Katalog

Bilim Tarihi larında aynı yaş konumundaki nümmülitli kireçtaşlarının içindeki fosillerle karşılaştırabilmiştir. Veya Kula yakınındaki sönmüş volkanları İtalya'da Napoli kuzeyindeki Campi Flegrei'deki volkan konilerine benzeterek, Katakekaıımene (yanmış ülke) adı verilen Kula çevresindeki volkanlarm bir zamanlar faal olmuş olmaları gerektiğini bulmuştur. coğrafyacısı hakkındaki bilglerimizin çoğunu Strabon'a borçluyuz. Strabon'un eseri tüm insanlık tarihi boyunca önemli olmuştur. Memen hemen 16. yüzyıla kadar Avrupa'nın bildiği coğrafyanın çoğu dört kişiye dayanıyordu: Eratosten, Strabon, Plinius ve Batlamyıls denen Ptolemaios. Ondan sonra da antik bilim tarihi için coğrafyada en önemli kayııak hep Strabon olmuştur. Ayrıca, yukarıda dğindiğim gibi, günümüzde depremsellik tarihini inceleyenlerin temel kaynaklarından biri Straboıı'dur ki bunun lıele ülkemiz gibi deprLııılerlf sık sık sarslan yerler için nc kaya'nın çevresini, Türkiye'yi ve dünyayı inceleyecekler, günümüzde insanlığı tehdit eden, enerji sorunu. global ısınma, erozyon, biyolojik tür çeşitliliğinin azalması, depremler, heyelanlar, kuraklık gibi sorunları araştırarak çözeceklerdir. Ve belki de günün birinde (belki de Strabon'un adını taşıyacak) bir Amasya üniversitesinde şöhretli bir Amasyalı yerbilimci yazacağı bir eserini büyük hemşehrisinin anısına ithaf ederken, çocukken onun heykelinin anımsattıklarından etkilendiğini yazacaktır. Ve işte o zaman Strabon'un hugün heykelini dikenlerin de ruhları şad olacak, iıısanlığa yaptıkları katkı şükranla anılacaktır. {*) İTÜ Maden Fakültesi ve Avrasya Yerbilimleri Enstitüsii. Ayazağa 34469 İstanbul Kaynaklar ve notlar 1 "He dcmctcra polis'in tam tercümesi "ana şehrim"dir. Bıırada Strahon'un kastettiği. tıım yaşamı boyunca büyük bir tutkuyla bağlı olduğu vatanıdır. litı başlan^ıç kısını hariç bu tercümeııin gerisini ben Adnan l'ekman'ın Strabon Coğrafya Anadolu (Kitap: XII, XIII, XIV) adlı csorimlın bazı tercüme halalarını düzelterek aldım (Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Antik Kaynaklar Dizisi, 1, İstanbul, ss. •1849.) Burada l'ekman'ın büyük ölçüde Joni's'un IIII(İİİZCL' tt'rcümesini izlediği ^örülüyor. Ama onun Jones'u izleyerek tercih ettiği "Benim keııtım" tercümesinin, "he demetera polis"in Strabon için ifade ettiği güçlü "vatanım" anlammı yansıtmadığı kaııısındayım. 2 Strabon, ilk çağın büyük coğrafyacısı, sekiı Kratdstcn'in stadionunu uzunluk olcusü olarak kullaıımaktadır. Bunun genelde 157,50 metre olduğu kabul cdılır. 3 Strabon'un yaşamı ve eserleri hakkında daha geniş bilıii isteyenler şu eserlere bakabilirler: Tozer, H. F., 1893, Selections from Strabo: Clarendon. Oxford, x*|l|*376 ss: Aujac, G., 1966, Strabon et la Science de Son Temps: Societe d'Ğdition •Les Belles Ltttres, Paris, 326 ss.+9 katlanır levha; aynı yazar, 19fi9, Notice: .Strabon Geographie'de, Soci^W d'fidition Us Belles Lettres., Paris. c. I, ss. 357; VVarmington. E. H., 1981, Strabo: Dictionary of Scientific Biography. Charles Scribners Sons, New York, c. VIII. ss. 838fi; Ancak coğrafya tarihinden ve antik coğrafyadan bahseden istisııasız tüm eserlerde Strabon hakkında gtnış bilgi vardır. Zaten antik coğrafya hakkında bildıklerimiziıı büyük bir çoğunluğunu Strabon'un Coğ ÇOK ŞEYI ONA BORÇLUYUZ ['eripatetik/Stoik felsefî temeli Strabon'u doğada olduğuııdan çok daha fazla düzen ve kesiklilik arayan bir görüş tarzına götürmüştü. Meselâ Platon'un Atlan tis'in bir gün ve bir gecede ' STRABON <M.O.03'M.8.ai) kayholdıığu ^ N Y A N 1 N İLK COfiİ^FVAtldl. H.Ö, #3TK AMAWA'I»A DOCDU, m a s a 11 n a V A B , m , H İ H A j L K N t N ÇOCUĞUVDl), İVt Rli Rf.