Katalog

BiyoTeknoloji güçten düşmediğini gördüler. Bu yaklaşımı daha ayrıntılı incelemek ve güvenli olup olmadığını anlamak için Rosenthal, • genetik yöntemlerle iskelet kaslarında aşırı düzeyde IC.FI üreten fareler geliştirdi. • Sonuçta bunların normal farelere kıyasla %2050 daha iri kaslara sahip olmakla birlikte gelişmelerinde herhangı bir bozukluk olmaması son derece umit vericiydi. • Bu transgenetik fareler yaşlandıkça kaslarının gençlere özgü yenileme yetisini de koruduklarına tanık olundu. • Bir o kadar önemli bir sonuç da IGFI düzeylerinin yalnızca kaslarda bir artış göstermesi ve kan akışını etkilememesiydi. Zira, kandaki yüksek IGFI düzeyleri kalple ilgili sorunlara neden olabileceği gibi kanser riskini de arttırabilirdi. Svveeney ve arkadaşları, golden retriever türü köpekler özellikle kas distrofısine son derece duyarlı olduklarından, çalışmalannı köpekler uzerinde sürdürmeyi ve yöntemin güvenliğini araştırmayı tasarlıyorlar. Kasların normalin uzerinde geliştirilnıesi yolunda çok daha hızlı bir çözünı ise miyostatin üretimini engelleyici ilaçlar olabilir. Miyostatinin engellenmesinin kas oluşumunu nasıl etkilediği tarn olarak bilinmemekle birlikte, bu maddenin dölüt aşamasından erişkinliğe uzanan süreç boyunca kas gelişimini sınırladığı sanılıyor. Bir başka deyişle, normal kas gelişiminde bir tür frerı işlevi görüyor. Genetik olarak üretilen fareler uzerinde yapılan deneyler bu büyüme karşıti unsurun eksikliği durumunda kasların normalden daha fazla geliştiklerıni ortaya koyuyor. Bu gelişme hem kas liflerindeki aşırı büyümeden, hem de kas liflerinin fazlalığından kaynaklanıyor. enlerle Pompalama Atletlerin kaslannı geliştirmek, bileşiminde oynamalar yapmak ve direncini arttırmak kuramsal olarak gen terapi kapsamında gerçekleştirilmesi olası işlemlerdir. Zedelenme sinyalini devinime geçiren yapay bir gen sayesinde kök tıücrelerde onarım işlemleri devreye sokularak daha iri ve güçlü kaslar elde edilebilir. Normal bir kasta lifteki çok sayıda çekirdek (1) yeni proteinlerin üretiminden sommludur. Onarıma gereksinim duyulduğunda yaradan gönderilen kimyasal sinyaller lifle birleşmeden önce çoğalan uydu hücreleri (2) yardıma çağırır. Yeni çekirdek ve miyofibrillerin eklenmesi onarılan lifin yaralanma öncesinden daha iri olmasını sağlar (3). Kas lifine gen enjekte edilmesi Insanlarda uykuda olan 2B miyosin geni devinime geçirilerek yavaş lif hızlı life dönüşür Kalsineürin proteininin etkin türünü üreten bir genle daha çok sayıda yavaş lif elde edin Aracı \ Yüksek atlamacının yaylanması, ya da gülle atıcının daha uzak mesafelere ulaşmasından sorumİL hedet al KAS GELİŞTİRME VE DAHASI İlaç ve biyoteknoloji şirketleri çeşitli miyostatin engelleyicileri uzerinde çalışıyor. Ilk başlarda bu girişim daha etli besinlerin yaratılması amacıyla başlatıldı. Bunun örneklerine Belçika Mavi ve Piedmonte sığırlarında şimdiden tanık oluyoruz. Genellikle çiftekaslı adıyla anılan bu sığırlar genetik değişim yoluyla kazandırılmış, miyostatinin etkisiz ve yassı bir türünü içeren, abartılı bir kas yapısına sahipler. Miyostatinin işlevinden yoksun olması yağ birikimini de etkilediğinden, bu hayvanlar bedenlerinin ince ve biçimli görüntüsüyle dikkat çekiyorlar. Üretilen ilk miyostatin engelleyici ilaçların yakında klinik deneylerden geçirilmesi beklenen miyostatine karşı etkili