Katalog

Popüler Bilim Tarihî Beyin ve Dil ZumrıittenAkisler A M Celal Senpör Mahmut Celaleddın Paşa ıle Samıpaşdzdde Abdulbakı Bey'e aıttır Bunlar, gokcısımlen, kuyruklu yıldızlar, Guneş'ın vc guneş ı^ı^ının yansıma ozellıklerı, Guneş sıstemının ve dunydnın evrımı, ruzgar ve fırtıııa vc doğd Urıhı başlığı altında hayvanların gelışımı (kuşlar, maymunlar, vahşı hayvanlar vb) hakkındaki vazılardır Ayrıca Munıf Paşa'nın Uzaküoğu'nun fizıkı ve beşerı cografyası hakkında soyleşılerı bulunmakladır Tıp ve eczacılıkla ılgılı olarak, psıkolojı, çocuğun doğumu ve gelışımı, aşı ve afyon konularında ydzılar vardır Tek nolojıyle ılgılı olarak < sırada Avrupa'da yenı gelışmekte olan > fotografçılık teknolojısı laıııtılmakta, bır başka yazıda telgrat uzerınde durulmaklddır Bır dıger teknık konu ıse mumların ve başka bazı aydınlatıcıların ıcadı ve ozellıklendır Edebı konularda agırlık, Recaızade Ekrem Bey'ın rnaıızumelenyle, Abdulhak Hamıd Bey'ın şıırlerınde gorulmektedır Kecaızade Kkrem Bey ayrıta Lafonlen'ın <,ok sayıda man zume.sının çevırı.sını ydpmışür Yabancı yazarlardan Vıctor Hugo'nun, Voltuıre'm, Chateaubrıand'ın, Lamartın'ın ve Alexandre Dumas Fıls'ın metınlenne yer verılmıştır Üergıde ayrıca ekonomıpolıtık, hukuk, larıh ve felsefe konularında da yazılar bulunmaktadır. Gerçek Aşkı Olmadan Bilim Olmaz 2729 Eylul 2004 tanhlerı arasında Turk Denız Kuvvetlen hımayesınde ve onun organızasyonuyla Harbıye dekı Asken Muze 'de bır "Uluslararası Pırı Reıs Sempozyumu" yapıldı Bu sempozyuma katılmak ıçın bır haltalığına Pans'ten Istanbul'a geldım Iyı kı gelmışım, çunku geldığıme fazla fazla deydı Herşeyden once dunyada Pırı Reıs konusunda çalışan, adlarını bıldığım, fakal kendılerını tanımadığım Thomas Goodrıch, Gregory Mclnlosh gıbı kışılerle tanıştım Ustelık adlarını bıle bılmedığım Pırı Reıs uzmanlannı gormek, dınlemek, kendılenyle konuşmak ımkanını buldum Bır de rahmetlı Jale Inan ve oğlu çok sevgılı dostum Huseyın Inan sayesınde elde edebıldıgım belgeler ışığında Pırı Reıs hantasının 1929yılında kımler taralından nasıl bulunduğunu aydınlatan bır teblığ sunma lırsatını yakaladım Sempozyumunduzenlenışı Harıtaeskıgenelkomutanlanndan Tumg (E) Cevat Ulkekulun Pırı Reıs konulu enfes sergısıyle beraber, kelımenın tam anlamıyla mukemmeldı veya mukemmele yakındı Mukemmellıkten uzaklaştığı yerlerden bırıne bır ornek öğrencım ve dostum Burak Dıker ıle sempozyuma kaydımızıyaptınrken,kaydolmakla olan bır denız astsubaybaşçavuş kaydıyapmakta olan denızyuzbaşısına toplantının ozet kıtapçığını nereden edınebıleceğını sordu Yuzbaşı da utana sıkıla kendılerınden ozet ıstenen sıvıl katılımcıların pek çoğunun özet gondermedıklerını, bu nedenle bır ozet kıtapçığı oluşturulamadığını soylemek zorunda kaldı KADIN YAZAR VE ŞAİRLER Hdjiineı Evrak dergısını çok ılgınç kılan başka şeyler de vardır Bunlardan bazılarım şoyle sıralayabılırız, 1 Osmanlı üevletı nde ılk deta olma.sa da kadın yazar ve şaırler bu dergıde yazı yazmışlardır (Beş yıl sonra Munıf Paşa'nın kı/ı Arıfe Hanım sadece kadınların yazdıgı Şukııfe z<ır (çıçek bahçeM) dergiMiıı gıkaracaktır) Dergının 19 sayısında Mıhrınısa Hanım, Recaızade Ekrem Bey'ın bır manzumesıne 8 beyıtlık bır nazıre ıle cevap verıyor Ayrıca yme Mıhrınısd Hanım'ın 21 sayıdd bır yazısı yer alıyor Daha sonrakı sayılarda L Hanım'ın manzumelerı ve 42 sayıda da Afıfe Hanım'ın ' şaırane mdkalesı' goruluyor 2 Hecaızade