Katalog

KulakBurunBoğaz Ses kısıklığı hangi hastalıkların habercisi? Ses telleri, sesin tonu, perde, fonasyon, tını, rezozans, ses telleri üzerinde her şey... Sesi, ses tellerini hasta eden nedenler... Gırtlak kanserini oluşturan nedenlerin başında sigara gelir. Özellikle ses tellerinin olduğu bölge ve bu bölgenin yukarısında oluşan kanserlerde sigara, pipo, puro, kısacası tütün tüketimi başlıca etkenler. Esra Eryaman (*) onasyon ses ıırctme ışlevıdır Ses akuğer ve netes borusundan gelen hava, karın, goğus ve sırt adalelerınden oluşan guç kaynağı, ses telınden oluşan tıtıeşım mekanızması ve ses tellennden huruna kadar bulunan dokuların ıezonansı ılc meydana gelır Ses telleri muzık aletının telleri gıbı değıldır (Resiml: Gırtlak endoskopik goruntusu, ses telleri kapalı, ses çıkarma durunıu; Kesim 2: Cırtlak, ses telleri açık, nefes alma durumu). Muko/ası vardır Bronştan gelen havanın dar bır yer olan ses telleri bolgesınden gc\crken oluşturduğu emme basınu sayesıııde alttan başlayaıak kapanır vc sonıa a<,ılıı Bu arada her bu ses telınde ıncelme, kalınlaşma ve dalgalannialar olıışuı Burada bulunan normal dışı herhangı bır olıı sum ses kısılınasına, kısının normal sesının akustık paıaınetıesmde değışıklığc, yanı dısfonıye neden olııı Ses tellerınde utetılen ses esas frekans vc ust tonlarını kapsar ve bıınıın ıi7crıne yankı (re /onans) eklenerek sesın rengı olusur Ses hava elastısıtesı olan molekullerden olusur vc sesın temelı bır şekılde sınuzoıdal bır dalgadır Ses tonu perde, şıddet, sure, tını, ıe/onanstan olustuıuı dolayısı ıle her şahıs ayrı bu ses tonuna sahıptıı Perde ses kaynağından çjkan ımpulsların veya kulağa vuran dalgaların Irekansıdır hğeı samyedekı vıbıasyon sayısı ıkı kalına ııkaısa perde 1 oktav demlen bıı ınteıval ıle yukselır Perde yukseklığı ses telleıı u/ıınlugu ıle ılışkılıdır U7iınluk artınca daha ba7 scsler (,ıkar, yanı frekans <ı/alır (.ocuk sesınde ses tclı U7iınluğu 511 mm, kadın susınde 1418 mm erkekte 1825 nıın'dır Tı/ seslere baş lejısterı, bas seslere goğus rejısten derız Baş rejısterınde ses tellerının serbest kenaılaıı ıncelmış vc gergınleşmıştır ve daha çok on kısımdan ka panarak karşı karşıya gelırler, goğus rejısterınde serbest kenarlar kalın olarak karşı karşıya gelırler tnsan sesının tamtıu ozellığı tınıdır. Ses kalitesi veya ses rengi olaıak da tanımlanabılır Tını ses tellerının kapanma ve rezonatorlere ulaşnıa surecındekı du7enlemedır Ses tellerının durumu, kapanma hm, goğusten gelen hava basıncı tınıyı etkıler Şan sesınde 2800 Her/'de o?c111k11 tını cldc edılır, buna sıngıng forınat denır, orkestraya ragmen sesın duyulmasını sağlar ve her guzel seste bulunur Aynı perdede ı,ıkaıtılan sesler kulak tarafından farklı algılanabılır, bu fark tınıdan gelıı Rezonans bolgelerı boğaz, ağız ıçı, genız ve burundur Bıırunda devıasyon, ın bademcıkler, yağlı dıl, genı/ akıntısı, sınıızıt, aler)i rezonansı etkıler vc sesın karaktennı değıştmr SES FONKSIYONLARI Ses tellerının kulak burun boğaz hekımı taratından muayenesı oncelıklıdır Bugun bu muayeneyı endoskopık sıstem ıle yapıyoruz 70 derecelık endoskop ve kamera sıstemı sayesıne ekran vcya bılgısayardan go/lcyuck muayene edıyoru/ I skıdcn yapılan ındırekt muayene sıstemıne gore goruntu buyutulmus vc daha net olarak bı/e ıılaşmakta dır Vıdeo, ( 1) veya bılgısayara k.