antikorlar olduğu belirtiliyor. Bir başka yaklaşımda da sığırlarda uygulanan değişim 6'rnek alınarak, normal molekülün sinyal gönderme yetisi yok edilmekle birlikte uydu hücrelerin yakınına sığınan yapılan koruyan daha küçük tiirde bir miyostatin yaratılıyor. Daha küçük boyuttaki bu protein, ya da peptid esasen bu sığıntna noktalarını kapatarak miyostatinin onlara ilişmesi Eritroprotein üreten bir genle oksijen taşıyan alyuvarların sayısını arttınn Gen Terapi Normal onarımı kimyasal sinyal lere müdahale ederek uyarır ve giiçlendirir. Sentetik bir gen aracının içindeki kas'a ilave edilir. Bu aracı, geni çekirdeğe taşır. Gen burada lifleri yönlendirerek protein üretmesini sağlar. a) Normal kas onarımında IGF1 adı verilen bir protein uydu hücrelere çoğalması için sinyal gönderir. Miyostatin denilen başka bir protein bunlara durmasını söyler. IGF1 genini enjekte etmek aynı etkiyi yaratır: Daha fazla uydu hücre çoğalması b) ve daha güçlü kas hücreleri c). Miyostatin alıcısı Miyostatin engelleyicisi Miyostatin Yaklaşık %40 daha biıyük ne engel oluyor. Peptid farelere enjekte edildiğinde iskelet kasında aşırı bir büyümeye yol açtığından, araştırmacılar yapay bir peptid geni üreterek aynı etkiyi köpeklerde yaratmayı tasarlıyorlar. Miyostatini engelleyici yöntemler, doğal olarak, daha kaslı görünmek isteyen sağlıklı kişilerin de ilgisini çekiyor. Bu tür ilaçlar gen aktarımında olduğu gibi belli kasları hedef alamasa da, kullanımlarının kolay olması ve istendiğinde bırakılabildiğinden insanlara daha cazip geliyor. Öte yandan, bu tür ilaçlar spor etkinliklerini düzenleyen kurullar tarafından bir kan testiyle kolayca saptanabiliyor. ATLETLERE AKTARILABİLİR Mİ? Peki, ya atletler AIV IGFI benzeri bir gen terapisine başvururlarsa ne olur? Bu durumda genin yarattığı ürün yalnız ca kasta bulunur, kan ya da idrara karışmaz. Öyle ki, elde edilen ürün doğal karşılığının özdeşidir. Yapay bir genin varlığı yalnızca bir kas biyopsisi aracılığıyla saptanabilir. Ne var ki, AIV yöntemi söz konusu olduğunda, çok kişiye bu zararsız virüs doğal yollardan bulaşmış olabileceğinden test sonucundan doping yapılıp yapılmadığı konusunda kesin bir yargıya varmamız olanaksızdır. Dahası, atletlerin çoğu bir yarışma öncesinde biyopsiden geçmek istemeyeceğinden, bu tür bir genetik güçlendirme gerçekte gözden kaçacaktır. Kas yoğunluğunda hızla sağlanan %2040'lık artışın insan sağlığı uzerinde ne gibi etkileri olabilir? Genetik yöntemlerle geliştirilmiş kaslara sahip bir atlet kemik ve tendonlarını devinime geçirmeye yetecek gücü sağlayabilir mi? Büyük bir olasılıkla sağlayamaz. Genç ve sağlıklı bireylerin kaslarında birkaç hafta ya da ay gibi çok kısa sürede bir gelişme olması bedenin öteki destekleyici yapılarını da bu gelişmeye ayak uydurmak zorunda bırakacakür. * Gelgelelim, gen terapinin giderek tıp dünyasına egemen olmasıyla birlikte gen dopingi uygulamasının da yakın bir gelecekte yaygınlık kazanması kaçınılmaz olacaktır. Henüz emekleme döneminde olmasına karşın, bu teknolojinin gerek spor gerek toplumda çok çarpıcı değişimlere damgasını vuracağı şimdiden belli. Yöntemin çok sayıda karmaşık törel sorunu da beraberinde getireceği kesin. Ama, en azından bu kez her şeyi enine boyuna tartıp değerlendirmek için henüz vaktimiz var. Kaynak: Scientifıc American, Temmuz 2004 RitaUrgan 908/1414 Agustos 2004