Katalog

Tartışma Editöre Mektup Serbest pazar ekonomisinde özgün teknoloji ve patent YÖK'ün üniversitelerdeki akademik yükseltmelerde kıstası "Science Citation lndex"e giren yayın sayısıdır. Dolayısıyla bütün üniversite olanaklan, öğretim üyelerince bu yayınlar için kullanılır. Ancak bu yayınların Türk sanayisinin ihtiyacı olan teknolojilerle ve özgün teknolojilerle ilişkisi yok. Ülke olanaklan her üniversiteyi, teknoloji üretilecek veya doktora yapılacak düzeyde donatmaya yetecek kritik sayıda bilim adamını bir araya getirmeye yeterli değil. Bu nedenle üniversitelerde yurt düzeyine serpiştirilmiş uzmanlık enstitülerinin kurulması ve özgün teknolojiler üreten araştırmaların buralarda yapılması zorunludur. kırden rekabet edebılır urune kadar ola surecın amaçlandıgı ArGe çalışmaları gı tırısı en yuksek olan yatırımlardır ()rn< ğın. ABD'de 19bO1997 yıllarına aıt bı araştırmada. ortalama msan omrunu 1 y attırmak amauyla kışı başıııa 11 00 ABD doları ılave saglık harcaması yapı ması gerekırken ılaç sektorunde Ar G çalışmalarında kışı başına 1345 dolarlı yatırım yapıldığında ayrıı sonucun eld edıldığı sonucuna varılıldı (2). Turkıye'nın yarının ılerı teknolojılı rıne sahıp ve bu teknolojılerı ureten bı ulke halıne gelebılmesı getırısı çok o makla bırlıkte pahalı bır ugraşı olan A Ge'nın başarısı, Turkıye gıbı kaynakla sınırlı ulkelerde buyuk çapta bu sınır kaynakların dogru kullanılmasına bağl dır Bu da ArGe çalışmalarının ulke ç, pında yenıden duzenlenmesını gerektı mektedır Yenılıkçılığın en onemlı aracı ara tırma ve gelıştırmedır ve Turk sanayısını eksıklığı onun uluslararası pazarda rek bet etmesını saglayacak ozgun teknoloj ye sahıp olmamasıdır Ozgun teknolojıl rın hemen hemen tek yaratılacagı yı olan unıversıtelerımız gelışmış ulkeler] kıyaslanacak olursa az sayıda bılım ad mına. laboratuar olanaklarına ve malı gı ce sahıptır Fakat unıversıtelerımızın mevcı olanaklan ıle sanayıcımız ıçın teknolo yaratamamalarınm asıl nedenı bu değı dır Asıl ıiLduı bırkaç ntsıl sonra labor tuvar kapıtulasvonu oldugu anlaşılaca olan bır şaşkınlıgımızdır (3) PATENT Mİ ÖNEMLİ YOKSA MAKALE YAYIMLAMAK Ml? S erbest Pazar Ekonomisi dedıklerı. Gıttıkçe zorlaşan sanayı rekabetı ortamında gelışmekte olan ulke sa nayı kuruluşları ıçın tek çıkış yolu yenı lıkçılık (ınovdsyon) ve ozgun teknolojıdır Maalesef gelışmekte olan ulkelerdekı sanayı uluslararası yabancı şırketler tarafından gelıştırılen ve kontrol edılen teknolojılerc bagımlıdır Bu nedenle yabancı ve ya yerlı pazarlarda uluslararası firmalar tarafından çalışmamış alanları (nışlerı) doldurabılmelerı ıçın yerlı fırmaların ozgun teknolojılere ve yenılıkçı çabalara ıhtıvau vardır Fakat araştırma ve gelıştırme ıçın mılyarlarca dolar harcayan yabancı fırma larla yerlı gırışımcılerın varışmalarının kolay bır ış olmadıgı ortadadır Serbest tıcaret dunyasında gelışmış ulkeler sadece