Ekrem Bey, bır yaziMnın baş tarafına spot olarak, bugunku dılımızle şu ıkı satırı koymuştur, "Bılımı bulan uyanış, yetkın eserlerden llerler alınan dersın payı, tabıatın gozlemlenmeMiıden' Bır edebıyatçı olan Recaızade Ekrem Bey'ın 1881'de bu denlı herrak bır bılınıse! anlayışa sahıp olması dıkkat çekı cıdır 3 Dergının bazı sayılarında, "Erbabından Sual' başlığı altında ve Me^hul Şahıs ımzasıyla okuyucuya bazı .sorular sorulmaktadır llemen hepsı bırbırınden ılgını, olan bu sorular dan bırı şoyledır, "Bır mıllete medenı demek ıçın kendısınde ne gıbı şartların bulunmaM gerekır?" (123 yıl sonra da bu soruyu sormuyor muyuz?) Ne yazık kı, soruların cevapları dergının daha sonrakı bayılarında verılmemektedır 4 36 sayıda, Mustafa Reşıt Paşa'nın Encumenı DanışC'Bılımler Akademısı 185l)'ın ılk acjlışında ırtıcalen yapugı resmı konuşma verılıyor 5 20 sayıda Mahmut Celaleddın Paşa'nın, Hoca Tahsın Efendı'nın 1881'dekı oluınundeıı bır gun once onunla yapmış olduğu son derete ılgmç soyleşı yer alıyor (Hoca Tahsın Efendı, Osmanlı bılım tarıhının en onemlı ve renklı sımalarından bırıdır Parıs'te 4 yıl suren fen bılımlerı eğıtımınden doıı dukten sonra Darulfunun a mudur tayın edılmıştır Moderıı bılımın ulkemıze gırışının erken Urıhlerınde en buyuk hızmeü geçen bılım ınsanlarındandır Gozlem ve deneye onem verıl mesı ıçın çok çaba gostermıştır Canlılann havasız ortamlarda yaşayamayacagını gostermek ıçın duzenledıgı deneyler bazı kımselerın buyuk tepkı gostermesıne neden olmuştu) Bakı Bey ın, 32 sayıda dergıden ayrıldığı gorulmektedır Mahmut Celaleddın Paşa bunu, 32 sayının kapagında okuyucularına şu şekılde duyuruyor, "Arkadaşım Samıpaşazade Abdulbakı Bey, Hazıneı Ev rak kuruculuğundan çekılmıştır Bakı Beyefendı nın çekılışının geçıcı olmasını dılerız" Obinaıılıların ılk haftalık bılımedebıyat dergısı olan Hdzıneı Evıak'\ okurları buyuk bır zevk ve ılgı ıle okumuş ol malılar bahadirosman@hotmail.com Yabancı dil öğrenme yetisi "Insula"da gizli Yabancı dil öğrenme konusunda daha yetenekli olan kişller, beyindeki bir işlem bö'lgesinden daha fazla yararlanıyorlar. Fransız bilim adamlannın sonucu, iki dille büyüyen oluz kişinin beyin etkinliğinin incelenmesıne dayanıyor. Araştırmaya gore ikmcı bır dılı daha ıyı konuşanlar, ahşılmamış t,es ınotıflerının kdydedılmebinden sorumlu "lnsula' bolgesını daha fazla kullanmışlardı Araştırnıa yazısı PNAS derğısınde ya yımlanan Orsay Tıp Araştırmdları En.stıtusu'nden Chribtuphe Pallıer, yabancı dil yetısıne sahıp olan ve olmayan ın.sanların beyin etkınlıklerındekı farklılıkları gorebılmek ıçın Ingılızce ve Çınce bılen deneklerle çalışmış. Deneklerın yarısı her ıkı dılı de çok ışı konuşurken, dığer yarısı Çmce'yı Ingılızce kadar ıyı konuşamıyordu Araştırmacı manyetık rezonans tomografisıyle, deneklerın yabancı bır hece dızısı ezberlemelerı sırasında hangı beyin bolgelerının etkınleştıgını ızlemış Her ıkı grup da gorevlerını başarıyla yerıne getırmelerıne rağmen tcst sırasında beyin etkın lıklerınde farklılıklar go/lemlenmış Ozellıkle de beynın sol yarısında bulunan ve akustık sınyallerı ışleyen en onemlı merkez olan adaugın, yabancı dil ogrenme konusunda dahd yetenekli olan kışılerde ddhd fazla etkınleştıgı ortaya çıkmış Buna karşın dil öğrenme konusunda dahd dz yetenekli oldtı kışılerde de bılınçlı duşunme ışlemlerıyle ılışkılendırılen bolgelerde ddhd fazld etkınlık saptanmış Sonuç olarak