ıyıt yapabılıyor tedavı dedığımız basıt testler vardır Bunlar ses tellerının kapanması hakkında bıze fıkır veren, bazı ozellıklı seslerı çıkarttırarak yapılan testlerdır Kulak burun boğaz hekımlerı, ses terapıstlen ıle bırlıkte çalışabılırlerTeşhıs koyulan bazı haslahklar medıkal veya cerrahı yontemler yenne ses terbıyesı ve egzersızlerı ıle duzelebılır Bu çahs.maları da ses terapıstı yapmaktadır SES BOZUKLUKLARINI SAPTAMA llastanın yaşı: Yaşlandıkça karın ve sırt kaslannda gergınlık azalması, goğus kapasıtcsının azalması, solu num yolu salgılarının kıvamının değısmesı, hormonal de ğısıklıkler, gırtlak kıkırdaklannın kemıklcşmesı ıle bırlıkte tunı ses kalitesi değısır Ses nerede ve nasıl kullanılıyor: Çoıuklarına sık bağıran anneler, sportıt aktıvıtclcrde tezahurat, oğretmen, amator ses sanatçısı, duyma kayıplı kışılerlc sık konıışmak, gurultulu ortamlarda <,alışmak ve konuşmak 7orunda kalmak, ağırlık kaldırmak, nefeslı vılg'l'ir sts bozukluklanna yol açar Enfeksiyon ortamı: Ust solunum yolu enteksıyon ları, sınuzıt, alerjı, bronşıt, aktıf veya pasıf sigara kullanımı gıbı etkenler ayrıca ses kısıklıklaıma ncdcıı oluı Baş ve boyunun diğer bolgeleri: Dış ve ı,ene ekle mı bo7uklukları baş ve boyunda ba7i adale gruplarında aşırı adale gergınlığı yaratır ve scsı kotu yonde etkıler REFLÜ VE DlĞER ETKİLENMELER F Rcflu: Reflu laıcnııt yanı yeıiKk borusu asıdının ses telleri arkasında gollennıesı, larengolarengeal rcflu olarak değerlendırılır Kıonık ses kısıklığı ara ara ses kısıklığı ses yorgunlıığu kıonık boga/ temı/leme boğa/da sekrcsyon artması kronık oksuruk genı/ akınlısı yutma gu(rluğu globus (boğa/d ı kıtle hıssı) gıbı şıkayetlcr yapaı Hatta gırtlak kanserı onnısu dahı olabılır Ses tellerınde polıp odem ses tellerının arka bolge dokusunda kalınlasma ve hatta tum gırtlak kompaıtmanında değışıklıkler oluşur leşhıste gırtlak muayenesı ve bolgenın 24 saat pH monıtoıı/asyonu yapılır I n aşağı 6 ay medıkal tedavı vı. dıyet veıılıı (jenel bıılgular ve alışkanlıklar: Sigara ve tıro ıd be/ının a/ çahşması kılo problemlerı adet dıı/en sı/lıklerı, doğum kontrol hapı, ıdrar sokturucu aşırı vıtamın alınması (o/ellıklc C vıtamını) alkol ve kokaın ses tellerınde sorunlaıa neden oluı Ses tcllcrı kurulıığıı sevmcz, su i(,mek gcrekmektedır Idraı soklurucu vc vucuttan su kaybına neden olan her şey sts ttllciı nı etkıler Gıdalar: Q.ukulata, sut ve dondurma gıbı yıyecekler ust solunum yollaıı salgısını kalııılaştırarak olumsuz etkı yaparlar Kahve mıde asıdını arttır ve salgının kıvamım değıştırır Bunların aksınc lımon suyu, doğal çay kanşımları salgının kıvamını ınceltmcsı ncdenı ıle faydalıdır Geçirilmiş ameliyatlar: Daha once gevınlmış, ozellıkle suresı uzun ameliyatlar da genel aneste/ı ıcın kullanılan tup, ses tellerınde reaktıt dokular oluşturabılır BAZEN CERRAHI MÜDAHALE onccsı ve sonrası kayıtları karşılaştırabılıyoruz Ses telleri ıçın ayrıca stroboskopık muayene oldukı,a onemlıdır Ses tellerının muko/a harcketlcrını gO7 ıle ı/lemeye olanak sağlar Ses lelı hareketlerı stroboskopının optık ılluzyonu sayesınde yavaşlatılır Ses telı vıbrasyonun temel frekansı ıle stroboskopının llaş frekansı arasında 1 4 kherz'lık bır fark hareketın yavaş gosterılmesı nı sağlar Ikı ışığın arasında 0 2 sanıyeden az zaman farkı varsa retına bunu tck ışık olarak gormektedır Bu alet sayesınde ses tcllcrı U7cnndekı Ic7yonlar daha detaylı gorulur ve asıl onemlısı bunların ses telleri vıbrasyonu uzerıne yaptığı etkıler detaylı ıncelcnır Ayrıca tedavı sonrasında ses telleri uzerınde oluşan vıbrasyonu takıp ederek tedavının etkınlığı tartışılabılır Gırtlağı değerlendırmede mukemmel bır alettır Ayrıca sesın şıddet ve frekans değerlerı gıbı akustık analmnı de yapar Bu goruntuleme yontemlennın dışmda bazı fonksıyonel bozukluklarda ışe yarayan aerodınamık ol(,umler 917/6 16EkımZ004 Fonksıyonel ses kısıklıkları Bazı ses kısıklıkları nedenı nedenı tamamen fonksıyonel olabılır Aşırı gergınlık, sesı meslekı acıdan <,ok kullanmak, sesı kullanma şartları gıbı Gırtlak ve boyun adalelerınde aşırı gergınlık veya sesı doğru çıkartabılmek veya yuksek şıddette (,'karmak ıçın bu adale gruplarında gergınlığe neden olmak, ses tellennın yapısında bazı dcğışıklıklere neden olur Bunların çoğu ses terapısı ve egzersızlerı ıle duzelır An