kendı kuruluşları ıçın geçerlı olan gızlı veya açık çeşıtlı destekler yaratıyorlar Zengın ulkelerın ekonomılerını korıımak ıçın engeller koymalarının kuvvetlı bır gerekçesı yoktur, takat fakır ulkelerın ışe yaradığı gorulen yolları takıp ederek gelışmelerıne ızın vermelerı ıçın kuvvetlı nedenler vardır Baskın mılletlerın temel (rfsanelerı teknolojık ve endustrıyel ustunluklerıne serbest tıcaret ıle ulaşmış olmalarıdır Bu ulkeler bugunun fakır ulkelerıne, zengınlıge uldşmanın yolunun ekonomılermı yabancı rekabele açmak oldugu soylemtktedırler kı bu tam bır aldaünaıadır Hemen hemen butun zengın ulke ler şu anda uluslararası tıcaret tarafından yasaklanan ıkı mekanızmadan bırısını uygulayarak zengın olmuşlardır Bırıncısı yenı sanayılerı eşıt koşullarda yanşacak buyukluğe gelene kadar yabanu rekabetten koruyan "yavru sanavı koruması" me kanızmasıdır Ikıncısı patent hakları hır sızlıgıdır Tarıh bu ıkı mekanızmadan en <\7 bırısını kullanmadan teknolojık gelışmenın mumkun olmadığını gostermektedır Ingıltere'nın endustrı devrımı teks tıl sanayısı ıle olmuştur Bu sanayı acıma sız koruma yontemlerı ıle devlet tarafından beslenıp ve gelıştırılmıştır Cambrıdge UnıverMteM gelışme ekonomıstı HaJoon Chang tarafından belırlendığıne gore devlet 14. asırdan başlayarak vergılerle. yasaklarla yabancılar tarafından uretılen urunlerın onunu kesmış, rekabet edebıle cek yabancı fırmalara hammadde satılma sını bıle engellemıştır HERKES KENDİNİ KORUYOR Ingıltere ancak uretınıın htr alanında tam bır ustunluk sağladıktaıı .sonradır 1 kı anıden serbest pazarın ca/ıbesını keşfettı. 1850 ve 1860'lardan sonra pazarla rını açmava başladı Şımdı hıçbır ulkenın serbest pazar olmadan gelışemeyeceğım ıddıa eden ABD anah tar gelışme sure cınde aynı derecede saldırgan olarak pazarlarını korudu 1816'da bu tun ıthal malların dan alınan en az %35'hk vergı 182O'de %40, 1832 de bazı mallar ıçın 'u > ) u \\\\ < mıştı Bu koruma yerel pazarlarda kendı ureücılerıne muthış bır avantaj sagladı ABD 1413 e kadar dunyanın en agır ko ruma koşullarını uygulayan ulkesı oldu, bu donemde en hızlı buyumesını gerçekleştırdı Son M) yılda en olaganustu hızla gelışen 3 ulke Japonya, Tayvan ve Guney Kore, bu gelışmelerı serbest tıtarete değıl toprak reformu anahtar sanayı kollannın korunması ve parasal olarak desteklen mesı ve ıhracata etkın devlet destegı ıle gerçekleştırdı Guney Kore ve Tayvan da bulun ü carı bankaların devlete aıt olması vatırım da temel kararları devletın almasını sagla dı Japonya da Sanayı ve Uluslararası Tıcaret Rakanlıgı yasalarla denetımı elde tutmaktadır Her uçu de gumruk vergılerı ve akıllıca yontemler ıle yenı .sanayı kollarını tehdıt edecek yabantı urunlerı engelledı, ıhracata buyuk teşvıkler sagla dı Dıger bır deyışle bunlar dunya Tıca ret Orgutu nun, Dunya Bankası nın ve Uluslararası Para Fonu nun yasak ettıklerı veya engellemek ıstedıklerı her şeyı yaptı tsviçre vc Hollanda yavru sanayı korumasını kullanmadı, fakat bunun yerıne bu ulkeler dıger mılletlerın teknolojılerını çaldılar (Erıc Schıff, Industrılızatıon Wıthout Natıonal Patents, 1971). 