Katalog

Bil Strabon: Amasyalıların uyg< Amasyalılar, tüm dünyada Strabon un anısına ilk anıtı dikerek Amasya'yı tekrar bir dünya şehri yaptı. Diktikleri bu anıtla, Amasya'nın binlerce yıldır ne denli önemli birkültür ve uygarlıkyuvası olduğunu, Amasyalıların bu özelliklerini büyük hemşehrileri Strabon'dan berl ne denli titizlik ve bilinçle sakladıklarını dünyaya gösterdiler. Amasyalılar büyük hemşehrilerinin heykelini dikerken aslında çok önemli bir şey daha yaptı: Amasya'da Strabon'la birlikte bilim ruhu, bilimsellik, dünyaya ve doğaya ilgi canlanacak. Amasyalı çocuklar onun gibi olmağa özenecekler, Belki Amasya'da bir müddet sonra bir Amasya Strabon Coğrafya Kulübü doğacak. Ve belki de günün birinde, Strabon'un adını taşıyacak bir Amasya üniversitesi kurulacak.. A. M. C. Şengör (*) 'e demetera polıs' yanı 'Benım vdtanım (1) dıye başlar Straı bon Amasyd nın tasvmne 'ıçınden Irıs [Yeşılırmdk) nehrmın aktıgı gcnış ve dtrın bir vadıde kurulmuş tur Insan emegı ve doga buraya hem kent hem de kale karakterını olaganustu bir şe kılde sdglamıştır Çunku bıırası yuksek ve çok sarp bir kaya olup dımdık nehre dogru ıner ve nehır tarafındd kentın kurulmuş oldugu yerde kıyıda bir duvar ve dıger tarafta her ıkı yonde sıvrı tepelere dogru uzanan bir duvar vardır Bu ttpeler ıkı tane olup dogal bir şekılde bırbırlerıne bdglıdırlar ve gorkemlı bırer kule halınde yukselmektedırler Bu alan ıçınde kralların hem sarayları hem de anıt mezarları bulunur Ikı Mvrı tepe bir bırlerıne tamamen dar bir boyunla baglıdır Hurası her ıkı tarafta kıyıdan ve va roşlardan beş veya altı stadıon (2) yukseklıktedır ve boyundan tepelere bir stadıonluk hıçbır kuvvetın aşamayacağı, dık bir yokuş vardır Bu kayaların ıçınde kentı as la susuz bırakmayacak sarnıçlar da bulu nur Buraddn bir tanesı nehre, bir tanesı de boyuna dogru olmak uzere kayalara, boru şeklınde ıkı tane kanal oyulmuştur Nehrın uzerıne bir tanesı kentten varoşla ra, dıgerı de varoşlardan dışarıya olmak uzere ıkı kopru kurulmuştur kayalıgın yukarısındd olan dag bu koprude son bulur Ilk once çok genış olmayan nehır boyunca uzanan bir vadı vardır, bu sonun da genışleyerek Khılıokomon [yanı bınler ce vadı] ovasını meydana getırır Ondan sonra her ıkısı de verımlı olan, Hdlys [Kı zılırmdk] rıthnne doğru uzanan Didkope ne ve Pımolısene bolgelerı ytr alır sakladıklarını dunyaya gosterdık Uygar gtçınıp Mezopotan ha geçtıgımız yıl uygarlık eserle yıkan dolar zengını barbarlara lar kendı gonul ve akıl zengı olumsuz bir ornek oluşturdular BİR UYGARLIK ŞÖLENİ Kendı ulkemde gerçeklesı garlık şolenı ıçın Amasyalılara bıı cı olarak bir Turkıye Cumhurı> daşı olarak ve nıhayet bir ınsan kadar teşekkur etsem azdır OnL de ben de onurlandım, ulkemt ve ınsanlıga olan ınancım arttı Istanbul Teknık Unıversıte Yerbılımlerı Knstıtusu Mııduru tum, Amasydlı Prot I)r Okan Tt na bu haberı verdıgı Zdman odd ya çapında buyuk şohret sahıbı mız Frof l)r Xavıer Le Pıchon ı Strabon un eserınde tasvır ettıgı Denızı nın jeolojısı uzerınde çal Band verılen hdber ve gosterıleı karşısında goz ydşlarıma