, yorumlama, anlama çabasının sorumluluİşte, çağımız felsefe eğitiminde tavır, bağlanma, mânâ, lezzet bütünlüğü verilmiyor, yeğudur. Kavramlarının işleyişine, mantıksal tutarlılığa, eleştiri, sorgulama uğraşınasaygıylayüterince. Çünkü, bu bütünlüğü yaşayan insanların, bu bütünlüğü yaşatarak öğrenciye verebilerür. Bağlanma, bu saygı ve sorumluluk demektir. ceği bir şeydir. Öğretmen yaşamış olan, yaşayan; öğrenci yaşamayı talep eden insanlar olmadıkça, felsefe kuru bir akademik kılı kırk yarma olarak kalır. Felsefi etkinlik, mânâ arayışının, mânâ kurgusunun, yapılandırmasınıngerçekleştirilme anlam verir. Anlamlarla yaşarız. Anlamlarla duyar, algılar, düşünürüz. İletişime geçeriz. Eylemlerde bulunuruz. İlişkilerkurarız. Mânâ, işte bu anlam dünyamızın anlamıdır. Anlamın, anlamıdır. Yaşama verdiğimizanlamlarınnegibimânâları vardır? Sevgi, örneğin, bir anlam taşır, bizde. Bu anlamı sorgulamak, bu anlamın anlamını yoklamak onun mânâsını aramaktır. Mânâların da mânâsı olabilir. Sevgiye yüklediğimiz anlamın mânâsını bulma çabası, belli bir tavır ve bağlanma ile felsefe etkinliğinin içine girer. rakbizimpsikosomatikyapımızınbirürünijdijr. Beden anlam verir, duygu, düşünmeyapımız UörtKöşe Akıllı Tasarım 'irefH. Ökkeş Ağustos 2005 tarihli Hürriyet Gazetesi'nin 6. sayfası.) Bu teori öyle bir ses getirmiş ki duyanlar hemen teoriden etkilenip, ateist ise ateistliğinden, dinci ise dinciliğinden vazgeçebiliyormuş. Böyle akıllı bir teori dünya yüzüne kırkbir asırda bir düşermiş. Bu teoriden akşamlan bir kaşık alıp içenler rahat uyuyorlarmış. llık suya bu teoriden bir damla koyup gusül ab | ABD'Iİ dinci çevrelere sırtını dayamış bir grup insanın "canlılık yaratılmıştır" temasıyla ve akıllı tasarım (intelligent design) söylemiyle gündem oluşturma çabaları boşa giîmedi. Çünkü gündemleri dünyanın çeşitli yörelerine taşınırken taa benim bile kulağıma geliverdi. Okurlarım bilmeyebilir: Bendenizin gözleri bozuktur, iyi göremeyiz; kulağımız deliktir, iyi duyamayız ama iyi uydururuz; belleğimiz zayıftır, şey edemeyiz (neydi yahu?) Kısacası, "akıllı" tasarımımız tıpkı eski alkolik yeni şair, başkanlar başkanı muhterem ve muhteşem başkan (ve de aziz okurum) W.C. Bushgibiepeyarızalıdır. Duymamış olan aziz okurlarım için "akıllı tasarımı" özetleyeyim: Akıllı tasarımcılar, yaşamı, evrimin ürünüyerdesti alınırsa iıasfalara şifa, ine bilinçli bir tasarımcıntn yaratısı sanıyorlar ve sağlıklılara bereket katılırtasarımlarını buna göre tasarlıyorlar. Evrim teorisine mış. Evde kalan kızları, ev Ne diyebilirim ki, akıllı tasarım mükemmel değil; cep eklemeyi unuttum. "Daminizm" diyerek "kıl" olan bu tasarımcılar ile W.C. lepemeyen erkekleri bu teBush ve diğerbazı akıllı çevreler "akıllı tasarımlarını" Ohio, (Robert Mankoff, The New Yorker, 11 Nisan2005.) ori tedavi edermiş. Ben New Mexico ve Georgia gibi akılca epey gelişmiş eyaletnenemin beşiğini tıngır lerin ders kitaplarına da sokuvermişler. Elleri dert görmez, dışından kişiler de yer almaktaymış. Örneğin, buçok akıllı mıngır sallarken, birarpa boyu teori üretmişiz... akıllarına ziyan gelmez, tasarımları boşa gitmez inşallah. tasarımcıların içinde tek Müslüman Türk, CNN Türk teleAkıllı tasarımcıların içinde tek tük de olsa ABD vizyonunun yöneticisi gazetecinin oğluymuş (Bakınız: 12 968/15 8 Fkim 2005