18501912 arasındakı ana gelışme devrelerınde ne Isvıçre ne de Hollanda ekonomık sektorlerde patent haklarını tanıdı Isvıçrc nın sanayıleşmesınde en buyuk adım Ba sel'dekı kuçuk bır fırmanın Ingıltere'de patentlenen anılın boyama prosesını ızınsız kullanması ıle atıldı Bu (ırma daha sonra Ciba, Novartis ve Syngenta adları ıle buyııdu Hol landa'da Jurgens and Van dern Bergh adlı fırma bır Fransız buluşunu kullanarak margarın uretmeye başladı ve Unilever halıne geldı"(l) Çin aıuak 1992 ve 1993 yıllarında, sanayı kuruluşları uluslararası rekabete dayanabılecek guce ulaşınca uluslararası pazarlara açılabılmenın bır koşulu olarak onune surulen patent yasaları dahıl ulu.slararası ' IntelleLtual Property Rıgths' anlaşmalarını ınualadı Uluslararası tıcaret yasaları, kendı zengınlıklerınde onemlı rolu oynayan bu ıkı gelışme yolunu, bu gunun fakır ulkelerıne kapatnnştır Fakır ulkelerın sanayı dalları buyuk sermayelere, deneyıme, ku rulınuş pazar agına. araştırma olanaklan na ve ıthal ettıkler beyın gucune sahıp guçlu uluslararası firmalar ıle yarışmak zorunda bırakılmaktadır MAKALE DEĞİL PATENT YOK un üniversitelerdeki akademı yükseltmelerde kıstası ' Science Cıtatio Index"e gıren yayın sayısıdır Dolayısıyl butun unıversıte olanaklan, laboratuva ları ogretım üyelerince bu yayınları yaı mak ıçın kullanılır Bu yayınların Turk sanayısının ıhl yau olan teknolojıltrk vt ozgun teknoh jilerle yakından ilişkisi yoktur. C)zgu EN YÛKSEK GETİRİ Sozde teşvık edılen teknoloji transferı uluslararası şırketlerın çıkarına gore duzenlenmış acımasız patent hakları ıle pratıkte yasaklanmıştır Kendı rekabet edebılır sanayı kolların gelıştırmekten mahrum olan fakır ulkeler, zengın ulusla rarası şırketlere ucuz ış gucu ve hammad de saglayıcıları olarak yaşamaya mahkum edılmıştır Sonuçta belırlı bır duzeyın uzerınde gelışmelerı engellenmıştır Yenılıkçılığın (ınovasyonun) yanı fı PATENT ÇALARAK BÜYÛYENLER Bu yolla gelışmeye ıkı ıstısna oldu teknolojılere sahıp olmanın gosterge patent savısıdır Aşagıdakı tabloda sahıp oldugu o gun ttknolojı sayesmdL domates tohı nıundan savunıııa sanayı urunlerme ulkı mıze satış yapan ve uluslar arası duzeyd kendını kabul ettırmış olan b mılvon nı fuslu Israıl ıle h5 mılyon nufuslu Turk ye'nın patent sayıları verılmektedır Aynı tabloda verılen, ovunç kayna^ yaptığımız ve artırmak ıçın ulkenın butu bılımsel potansıyelını seferber ettığımı makale sayısı, OECD kıstasları dahıl bı çok kıstasta gelışmışlık duzeyını bır olçı tu sayılmamaktadır Buna karşın, bu kı taslarda patent sayısı gelışmışlık duzey nın bır nuınaralı kıstası olarak kabul edı mektedır YOK'un akademik yukseltme\ 900/20 19Hazıran2004