İTİH CÖHW, WHÇ inandığı için YA«INDA AMAftVA'OAN AVULDI. TAMİN, COCIAFVA VK MHfK hocası Pose AUNINUA IHİNYAOA İÖZ lAHtll (HDH, BU HOMVOA H4U«ArNAH idonius'u al ÜUBAK KULLANILAN KSKBLEİ VAZDI. ÖMMÜNÜM »01117 Vlttllf kışlar. BuraKIÜMINI ' BENİM MKMLKKKTİM" ORPİĞt ANAİVA'DA dan da tüm H.i. ai'UK AMAHVA'RA OtOİ), kıt'aların bu sür'atle oluşup kaybolduklarını çıkarır. dar önemli olduğunu artık bilmeyen Ama Strabon aynı zamanda büyük kalmnuştır. bir aklıselim adamıdır. Dünyanın doğal geçmişinin açıklanmasında bugiin etrafı STRABON HEYKELI, mızda olan olayların temel alınması geSTRABON RUHU VE AMASYA rektiğini söyler (bu nedenle Sir Charles Amasyalılar büyük hemşuhrilerinin Lyell Strabon'u dünyanın tekdüze bir şeheykelini dikerken aslında çok önemli kilde evrim geçirdiğini sandığını zanncbir şey daha yapmışlardır: Amasya'da derek ona medhiyeler düzmüştür). Strabon'la birlikte bilim ruhu, bilimselAtlantis felâketi Strabon için bir lik, dünyaya ve doğaya ilgi canlanacakmasal değil, bir tarihtir. O nedenle Atlantır. Yanında duran dünyamızla birlikte tis'i karşılaştırmalarında kullanır. meşhur hemşehrilerini gören Amasyalı Strabon'un Coğrafya'sı yalnız tlk çocuklar onun gibi olmağa özenecekler, Çağ tarihçileri veya tarihsel coğrafyacılar onun tasvir ettiği dünyayı öğrenmeyi, için değil, aynı zamanda depremsellik tagörmeği, anlamayı arzulayacaklardır. rihi, son birkaç bin yılda meydana gelen Belki Amasya'da bir müddet sonra iklimsel ve diğer fizikî coğrafya değişimbir Amasya Strabon Coğrafya Kulübü leri ile ilgilenenler ve yerbilimlerinin fidoğacaktır (yeni belediye buna önayak kir tarihi hakkında düşünmeyi arzu olabilir). edenler için enkıymetli kaynaklardan biAmasya'dan Okan Tiiysüz gibi yeni ridir. Örneğin İlk Çağ'ın dâhi coğrafyanesil coğrafyacılar, jeologlar, meteoro cısı (ve coğrafya bilimine adını veren) loglar, biyologlar çıkacak, bunlar AmasEratosthenes ve daha pek çok İlk Çağ rafya kitabı sayesinde bilniLktcyız. l'oğrafy.ı tarı w antik coğrafya için şu kaynaklara bakılabil Vivien de Saint Martiıı. |1..|. 1H73, Histoin dcGcographic ct d t s Decouvertts Geographigu Dupuis lt*s Tenıps k*s Plus Recule jusqu'.ı n Jours: Librairie Hachette et Cie, Paris. XVI+615 : aynı yazar, 1874, Atlas dressc pour l'Histoire Uc GeıııJraphie et des De'cnuvertes Geographiqu Depuis les Temps les Plus Ke'cul^ jusqu'a n Jours: Librairie Haıhettf et C'it1. l'aris, 4 p p * harita levhası: liunbury. K. II.. 1879. A History Aıuu'iıl Geography, c. I: Johıı Mıırray. Loııdon, x ^ fififi ss; aynı yazar, 1879. A History of Ancie C.ı'ography. r. II: John Mıırray. I.oııdoıı, 743 ss. (!• KdvvardUunbury'nin büyük eseri 1959 yılında Nt York'ta VVilliam Stahl'in bir oıısozüylu Dııv Yayınevi tarafından baştan basılmıştır ve temi kolaydır); KiTger, H.. I9(K1| I"H6|, Gestlıichlo d VVİssenschaftlichen Krdkunde der Crieclıeıı: Vcıl Coınp.. LcipzijJ, B<i2 ss. (196fi'da VValter de Grı ter ıt d}. yayııu'vi taralından hfilin'de başt. basılmıştır): VVarmington. V.. II., 1934. Greek Geı raphy: .1. M. Deııt ıS; Sııns. Loııdoıı. xlvııı + 2li9 : Tozer. H. K,, 1935, A History of Ancient Geı raphy. secoııd edition witlı addiliiin.il ıııılı's by Carev: Camhridge University l'ress, Cambrid^ xxi*[ı|*i87 ss; Thomsoıı. J. ().. I948| I9(if)|. Histo of Ancient (ieojiraphy: Cambridjje University l're (reprinted ııı 1965 by Hıblo and Taıınen, Nt York), 427 ss; Aujac, G.. 1975. l.a Geographie da le Moııde Aııtigııe: (Jııe saisje. no. 1958, I'ress Universitaires de I'rance. Paris: Olshausen, I 1991, Kiııführııııg iıı die Historische Geograpl deı Alten Welt: Wissenscbaftliche Huclııîi'Sfll: lıaft, Darmstadt, X>232 ss.»H harita. Strahon ve eseri hakkmda şuıaya da hlKaladie, H., 198(1, U Peloponnese de Straboı Rtude de Ge'ographie Historiııııe: Societe d'Kdılıı «Les Belles Lettres, l'aris. XXIII'398 ss. ' 1 ha la • XI.IV fotcığrafik levha 4Ben bu yazıyı hazırlarken Strabon'un Cı rafya'sının şu basını ve tercıımelerinden yar.