yabdncı dil öğrenme konusunda yetenekli olanlar fonolojık ışlenı bellegını daha fazla kullanılıyor Bu beyin bolgesı orneğın telefon numarası gıbı bılgılerı geçıu olarak belleğe depolamdkta Dil ogrenme yetısınde dahd dz yetenek lı olan kışıler, yenı .ses motıflerını buyuk bır zahmetle bılışsel olarak ışlemelerıne rağmeıı yetenekli kışılerde bılınçsız ışlem bellegınde geçıcı olarak kdydedıldıkten sonra uzun vadelı bellek ıçın ışlenmıştır AMAÇ GERÇEKLERİBULMAK Yabancılann yanılmıyorsam bırı harıç hepsı ozetlerını gondermışlerdı Göndermeyenlerden bırı adını vermeyeceğım bır Balkan ulkesınden, gerısı de bızdendı Burak'adonerek "Özet kıtabı soran tahsılı lıse duzeyı ve mesleğı savaşmak olan bır kışı Amagörgusu bır bılımsel toplantının ne olması gerektığı konusunda bellı kı tam Özet gondermeyenlerın tahsıllerı doktora duzeyı, mesleklerı de bılım yapmak ama gorgulerı bellı kı bır bı lımsel toplantının nasıl olması gerektığı konusunda eksık Ben Turk Sılahlı Kuvvetlerının bılgı ve görgü duzeyını overken benı abartmakla suçlayanlara artık sen kendı gozlemıne dayanarak bır cevap verebılırsın" dedım Toplantıyı açış konuşmasında Kuzey Denız Saha Komutanı Sayın Koramıral Metın Ataç sempozyumu duzenleyenlerın tek arzusunun doğru bılgılerın ortaya dokulmesı olduğunu soyledı Denız Kuvvetlerının bu arzusunun lafta kalmadığını ıse Donanma Komutanı Sayın Oramıral Yener Karahanoğlu gösterdı Sevgılı ve pek muhterem dostum ve hocam Halıl Inalcık'ın teblığının tartışmasında ben Osmanlı'nın hıçbırzaman bır Portekız, bır Ispanya veya bır Ingıltere gıbı dunya çapında bır denız gucu olmadığını, gucunun buyuk olçude Akdenız'le kısacık bır sure ıçın de Kızıldenız'le sınırlı kaldığını soylemıştım Buna oturum başkanı bır akademısyen uzun ve kanımca hamaset yuklü bır ıtıraz yaptı Bunun uzerıne soz alan Yener Paşa benım yargıma tamamen katıldığını, Osmanlı donanmasının hemen hıçbırzaman cıddı bırtaarruzgücü olmadığını, ılkbaştakı Turk taarruzdonanması fıkrınden Osmanlı'nın vazgeçmış olduğunu anlattı Sempozyumun dısıplınıne de uç amıral damgalarını vurdular Her gun ta Golcukten kalkıp gelen Yener Paşa hep en erken gelenlerden bırı oluyordu (yanı saat 08 00 cıvarıi) Metın Paşa keza hep en erkencılerdendı Her ıkısı de tum oturumlara sonuna kadar katıldılar Toplantıyı duzenleme ışının buyuk olçude omuzlarında olduğu Seyır, Hıdrogralı ve Oşınografı Daıresı Komutanı Sayın Tuğamıral Nazım Çubukçu ıse sankı hıç evıne gıtmıyordu Sabah en erken gelenlerı hep o karşılıyor, akşam en geç gıdenlerı de gene hep o uğurluyordu Sempozyumun bılımsel taturası da zengın çıktı Sanırım ılk kez Pırı Reıs her tarafıyla bılımsel olarak ışlendı Son yıllarda ortaya atılan yenı tezler burada ılk kez bıraraya geldı Ben kendı hesabıma tamamen yenı pek çok şey bğrendım (orneğın, Pırı Reıs'ın Caferıye tabırının yanlış okunmuş bır coğratya değıl, Ma mun harıtalarınayapılan bıratıf olduğunu ılk kez Kaptan Fatıh Turkustun'den duydum) Şımdı Denız Kuvvetlen tum teblığlerı bır kıtap halınde basacak Ulkekul Paşa'nın yıllardır dıle getırdığı bır Pırı Reıs Araştırma Enstıtusu kurulması dıleğı de Denız Kuvvetlerımızden olumlu bıryankı aldı Sanırım artık Türkıye uzun yıllardıryokluğunu acı acı hıssettığı bır coğraya tarıhı araştırma kurumuna kavuşacak Bunun Turk Sılahlı Kuvvetlen hımayesınde oluşturulması kuşkusuz cıddıyetının de garantısı olacak PİRİREİSENSTİTÜSÛ 917/516 Ekım 2004