engel ( Prof Le Pıchon da bızlerın heyec laştı birlikte onun da çok lyı tan bon un azız hatırasını yadettık "Hi 'Bunlar Amasyalıların ulkesının ku zey kısmını meydana getırır ve uzunluğu yaklaşık beş yuz stadıondur Bundan sonra ulkenın gerı kalan kısmı gelır Burası çok daha uzun olup Babnomos ve Ksıme ne'ye kadar uzanır ve bu ıkıncısı Halys nehrıne kadar gıder Amasyalıların ulkesı nın uzunluğu budur ' Halbukı kuzeyden guneye kadar genışlığı yalnız Zelıtıs'e kadar olmayıp Trokmı'ye ve Buyuk Kapadokya'ya kadar uzanır Ksımene de "halaı' denen tuzlalar vardır Nehrın buna dayanarak Halys adını taşıdığı zannedılmektedır Vatanımda Mıtrıdates savaşları nedenıyle harab ol muş bırkaç kale ve pek çok terk edılmış arazı bulunur Ancak bu topraklar ağaç larla doludur Bir kısmı da atlar ıçın otlak tır, dıger hayvanlrı da yetıştırmeğe uygundur ve tamamı yaşamaya elverışlıdır Her IIL kadar şımdı bir eyalet ıst dt Aınasya vaktıyle krallara aıttı" (Geografikon 12 AMASYALI DEHA Amasyalılar artık Strabon konuşmuyorlar, Strabon'unun degıller ama damarlarında Strab nının aktıgına şuphe yoktur Bugun Amasya butun uyg da her egıtımlı kışımn bıldığı bı bunun en onemlı ntdenı Straboı Amasyalılar buyuk hemşehrılerın rı anıtla bu bılıncı butun dunyl mışlerdır ınsan uygdrlıgınm tek gelenıısjerdır uygarlıklar boguşı netlerıyle ınsanları bırbırıne bog ongoren vahşılere unutulmayacal vermışlerdır Şımdı egtr Avrupa Amasyal almayı ısttmtzst drtık bu dyıp A olur, Amasyalıların değıl Unutu Avrupa uygarlıgını yaratan en bu lardan bırı Amasyalıdır Amasv maktadır ve şımdı Amasya da bir selmektedır HEYKELİ DİKİLDİ Ilk <,agın Eratosten'le birlikte en bu yuk ıkı cografyacısından bırı olan cograf ya bılımının kurucularından Amasyalı Strabon çok sevdıgı vatanını okuyucularına bu sozlerle tanıtıyor Strabon un M S 21 de Amasya da yaşama gozlerını kapadı gı sanılmaktadır Buyuk cografyacının olumunden 1983 yıl sonra, onu unutmayan hemşehrileri Amasya ya onun bir heykelini dıktıler ve boylece yalnız buyuk hemşehrilerinin dnısına degıl, tum ınsanlık kultur tarıhme bir anıt kazandırdılar guzel şehırlerı Amasya yı onurlandırdılar Bu anıt tum dunyada Strabon un anısına dıkılen ılk dnıttır Bu anıt Amas ya'yı tekrar bir dunya şehrı yapmıştır Aınasyalılar basta kulturlu ve uygar ın sanlar valılerı Hüseyın Poroy ıle eskı be ledıye başkanları Hüseyın Baş Beyefendı ler olmdk uzere kendılerıyle ne kddar ovunseler azdır Diktikleri bu diııtla, Amdsya'nın binlerce yıldır ne denli onemlı bir kultur ve uygarlık yuvası olduğunu Amasyalıların bu ozellıklerını buyuk hemşehrileri Stra bon dan berı ne denli tıtızlık ve bilinçle 900/1219 Haziran 2004 STRABON'UN YAŞAMI Strabon un yaşamı ve kışılı; da bıldıklerımız hemen tamamen yazdıklarından derleyebıldıkle ıbartt olan ne ya/ık kı pek yetersı dır Bu konuda tn lyı Turkçt ka nan Pekman ın yukarıda 1 numa verılen tercumesının başındakı oı ozetledıklerıdır (5) Strabon Poııtus kralları çok onemlı mtvkıltr ışgdl etınış aılenın çoLUguydu Dogumu A M 0 64 veyafc>3yıllarına tarıhleı Strabon etnık olarak tıpık h