Katalog

Çocuk Psikiyatrisi Gençler niçin taşkınlık yapar? Eskiden bilişsel gelişimin 12 yaşında tamamlandığı düşünülüyordu. Ergenlik dönemindeki çocukların beyinlerini son görüntüleme teknikleri yardımıyla inceleyen bilim adamları, ergenliğe adım atan çocuğun beyninin tam olarak gelişmediğini pek çok bölümünün kapsamlı bir değişim geçirdiğini tespit etti. Bir görüşe gö're beynin gelişimi 25 yaşına kadar sürüyor. A mtrikan Sağlık EnMıtusunun Bethesda'daki Klinik Murkezi'nde l)r. Jay Giedd 'in liderliğinde 199 J'de başlatılan geniş kapsamlı bir çalışma, çocukluktaıı yetışkınliğe geçerken insan beyninin nasıl geliştiğini araştırıyor. Çocuk psikiyatrisi beyin goruntuleme merkezinde çalışan Dr. Giedd, 13 yıldır manyetik rezonans görüntüleme (MRI) teknolojısınden yararlanarak 1.800 çocuğu ve ergenlik çağındaki gencin beynini inceliyor. Her gönüllü denek için ayrı bir fotoğraf albümü oluşturarak, her iki yılda bir çektiği görüntüleri burada biriktiriyor. Çalışmalanna dikkat eksikliğı/hıperaktivite ve otizm konusundaki gelışim bozukluklarını araştırmakla başlayan Giedd, beynin gelişimine ilişkin ne kadar az şey bildiğimizi fark etti. Dolayısıyla nasıl geliştiğini bilemediğımız bir organdaki bozuklukları incelemeklen vazgeçerek, tum zamanı beynin nasıl geliştigini araştırmaya adadı. Giedd ve ekibi çalışmalanna başlanıadan once, bılim adamlarının çoğu çocuk 12 yaşına bastığı zaman beyninin gelişiınini latnaınladığmı düşünüyorlardı. Giedd, "Psikolojik lıteratürde bilişsel gelişimin 12 yaşında tamamladığı söyleniyordu" diyor. Eskiden çocukların ergenliğe geçış trirenleri ve ticarete girmeleri buluğ çağına denk getirıliyordu. Buna dayanarak, bazı kuramcılar buluğ çağının yapay bir kavram olduğuna, sanayi devrimı sonrası dönemde icat edilen bir olgu olduğuna inanıyordu. Giedd'in beyin tarama çalışmaları her anababanın bildiği bir gerçeği su yüzüne çıkarttı. Ergenlik çağına giren çocuğun beyni tam olarak gelişmediği gibi, gri ve beyaz madde, buluğ çağında ve sonrasında çok kapsamlı yapısal bir değişim geçiriyor. Giedd bu konuda şüyle konuşuyor: "İşe başladığımız zaman çocukları 18 ile 20 yaşlarına kadar izlememiz gerektiğini düşünüyorduk. Ancak sonra gördük ki doğrusıı 25 yaşına kadar izlemekmiş." BEYNE AÇILAN PENCERE Şimdi MRI çalışmaları gelışmekte olan beyinde yeni bir pencere açtı. Bilim adamları son günlerde tespit ettikleri fiz yolojik değişikliklerin gençlere özgü ölçüsüz davranışlara açıklama getirip getirmeyeceğini araştırıyor. Bu çocukların duygusal patlamalarının, korkusuzca tehlikelere atılmalarının, sınır tanımadan cinsel lıaz peşinde koşmalarının, uyuşturucu ve hızlı müzik meraklarının altında bu yapısal değişimin yattığı yönünde güçlü bir kanı var. Bazı uzmanlar şizofrenı ve iki kutuplu bozukluk gibi akıl hastalıklarının ortaya çıkış dönemlerinin, buluğ çağındaki bu değişikliklerle aynı dönenıe denk gelmesinin rastlantıyla açıklanamayacağına inanıyor. Bu hastalıklar tipik olarak ergenlik döneminde başlar ve gençlerdeki intihar girişimlerinin eıı önemli tetikleyıcileridir. Giderek, bir zamanlar hormonlardaki artıştan kaynaklandığı sanılan kontrolsüz davra nışlarm şimdi iki nedene bağlı olarak ortaya çıktığı görülüyor. Biri yine horınonların aşırı salğılanması, diğerı i.se olguıı bir davranış için gerekli olan bilişsel kontrol yetersizliği. Son yıllarda Giedd, yoğun olarak ikizler üzerinde çalışıyor. Beyin gelişimınin