ııl. dım: Hamılton. II, C\ ve Kalconer. W., 1854, T Ceography of Strabo, 3 cilt: 1ioııe's Classics, Loı ra: C. Müller ve Dübner F.. 1853. Strabonis Ge< raphica: Ambrosio Kirıııiıı Didol, Paris, vıj+ 1(144 : Müller, C , 1880. Strabonis Geographicoru Tabulae XV: Ambrosio Kirmiıı Dıdot, Par IXss+XV levha; Jones. H. (', 1917, The Ceograpl of Strabo, 8 cilt: The Loeb Classical Library, Can: ridge. Massachusetts. Adnan Pekman. Türkçe' yalnızca Anadolu ile ilgili üç kitabı (12. 13. 1 çevirmiştir. Utançla söylemek zorundayım hüyük Amasyalı'nın kitabının tamamının bir Tür çe tercümesi henüz yapılmamıştır. Sanırım açı lamalı notlar ve yorumlarla birlikte böyle bir tı cüme klâsikçilerijııizin ilk yapmaları gereken işl arasındadır. DörtKöşş WH. Ökkeş orasını burasını bereledi. Bu talihsiz olayı duyan eş dost üzüntüsünü "Aman ha, Bush Başkan bu engebeler kraliçesi istanbul şehrine gelirse yürüyemez, sürüm sürüm sürünür, hatta düşüp kalır" diyerek, "Sakın sakız çiğneme" ve "Sakın gelme Bush" diye mesaj üstüne mesaj yolladılar. Oysa Bush bu, gelir mi gelir! Gerçi, geldiği gibi de gider ama Bush'a refakatci olarak Cannes'te ödül alıp 20 dakika ayakta alkışlanan, "Fahrenheit 9/11" belgeselinin yapımcısı Micheal Moore'u da davet etmek uygun olurdu. Hiç kuşkusuz Micheal Moore'un çektiği her belgesel filmin on dakikası bile onlarca Truva filminden kat be kat üstündür ama senaryolar herkesin ve her kesimin ilgisini daha çok çekiyor. Ve ne yazık ki, her türden senaryo gerçeğin ta kendisinden daha çekici... tan "Troy" (Truva) adlı filmi izleyen insane kütlesinden az sayıdaki kişi ile üçbeş bilimciYaklaşık bir ay önce Adana'da, kasalarında daha tam den bazıları filmi "tam bir rezaolgunlaşmadan toplanarak piyasaya sürülmek istenen yaklaşık let" olarak nitelendirdi. Truva 32 ton karpuz bulurıan 3 kamyona el konulduğu haberi filmiyle hiç ilgilenmeyen bendpiyasaları vurdu. (23 Mayıs 2004, Milliyet). Borsa düştü. Dolar eniz ise o günlerde Sulhi fırladı. Adana Kabzımallar Odası Başkanı, karpuzların Dölek'in Varlık Yayınları'ndan zamanından önce toplandığını belirlemelerine karşın imha taa 1991 yılında çıkan "Truva edemediklerine ilişkin beyanatta bulundu. Adana Büyükşehir Katırı" adlı romanını okumakla Belediye Başkanı da hem vatandaşın aldatılmaması hem de meşguldüm. Çünkii "Truva çiftçinin mağdur olmaması için bu tür ham karpuz denetimleri Katırı" devlet çarkında her ni artıracaklarını söyledi. 32 ton ham karpuzuna el koyulan nasılsa yer alan dürüst ve çiftçi ise karpuzlara el konulma olayı olmasaydı mağdur olma aklıbaşında kişilerin çeşitli ayak kendisinin mağdur olmamış olacağından söz etti. Bir kaç gün oyunlarıyla yoldan çıkartlması ya da saf dışı edilmelerini sonra Belediye Başkanı hakkında açılan konuyla ilişkisi anlatıyordu ve muhtemelen Truva filminden çok daha olmayan bir takım davalardan beraat etti. Çiftçinin durumu bilgerçekçiydi. inmiyor. Neyse ki şu sıralar Adana'da karpuzların hamlığı ile *** ilintili bir olay yaşanmıyor, mevsim itibariyle... Yine yaklaşık bir ay önce, çok özel okurum aziz WC *** Bush sanırım çiğnediği sakız yüzünden bisikletten düşüp Yine yaklaşık bir ay once vizyona girip kıyametler kopar900/14 1 9 Hazlran2004 "Ham karpuz" operasyonu