büyük bir kısmı önceden belirlennuş bir plan genetik kaynaklı değişikliklerdahilinde gerçekleşse de, gri maddedeki daha az belirgin değişiklikler deneyim çevresel etmenleri yansıtıyor. Giedd'in ikizleri izlemesinin nedeni, doğanın ve çevrenin etkisini birbirinden ayırt et mek. Beyın, dığer organlardan iarklı olarak deneyimi ete kemiğe büründürebilen tek organ. İKİNCİ DALGA 'BUDAMA' Bilim adamlarını en fazla şaşırtan, çocukluk dönemi sırasında beynin çok az büyümesidir. Çocuk 6 yaşına geldiği zaman beyni yüzde 9095 oranında erişkin boyutlarına erişir. İşin doğrusu yaşam boyu sahip olacağımız beyin nöronlarının çoğu, doğduğumuzda beyinde yerinı almıştır. İnsanlar maksimum beyinhücre yoğunluğuna doğumdan once gebeliğin üçüncü ve altıncı ayında erişir. Doğumdan önceki son ayda beynıııuz dramatik bir "budama" operasyonuna maruz kalır. Bu süreçte gereksiz beyin hücreleri yok edilir. Sinırbılımcılerın çoğu, otizmin yetersiz veya anormal budama sonucunda oluştuğuna inanıyor. Giedd'in uzun süreli çalışması, çocukluktan sonraki dönemde de çoğalma ve budama ile ilgilı ikinci bir dalganın daha devreye gırdiğıni ortaya koyuyor. Bu ikinci dalganın en sonundaki kritik Gelişim sürecinin bir döneminde benimsediğiniz tavır, bir diğer aşamada işe yaramayabilir. Sözgelimi çocuk büyüdükçe mantık yürütme yeteneği de gelişecektir. Bu durumda talepleriniz bir süre sonra çocuğunuza aptalca gelebilir. Ailelere 7 onerı 1) Örnek olun Temple Üniversitesi'den psikolog Laurence Steinberg, ergenlik çağında / çocukları olan ebeveynlere şu önerilerde bulunuyor: 5) Sınır koyun Çocukların ebeveynlerinden en fazla istedikleri şey sevgidir. Ancak sevgi kadar önemli bir diğer unsur da sınır koymaktır. Ergenlik dönemindeki çocukların da kural ve sınırlara ihtiyacı vardır. Tutarlı ve sağlam durun, ancak haksızlık yapmamaya gayret edin. Çocuk olgunlaştıkça kurallarınızı yavaş yavaş gevşetin. Eğer özgürlüğünü doğru kullanamıyorsa kontrolu yeniden ele alın. Birkaç ay sonra yeniden gevşetmeyi deneyin. Pek çok anababa, çocukları ergenlik çağına girdikten sonra yapacak fazla bir şey olmadığını düşünür. Bu yanlıştır. Araştırmalar anababanın ergenlik çağında da çocuklanna örnek olabileceğini gösteriyor. 2) Sevginizi esirgemeyin Çocuğunuzu övmekten veya sevginizi açıkça göstermekten çekinmeyin. Yeni yetmelerin anne bebe sevgisinden zarar gördüğünü gösteren bir çalışma söz konusu değildir. Yalnızca çocuğunuzu arkadaşlarının önünde küçük düşürmemeye bakın. 6) Bağımsızlığını geliştirmesine olanak tanıyın Pek çok anababa çocuğunun bağımsızlık arzusunu asi davranışlar, saygısızlık ve kural tanımamazlık olarak değerlendirir. Çocuğun bağımsızlık için bastırması sağlıklı bir davranıştır. Kendine güvenini kazanması için çocuğunuza hareket alanı tanıyın. Her hareketini denetlemeye kalkmayın. 3) İlgi gösterin Çocukluk döneminde her şeyi ile ilgilendiğiniz çocuğunuzu ergenlik çağında yalnız bırakmayın. Belki de çocuğunuzun bu dönemde size daha fazla ihtiyacı vardır. Okul programlarına katılın, arkadaşlarını tanımaya çalışın, birlikte zaman geçirin. 7) Kararlannızı açıklayın İyi bir anababanın beklentileri vardır. Ancak çocuğun bu beklentileri karşılaması için kuralların ve kararların açık ve çocuğunuza uygun olması gerekir. Çocuğun muhakeme yeteneği geliştikçe "Çünkü ben böyle istiyorum" tümcesini kullanmaktan kaçının. 4) Stratejilerinizi değiştirin .•"*,.•• 900/1019 Haziran 2004